سنت های روزه

سنت های روزه

استاد محمد ربیعی

۱- سنت است که روزه دار در هر وضو خواه قبل از ظهر و خواه بعدازظهر با رعایت احتیاط مضمضه و استنشاق کند.

۲- مسواک کردن تا وقت نماز ظهر سنت است.

۳- تلاوت قران و ذکر و صدقه و احسان وصله ارحام در ماه رمضان بیشتر از ماههای دیگر و در دهه ی اخیر ان بیشتر از هر وقت ثواب دارد، مخصوصاً دستگیری بینوایان و خویشاوندان بینوا: از رسول اکرم(ص) سؤال شد: چه صدقه ای ثوابش بیشتر است؟ حضرت فرمود:(صَدَقَهُ رَمَضانَ).

۴- گزاردن نماز تراویح از سنتهای مهم ماه مبارک است.

۵- تعجیل در افطار به شرط محقق شدن غروب آفتاب سنت است:

(لاتَزالُ اُمَّتی بِخَیرٍ ما عَجَّلُوا الاِفطارَ)

امت من مادامیکه در افطار شتاب کند بر راه خیر و صلاح است.

۶- سحری خوردن سنت و به تأخیر انداختن آن نیز سنت دیگری است، به شرط اینکه شخص در شک نیفتد که آیا شب مانده است یا نه:

(لاتَزالُ اُمَّتی بِخَیرٍ ما عَجَّلُوا الفِطرَ وَ أَخَّرُوا السُحُورَ):

امت من همیشه بر راه خیر و هدایت است مادامیکه زود افطار می کند و سحری را به تأخیر می اندازد.

(تَسَحَّرُوا وَ لَو بِجُرعَهِ ماءٍ):

سحور کنید اگر چه با یک جرعه آب باشد.

۷- حکمت تعجیل در افطار وتأخیر در سحور، محدود نکردن بیمورد روزه داران است، علت تعجیل در افطار مخالفت بایهود و نصاری است که تا ستاره در آسمان ظاهر نشود افطار نمی کنند، حکمت تأخیر در سحور نیز تقویت هرچه بیشتر روزه داران است(زیرا روزه در شب نیست و آنها موظف نیستند که در شب خود را محدود سازند.)

۸- سنت است افطار با سه دانه خرما- خرمای تر بهتر است- و اگر نباشد با سه جرعه آب، باشد:

(اِذا کانَ اَحَدُکُم صائِماً فَلیُفطِر عَلی التَّمرِ فَاِن لَم یَجِدِ التَّمرَ فَعَلیَ المِاءِ فَاِنَهُ طَهُورٌ)

۹- سنت است افطار قبل از نماز مغرب باشد( تا احتیاج شخص تأمین شود و فکرش جمع باشد).

۱۰- سنت است روزه دار بیش از سایر اوقات زبان خود را از دروغ وغیبت و بهتان و هر نوع گفته های زشت و خلاف شرع نگه دارد:

(مَن لَم یَدَع قَولَ الزُّورِ وَ العَمَلَ بِه فَلَیسَ لِلهِ حاجَهٌ فی اَن یَدَعَ طَعامَهُ وَ شَرابَهُ):

هر که حرف زشت و ناپسند و کردار زشت و ناروا را کنار نگذاشته و خود را روزه دار می پندارد باید بداند که حلال ها را ترک و حرامها را برگزیده است در اینصورت برخلاف مقتضای روزه اش عمل کرده، پس خدای تعالی هم نیازی به آن ندارد که او(روزه دار) از خوردنی و آشامیدنیش دست بردارد.

۱۱- (فائده)- از (اَکتَم بنِ صَیفِی) پرسیدند که: در بنی آدم چقدر عیب یافته ای؟ گفت: عیوب از شمار افزون است لکن آنچه را که من برشمرده ام( هشت هزار عیب) است. آنگاه گفت: و همه ی این ها را زبان می پوشاند.

