نکاتی خاص در آموزش اصول معاد، به کودکان

نکاتی خاص در آموزش اصول معاد، به کودکان

نویسنده : : ناصر باهنر

معاد

اگر چه اعتقاد به خدا و معاد، زیربنای اعتقاد به دیگر اصول و معارف دینی است، اما بهتر است بحث از معاد را پس از بحث نبوت تدریس کرد تا در نخستین روزهای ورود به مدرسه، روحیه ی لطیف کودکان با مسایل مربوط به مرگ و دوری و جدایی از نزدیکان و دوستان و رفتن به جهان آخرت متأثر نگردد، بلکه نخست باید زمینه های ذهنی لازم را فراهم ساخت و به تدریج از این معارف سخن به میان آورد.

تأکید زیاد بر مسأله مرگ و دهشتناک بودن آن و عذاب های الهی پس از آن، با روحیات این سنین سازگاری ندارد و باید نظرها را بیشتر متوجه بعد دلپذیر و شیرین این قضیه که همانا رحلت از این دنیا به سوی بهشت جاوید برای نیکوکاران است، معطوف ساخت.

مسأله معاد و سخن از ثواب و عقاب الهی می تواند وسیله ای جهت نتیجه گیری های اخلاقی و تنبیه کودکان در مراقبت از اعمال خود و تشویق آنان به نیکوکاری و بازداشتن از کارهای بد باشد. به دو نمونه از اشعاری که چنین مقصودی را دنبال می کنند، توجه فرمایید:

نمونه ی اول

                                 بهار

بـــــهاره   و   بـــــهاره                  درخـــت ها گـل میاره

سوسن و سرو و سنبل                 طـوطی و کبک و بلبل

شکــوفه هـای قشــنگ                               گل های رنگ و وارنگ

از خــواب نـــاز پـــــریده                                تا کـــه بــهار و دیــده

دوبـــــاره زنــدگی شـد                                مــوسم بـــندگی شد

بـــهار دیـگر هـم هست                               که اصل زندگی هست

بیدار بـاش و بیدار بـاش                              به فکر اون بــهار بـاش

نمونه ی دوم

                                     من و کوه

مـن در کـمرکش کوه                                   خوشحال می دویدم

نـــاگـــاه از دل کـــوه                                   صـــدای پــا شــنیدم

وقـتی کــه ایـستادم                                   دیــــگر صـــدا نــیامـد

هــمراه نالــه ی بــاد                                   صــــدای پــــا نـــیامد

وقـتی که می دویدم                                   بر ســـنگ هـای انبوه

صــدای پـای خــود را                                   من می شنیدم از کوه

مثل صدا و کوه است                                  اعــــمال مـــا و دنــــیا

آید به سوی ما باز                                     هر کار زشت و زیبا[۱]

از آن جا که بسیاری از معارف مربوط به معاد و بهشت و دوزخ انتزاعی است، نباید از حد توصیفات ساده فراتر رفت و به خامی های تفکر کودکان دامن زد و آنان را با طرح چنان مطالبی بی جهت درگیر ابهاماتی ساخت.

در مجموع «تعلیم خداشناسی و معادشناسی، باید یک تعلیم همراه با انس و مهر و محبت باشد و کاملاً دلنشین و به طور مداوم انجام گیرد. در این بحث ها نباید یک سلسله فرمول هایی را ردیف کرد که بدون انس و مهر القا می شود.»[۲]

بخوانید :

نکاتی خاص در آموزش نبوت ، به کودکان

از کجا معلوم که جهان فقط یک خدا دارد نه چند خدا ؟

در ک کودکان و نوجوانان از مفهوم خدا در سنین مختلف

————————-

منبع: آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی رشد / مؤلف: ناصر باهنر /انتشارات: شرکت چاپ و نشر بین الملل ۱۳۹۱

[۱] شعر از جعفر ابراهیمی (شاهد).

[۲] – حسینی، سید علی اکبر، از مجموعه ی مقالاات سمینار تربیتی جامعه ی تعلیمات اسلامی (۱۳۵۵).