اخوان المسلمین در اروپا-۵

اخوان المسلمین در اروپا

نیلوفر قدیری

اخوان المسلمین از زمان تأسیس در سال ۱۹۲۸، سیاست در خاورمیانه را به طور عمیقی تحت تأثیر قرار داده است. شعار این سازمان این است:الله هدف ماست، پیامبر رهبر ماست. قرآن قانون ماست. جهاد شیوه ماست. شهادت در راه خدا بالاترین آرزوی ماست. تفکرات اخوان المسلمین عقاید چندین نسل از اسلام گرایان را در سه دهه گذشته شکل داده است. اما به دلیل سرکوب این سازمان توسط دولت های محلی، تأثیر و قدرت آن در خاورمیانه تا سال گذشته کم رنگ بود.اما خاورمیانه، بخشی از جهان اسلام است. اروپا در سال های گذشته به فضایی مناسب برای رشد تفکرات اسلامی و فعالیت های سیاسی  آن تبدیل شده است. از اوائل دهه ۱۹۶۰ اعضای اخوان المسلمین و طرفداران آن به اروپا رفته اند و کم کم اما پیوسته، شبکه ای گسترده و به شدت سازمان یافته از مساجد، مراکز خیریه و سازمان های اسلامی را تأسیس کردند. هدف نهایی اخوان المسلمین برخلاف دیگر جوامع اسلامی اروپا، کمک به مسلمانان برای تبدیل شدن به بهترین شهروندان ممکن نیست؛ بلکه هدف آن گسترش قوانین اسلامی در سراسر اروپا و آمریکاست.چهار دهه تعلیم و تلاش، نتیجه داده است. دانشجویان مهاجری که چهل سال پیش از خاورمیانه به اروپا مهاجرت کردند اکنون سازمان هایی را رهبری می کنند که نماینده جوامع مسلمانان محلی در تعامل با حاکمان سیاسی اروپا هستند. این سازمان ها که از سوی کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس حمایت مالی می شوند شبکه ای مرکزی را تشکیل می دهند که تقریباً همه کشورهای اروپایی را شامل می شود. این سازمان ها کم کم نظرات اخوان المسلمین را سرلوحه کار خود قرار دادند و ارتباطات خود را با این سازمان گسترده کردند. آن ها با کلامی ملایم و با سخن گفتن به زبان های آلمانی،  هلندی و فرانسوی جای خود را در دولت ها و رسانه های اروپایی باز کرده اند. سیاستمداران از همه طیف های سیاسی در اروپا هرگاه مشکلی مربوط به مسلمانان پیش می آید یا هرگاه به رأی مسلمانان نیاز داشته باشند، به سراغ این سازمان ها رفته و با آن ها به تعامل می پردازند. این گروه های اسلامی که با دولت های اروپایی به زبان سلیس و روان خودشان صحبت می کنند، در میان اعضا و طرفدارانشان به زبان عربی یا ترکی حرف زده و افکار دیگری را پی می گیرند. نمایندگان آن ها در رادیو تلویزیون های اروپا درباره گفتگو میان مذاهب و ضرورت انسجام در جامعه سخن می گویند، اما در مساجد درباره خطرات در کمین مسلمانان در جوامع غربی حرف می زنند. در رسانه ها، وقایعی مانند انفجار مادرید و گروگان گیری در مدرسه سبلان در روسیه را محکوم کرده و با قربانیان ابراز همدردی می کنند.اروپایی ها که بسیار مشتاق برقراری گفتگو با اقلیت مسلمان کشورهای خود هستند از این سخنان استقبال می کنند. این شرایط در آلمان که اهمیت زیادی در اروپا دارد، بیشتر مشهود است. این تأثیر فقط به خاطر این نیست که آلمان در قلب اروپا واقع شده، بلکه به این خاطر است که این کشور میزبان اولین موج از مهاجران اخوان المسلمین بوده و اکنون هم صحنه حضور سازمان یافته ترین شعبه این سازمان است.