چرا کردها در خاورمیانه به این اندازه مهم هستند؟

چرا کردها در خاورمیانه به این اندازه مهم هستند؟

کردهایی که در میان سه کشور بزرگ در منطقه قرار گرفته‌اند، یک متحد خوب و عنصر فشار برای قدرت‌های خارجی هستند. روابط بین روسیه و ترکیه به دنبال موضوع پیوستن حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) به مذاکرات سوریه در ژنو بیشتر تنش‌آلود شد؛ در حالی که بدون این موضوع نیز روابط طرفین دوستانه نبود. ترکیه در پاسخ به درخواست روسیه مبنی بر پیوستن PYD به کنفرانس ژنو اعلام کرد که در صورت حضور این حزب، کنفرانس ژنو را تحریم خواهد کرد.

این موضع‌گیری آنکارا با حمایت غرب همراه شد و سرانجام پیوستن PYD به کنفرانس ژنو را تکذیب کرد. با این حال کردها اکنون در منطقه نقش متحد اصلی غرب و روسیه را بازی می کنند؛ هرچند که این موضوع جالب توجه باشد. اقدامات ایالات متحده آمریکا و دول اروپایی در خاورمیانه بخصوص در کشورهای سوریه و عراق، هماهنگ با گروه‌های کرد است. هفته گذشته اخباری مبنی بر تاسیس پایگاه نظامی آمریکا در مناطق کردنشین منتشر شد. دو روز پیش اخباری در خصوص ارسال سلاح به کردها در «جمهوری چک» منتشر شد. تا به امروز کمک‌های چندین کشور غربی به کردها ادامه دارد. همزمان روسیه نیز با کردها همکاری می‌کند؛ هرچند که روابط بین ایالات متحده آمریکا و روسیه در وضعیت خوبی قرار ندارد. جالب توجه است که غرب گرچه با ترکیه و کشورهای عربی رابطه خوبی دارد؛ در عین حال اتحاد خویش با کردها را حفظ می‌کند.

چه عاملی تا این اندازه موجب اهمیت کردها در نزد غرب و روسیه شده است؟ چرا کشورهایی رقیب همچون غرب و روسیه نیز در خاورمیانه این‌گونه برای همکاری با کردها اصرار دارند؟ چه عاملی رابطه با کردها را ضروری ساخته است؟

آن‌گونه که مشخص است در صد سال گذشته بخصوص بعد از امپراتوری عثمانی، کردها برای غرب ابزاری برای فشار بر کشورهای منطقه بویژه بر دولت‌هایی مانند ترکیه و ایران بوده است. در گذشته احزاب کردی که از انگلیسی‌ها، اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده امریکا و اسرائیل کمک می‌گرفتند، در هر زمانی تا آخر و حتی در صورت عدم دریافت کمک نیز برای منافع کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت.

اما اکنون دیگر وضعیت متفاوت است. کردها بیش از گذشته به یک بازیگر فعال و قدرت منطقه‌ای مبدل شده‌اند. این امر چندین دلیل مهم دارد. کردها در خاک چهار کشور مهم خاورمیانه، ترکیه، ایران، عراق و سوریه دارای شمار قابل توجهی از جمعیت و در عین حال در این کشورها از نیروهای نظامی برخوردار هستند.

کردهای خاورمیانه که در بین سه قوم بزرگ عرب‌، ترک و فارس قرار گرفته‌اند؛ هر زمانی از خارج تحت حمایت دول بزرگ هستند. در عین حال در برابر این دولت‌ها به عناصر فشار تبدیل شده‌اند.

کردها بخصوص بعد از بهار عربی در جنگ داخلی عراق و سوریه، در برابر گروه‌های رادیکال اسلامی همچون داعش و النصره نیروی اصلی نبرد هستند. خصوصا لائیک بودن سازمان مسلح کردی هم برای غرب و هم برای روسیه مناسب بود. در عین حال کردها نیز داشتن مشکلاتی با کشورهای منطقه و مبارزه دیر یا زود خویش را مناسب می‌بینند. از این رو کردهای عراق و سوریه به دنبال مبارزه با گروه‌های رادیکال و در عین حال حفظ روابط خویش با دول بزرگ هستند.

ایران و بعضا روسیه گروه‌های شیعی منطقه را پشتیبانی می‌کنند، ترکیه، کشورهای عربی و غربی نیز گروه‌های سنی را تحت حمایت خویش دارند. کردها به این خاطر برای داشتن یک متحد طبیعی، ناچار هستند که از خارج به دنبال یک متحد باشند. از این رو کردها برای تبدیل شدن به یک قدرت موثر، در جنگ‌های جدید خاورمیانه با قدرت‌های حاضر مبارزه می‌کند. غرب و روسیه، هر دو در دوره آتی استفاده از کردها برای فشار بر ترکیه، ایران و کشورهای دیگر را مناسب می‌داند. از این رو کردها در حال حاضر و در آینده نیز متحدان ضروری برای قدرت‌های بزرگ هستند.

البته رهبران کرد نیز این جزئیات را به خوبی می‌دانند و برای ارزیابی آن تلاش می‌کنند. چرا که این وضعیت برای کردها بعد از سال‌های بس طولانی به وجود آمده است که یک فرصت خوبی است.

کنعان روشن اوغلو – آنکارا