۱۲- سنت است مه روزه دار از چیزهای مورد آرزو که روزه را باطل نمی کنند اعم از دیدنی ها و شنیدنی ها و لمس کردنیها و بوئیدنی ها وچشیدنیها بپرهیزد(زیرا روزه مقتضی خویشتن داری و صبر و کنترل نفس است و آزاد گذاشتن آن در بعضی موارد مخالف با فلسفه روزه و چه بسا موجب سرکی و بهانه گیری و لجام گسیختگی آن می گردد و دردسر می آفریند:(زیرا نفس در آغاز به منزله ی کودک بهانه گیر است اگر یک خواسته اش برآورده شود؛ چیزی بلکه چیزهایی دیگر می خواهد، پس باید او را تأدیب کرد و با روش عقلانی آشنا ساخت و عادت داد.)

وَ النَّفسُ کَالطِّفلِ اِن تُهمِلهُ شَبَّ عَلی حُبِّ الرۀِضاعِ وَ اِن تَفطّمهُ یَنفَطِمِ

نفس چون طفل است گر شیرش دهی دائم خورد ور ز شیرش بازداری او نخواهد هیچ دم

در صورتی که نفس مجال پیدا کند قوی می گردد و آنگاه با او مبارزه ی جدی باید کرد زیرا رام کردنش سخت است، در این صورت همانند اسب سرکش است که فقط با دهنه های زبانه دار مخصوص کنترل می شود و گرنه سوارش را به دیار نیستی می فرستد:

مَن لی بِرَدِّ جِماحٍ مِن غِوایَتِها کَما یُرَدُّ جِماُ الخَیلِ بِاللُّجُمِ

نفس سرکش را ز بیراهی که آرد براه؟ چون لجامش اسب سرکش آورد با راه هم…

۱۳- (تبصره) شتیدن صدای قرآن و اذان، بسیار خوب و شنیدن اشعار و تواشیح دینی و اشعار عرفانی- بدون موسیقی- در صورتی که تحریک کننده نباشند ایرادی ندارد، به علاوه نباید، حتی اذان و قرآنی که استماع می شود با صدای زن و شنونده ی آن مرد باشد.( زیرا آهنگ و نغمه ی زن را نباید مرد بشنود). بنابراین اشعار و تواشیحی که بعضی از کشورهای اسلامی به هنگام افطار و سحور از رادیو و تلویزیون های خود پخش می کنند دارای سه حکم است:

۱- در صورتیکه خواننده چه از رادیو و چه از تلویزیون مرد باشد و صدا همراه موسیقی پخش نشود برای مرد شنیدن صدا و دیدن تصویر ایرادی ندارد و برای زن در صورت تحریک نشدن به وسیله ی صدا ونگاه کردن به تصویر ایرادی نخواهد داشت.

۲- در صورتی که خواننده مَرد، و صدا همراه موسیقی باشد از حیث موسیقی برای مرد و از حیث تصویر و موسیقی برای زن ایراد دارد اگر چه تحریک هم نشود.

۳- اگر خواننده زن باشد و صدا همراه موسیقی پخش شود چه از رادیو، چه از تلویزیون برای مرد و زن ایراد دارد و از طریق تلویزیون برای مرد ایرادش بیشتر است و اگر همراه موسیقی هم نباشد برای مرد مطلقاً جایز نیست و برای زن هم بی ایراد نمی تواند باشد.( زیرا چنانکه بلند کردن صدا در ملأ عام برای زن مجاز نیست و زنِ خواننده یا گوینده ی اذان مرتکب خلاف شرع می گردد تایید کنندگان او نیز گناهکار می شوند و نظاره کردن و شنونده بودن خلافِ شرع، یک نوع تأیید است زیرا به مفاد حدیث شریف (مَن رَای مِنکُم مُنکَراً فَلیُغَیِّرهُ…) نباید در برابر منکر و خلاف شرع بی تفاوت ماند).

۱۴- سنت است اگر در شب احتیاج به غسل پیدا کرد پیش از طلوع صبح غسل کند.

۱۵- سنت است روزه دار از جدال و درگیری بپرهیزد:

(اَلصِّیامُ جُنَّهٌ فَاِذا کانَ اَحَدُکُم صائِماً فَلا یَرفُث وَ لایَجهَل فَاِنِ امرُوءٌ ، قاتَلَهُ أَو شاتَمَهُ فَلیَقُل اِنّی صائِمُ اِنّی صائِمُ):

روزه سپر است و(شما می توانید خود را در پشت آن از بدیها مصون دارید) پس هر کدام از شما روزه بود از آمیزش جنسی و قول و رفتار جاهلانه بپرهیزد و اگر کسی با او به جنگ و دعوا بر خواست یا او را دشنام داد( در دل خود بیاد آورد که او روزه دار است) و بگوید: من روزه دارم من روزه دارم. یعنی مقابله به مثل نکند و برای رضای خدا سکوت نماید تا اجرش محفوظ بماند.