اخوان المسلمین در آلمانشرایط آلمان و حضور اخوان در آن بسیار قابل توجه است. اخوان المسلمین بیشتر از هر جای دیگری از اروپا، در آلمان قدرت یافته و حضور و مقبولیت سیاسی پیدا کرده است. سازمان های اسلامی در دیگر کشورهای اروپایی اکنون الگوی همقطارانشان در آلمان را پیگیری می کنند.در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، هزاران دانشجوی مسلمان خاورمیانه را ترک کردند تا در دانشگاه های آلمان به تحصیل بپردازند. هدف این دانشجویان فقط جذب شدن در مؤسسات آموزشی معتبر فنی آلمان نبود بلکه به دلیل فرار از رژیم های سرکوب گر حاکم آن زمان به آلمان می رفتند. حکومت های آن زمان در خاورمیانه دست به سرکوب گروه های مخالف اسلامی زده بودند. در سال ۱۹۵۴ بسیاری از اعضای اخوان المسلمین از مصر گریختند و به آلمان غربی رفتند. در آن زمان دولت آلمان غربی تصمیم  گرفته بود روابط دیپلماتیک خود را با کشورهایی که آلمان شرقی را به رسمیت می  شناختند قطع کند. وقتی مصر و سوریه با دولت کمونیست آلمان شرقی ارتباط برقرار کردند. بُن هم تصمیم گرفت میزبان مخالفان و پناهندگان سیاسی سوری و مصری باشد. بسیاری از اعضای اخوان در آن زمان با آلمان آشنا بودند.سعید رمضان یکی از اولین اعضای پیشروی اخوان در آلمان بود. او منشی و دستیار شخصی حسن بنا بنیانگذار اخوان المسلمین بود. رمضان مصری که رهبری نیروهای نامنظم اخوان در فلسطین را هم بر عهده داشت، در سال ۱۹۸۵ به آلمان رفت و در کلن مشغول به تحصیل در دانشکده حقوق شد. او در آلمان یکی از سه سازمان اصلی مسلمانان را تأسیس کرد. این سازمان که جامعه اسلامی آلمان معروف به IGD نام دارد از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۸ به رهبری خود رمضان اداره می شد. رمضان همچنین اتحادیه جهانی مسلمانان را تأسیس کرد که با کمک مالی سعودی ها ایجاد شد. دولت آمریکا تاکنون از نزدیک فعالیت های این اتحادیه را زیر نظر داشته است و آن را به کمک مالی به تروریست ها متهم می کند. در سال ۲۰۰۲ یک هیأت از وزارت دارایی آمریکا به دفاتر این اتحادیه در ویرجینیای شمالی حمله کردند تا مدارک ارتباط آن را با القاعده، حماس و جهاد اسلامی بیابند.در سال ۲۰۰۴ هم کمیته مالی سنا خواستار بازرسی دقیق منابع و ارتباطات مالی این سازمان شد. طارق رمضان پسر سعید رمضان از رهبران بعدی این دو سازمان بود. بعد از ریاست ده ساله رمضان بر جامعه اسلامی آلمان، فاضل یزدانی مصری برای مدت کوتاهی این مسئولیت را به عهده گرفت و بعد از آن غالب همت سوری که تابعیت ایتالیایی داشت به این عنوان رسید. او یکی از بنیانگذاران بانک تقوی است که سرویس های اطلاعاتی غرب آن را بانک اخوان المسلمین می خوانند. یوسف ندا ، یکی از مدیران مالی اخوان المسلمین بانک تقوی را اداره می کند. این بانک در سوئیس، لیختن اشتاین و باهاما شعبه دارد. به گفته سرویس های اطلاعاتی غرب این بانک همچنین چندین مرکز اسلامی در سراسر اروپا را هم تأمین مالی می کند.رمضان و همت، رهبران جامعه اسلامی  آلمان ، از مهمترین اعضای اخوان المسلمین در نیم قرن گذشته بوده اند. اطلاعات و گزارش های سرویس های اطلاعاتی غرب حاکی از آن است که جامعه اسلامی آلمان شاخه ای از اخوان المسلمین است. اخوان المسلمین همچنین کار ساخت مرکز اسلامی مونیخ در سال ۱۹۶۰ را نیز بر عهده داشتند. این مرکز با کمک دولت های خاورمیانه ای همچون عربستان ساخته شد. این مرکز مجله ای به نام الاسلام منتشر می کند که تأمین مالی آن به عهده بانک تقوی است. مطالب این مجله برای اولین بار نشان داد که اخوان المسلمین آلمان مفهوم حکومت سکولار را نمی پذیرند.جامعه اسلامی  آلمان که مرکز اسلامی مونیخ شعبه ای از آن است، مهمترین شاخه اخوان در آلمان است و نمونه ای مهم و قابل توجه از به قدرت رسیدن اخوان در اروپاست. این سازمان در سال های گذشته رشد قابل توجهی داشت و اکنون ده ها سازمان اسلامی را در سراسر کشور زیر پوشش دارد. مراکز اسلامی در بیش از ۳۰ شهر آلمان اکنون زیر پوشش این سازمان قرار گرفته اند. اکنون قدرت واقعی این سازمان در همکاری آن با سازمان های دانشجویی و جوانان اسلامی در سراسر آلمان نهفته است. اخوان المسلمین توجه ویژه ای به نسل جوان مسلمان اروپا نشان داده است. از جمله این ارتباطات، رابطه اخوان با مجمع جهانی جوانان مسلمان است. این مجمع یک سازمان غیر دولتی سعودی است که هدف آن گسترش وهابیت و برداشت سعودی ها از اسلام است. این مجمع که زیرپوشش اتحادیه جهانی مسلمانان قرار دارد، بزرگترین سازمان اسلامی جوانان در جهان است.اخوان المسلمین همچنین با مرکز آموزش امامان جماعت اسلامی اروپا در فرانسه ارتباط دارد. سرویس های اطلاعاتی اروپا، این مرکز را به گسترش عقاید افراطی مذهبی متهم می کنند. اخوان المسلمین مصر، مونیخ را به عنوان پایگاه خود برای فعالیت هایش در آلمان انتخاب کرد اما شعبه سوریه ای این سازمان، آخن، شهری در نزدیکی مرز آلمان و هلند را به عنوان پایگاه خود در آلمان برگزید. این شهر که دانشگاه معروفی هم دارد اکنون جمعیت مسلمان زیادی را در خود جای داده است. از جمله این مسلمانان ساکن در آخن، خانواده سوری عطار هستند. اولین عضو از این خانواده عصام عطار بود که از بیم تعقیب قضایی در سوریه، در دهه ۱۹۵۰ به آلمان گریخت. در آن زمان او رهبر اخوان المسلمین سوریه بود. اعضای دیگر اخوان سوریه بعدها به آلمان رفتند. پایگاه عطار در آخن، مسجد بلال بود که به مرکز فعالیت های گروه اخوان در این شهر تبدیل شد. اخوان سوری در آخن، رابطه نزدیکی با همکاران مصری شان داشتند. پسر عصام عطار با دختر یوسف ندا رئیس بانک تقوی ازدواج کرد. اما رابطه بین این دو شعبه بسیار عمیق تر از این ازدواج بود. مرکز اسلامی آخن از بانک تقوی کمک مالی دریافت می کرد و کارمندان مرکز اسلامی مونیخ و آخن به صورت دوره ای محل کار خود را با یکدیگر عوض می کردند. اما اخوان سوری هیچ گاه به جامعه اسلامی آلمان نپیوستند.میلی گوروس