۱۶- سنت است از فَصد و حجامت بپرهیزد تا ضعیف و کم خون نشود لکن اگر به سبب غلبه ی خون به آن احتیاج پیدا کرد ایرادی ندارد ( زیرا علّت منع از فصد و حجامت، ضعیف شدن او به واسطه کم خونی است نه چیزی دیگر.)

۱۷- سنت است از جویدن آدامس بپرهیزد هر چند مطمئن باشد که مواد آن به درون فرو نمی رود،( زیرا یک نوع بازی و بی مبالاتی در عبادت است).

۱۸- سنت است در حدود توانایی و دسترس، خوردنی و آشامیدنی را به روزه داران مسلمان بدهد تا هنگام غروب وسائل افطارشان باشد وچنین کاری تعاون بر نیکوکاری و تقوی است:

(مَن فَطَّرَ صائِماً أَجرُ صائِمٍ وَ لا یَنقُضُ مِن أَجرِ الصَّائِمِ شَی ءٌ):

هر که وسیله ی افطار روزه داری را فراهم کند ثواب روزه داری به او می رسد و از اجر و ثواب روزه دارِ مهمان شده نیز چیزی کم نمی شود.

۱۹- اگر شخص نتوانست به روزه داران غذای افطاری بدهد در حدود توانایی با مقداری خرما یا آب یا شیر می تواند در این اجر بزرگ سهیم شود( وقتی که صحابه رضی الله عنهم عرض کردند یا رسول الله(ص) بعضی از ما نمی  توانیم غذای افطاری بدهیم. حضرت(ص) فرمود:

(یُعطِی اللهُ هذا التَّوابَ مَمن فَطَّرَ صائِماً عَلی تَمرَهٍ اَو شَربَهِ ماءٍ أَو مُذقَهٍ لَبَنٍ):

خدای تعالی عطا می فرماید این ثواب( روزه ی روزه دار) را به کسی که روزه ی مسلمانی را با یک دانه خرما یا مقداری آب یا جرعه ای شیر افطار کند.

۲۰- سنت است روزه دار بیشتر از سائر اوقات در مسجد بماند( زیرا هم خود را از گفتار و کردار ناروا محفوظ داشته و هم به ذکر و عبادتی مشغول بوده است حتی اگر آرام و بیصدا هم بنشیند، عبادت است:

(صُمتُ الصّائّمِ تَسبیحٌ وَ نَومُهُ عِبادَهٌ وَ عَمَلُهُ مُضاعَفُ وَ ذَنبُهُ مَغفُورٌ):

سکوت روزه دار همانند گفتن ذکر سبحان الله و خفتن او عبادت و ثواب عمل او دو برابر – سایر اوقات- و گناه او بخشوده است.

۲۱- اعتکاف در ماه مبارک رمضان مخصوصاً در دهه ی اخیر ان سنت است ( مسلم روایت می کند که رسول اکرم(ص) در دهه ی اخیر ماه مبارک بیشتر از سائر اوقات به عبادت می پرداخت).

سنت است بعد از افطار بگوید:

(أَللّهُمَّ لَکَ صُمتُ وَ عَلی رِزقِکَ أَفطَرتُ):

خداوندا برای رضای تو روزه گرفتم و بر روزی تو افطار کردم. آنگاه بگوید:

(ذَهَبَ الظَّمَأُ وَ ابتَلَّتِ العُرُوقُ وَ ثَبَتَ الأَجرُ اِن شاءَ اللهُ تَعالی):

تشنگی بر طرف شد و رگها آب گرفتند(سیراب شدم) و ثواب روزه ام ( در نامه ی اعمال) ثبت شده است به خواست خدا. یا اینکه جمله ی اخیر به معنی دعا است یعنی خداوندا پاداشم را بنویس و ثبت فرما.

منبع: اهل سنت کرمانشاه