یکی دیگر از کانال های ارتباطی اخوان در اروپا، رابطه با میلی گوروس از گروه های ترکی اسلامی اروپا است. میلی گوروس که ۳۰۰ هزار عضو و صدهزار طرفدار دارد از حقوق مهاجران ترک آلمان دفاع می کند. میلی گوروس علاوه بر دفاع از حقوق ترک ها و تأکید بر عقاید اسلامی، نوعی ابراز احترام هم به ارزش های غربی و اصول دمکراسی آن نشان می دهد. سرویس های اطلاعاتی غرب به شدت به این گروه بدگمان است و آن را سازمانی افراطی می نامد. رهبری پنهان میلی گوروس را اکنون نجم الدین اربکان نخست وزیر پیشین ترکیه به عهده دارد. حزب رفاه اربکان در ترکیه به دلیل فعالیت هایش علیه حکومت سکولار این کشور در ژانویه ۱۹۹۸ ممنوع اعلام شد.اهداف و برنامه کاری میلی گروس شبیه جامعه اسلامی آلمان است و این دو سازمان رابطه همکاری نزدیکی دارند. هدف مشترک این دو نهاد تلاش برای افزایش نفوذ سیاسی و به دست آوردن نمایندگی رسمی مسلمانان آلمان است. مساجد این دو سازمان با ارائه خدمات اجتماعی، برگزاری کنفرانس ها و فعالیت های سازمان یافته در راستای این هدف حکومت می کنند.از سوی دیگر در سال ۱۹۸۹ سعودی ها تحت نظارت عبدالله الترکی رئیس قدرتمند دانشگاه بن سعود در ریاض، مرکزی به نام شورای اسلامی در آلمان تأسیس کردند. ترکی در کنار ابراهمی الزیات و حسن ازدوگان از مقامات برجسته و عالیرتبه میلی گروس و احمد خلیفه از مقامات مرکز اسلامی مونیخ ریاست این شورا را به عهده گرفتند.در سال ۱۹۹۴ وقتی اسلام گرایان ساکن آلمان دریافتند با ائتلاف و اتحاد بیشتر می توانند نفوذ سیاسی بیشتری به دست آوردند، ۱۹ سازمان اسلامی از جمله جامع اسلامی آلمان، مرکز اسلامی مونیخ و مرکز اسلامی آخن، یک سازمان ائتلافی تشکیل دادند به نام “zentralret der Muslime” . به گفته سرویس های اطلاعاتی آلمان، از این ۱۹ سازمان دست کم ۹ سازمان به اخوان المسلمین تعلق دارد. این سازمان که اکنون همه سازمان های اسلامی آلمان را زیر پوشش دارد، در کنار جامعه اسلامی آلمان و میلی گروس، نماینده سه میلیون مسلمان آلمان هستند. رسانه های آلمانی وقتی می خواهند نظر مسلمانان درباره هر موضوعی بدانند به سراغ این سازمان می روند. اما در حقیقت نظر این سازمان نظر اخوان المسلمین است.اخوان المسلمین در سراسر اروپااخوان المسلمین و تأمین کنندگان مالی آن ها در خاورمیانه تلاش زیادی برای منسجم کردن فعالیت های مسلمانان در آلمان انجام داده اند اما این تلاش ها به آلمان محدود نشده است. سازمان های مرتبط با اخوان در سال های اخیر در سراسر اروپا گسترده شده اند. در فرانسه اتحادیه سازمان های اسلامی فرانسه در شورای اسلامی دولت نقش مهمی دارد.در ایتالیا اتحادیه جوامع و سازمان های اسلامی همواره طرف گفتگوی دولت قرار دارد. اخوان المسلمین همچنین به دنبال منسجم کردن شعبه هایش در بخش های مختلف اروپاست. در ۱۵ سال گذشته، اخوان المسلمین چندین سازمان اروپایی همچون فدراسیون سازمان های اسلامی اروپا تأسیس کرده که در آن نمایندگانی از سازمان های ملی تشکیل جلسه می دهند و درباره طرح های آینده به گفتگو می پردازند. شاید تأثیرگذارترین سازمان اروپایی اخوان، سازمان جوانان آن باشد. در سال ۱۹۹۶ سازمان های جوانان اسلامی از سوئد، فرانسه و انگلیس به فدراسیون سازمان های اسلامی در اروپا و مجمع جهانی جوانان مسلمان پیوستند تا سازمان جوانان اسلامی اروپا را به وجود  آورند. سه ماه بعد از آن، ۳۵ هیأت از ۱۱ کشور اروپایی در انگلیس جمع شدند و رسماً مجمع جوانان و دانشجویان اسلامی اروپا را تشکیل دادند. مقر این مرکز در بروکسل است. این مجمع از ۴۲ سازمان ملی و بین المللی با حضور جوانان از بیش از ۲۶ کشور دنیا تشکیل شده است.

منبع: Middle eust Quarterly

—————————————–

منبع : همشهری ۹۰