شریعت خداوند چگونه می تواند جاودانه باشد؟
شریعت خداوند چگونه می تواند جاودانه باشد؟
نویسنده: استاد ناصر سبحانی / ترجمه: محمد کریم سروش مهر
خداوند متعال شریعت اسلام را طوری برای انسان ارسال نموده است که تا زمانی که انسان، روی این کره ی خاکی زندگی می کند، در هر زمان و هر مکانی برای او قابل اجرا باشد. خداوند در تدوین و وضع شریعت، تمام جزئیات احکام و قوانین سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دیگر جوانب برنامه زندگی بشررا بیان ننموده است؛ زیرا اگر تمام جزئیات را بیان می کرد، برای هر منطقه ایی درهرعصری چندین کتاب لازم بود تا جزئیات برنامه های روزانه را در آن ها ثبت نماید. آن گاه انسان نمی توانست به خوبی آن ها را دریافت و سپس حفظ نماید. هم چنین جزئیات زندگی انسان مدام در حال تغییر است؛ به همین سبب خداوند علیم و خبیر، تنها رئوس اصلی برنامه زندگی انسان را در شریعت، مشخص نموده است؛ برای مثال: اصل شورا و چند مسئله عمومی دیگر را در حوزه ی سیاست مشخص کرده است و در حوزه اقتصاد، زکات و چند مسئله ی اساسی دیگر را آورده است. این ها مانند معادن درون زمین در دسترس بشر قرار دارند تا در هر عصری با توجه به توانایی و نیاز خود، جزئیات لازم از آن اصول استخراج نموده و بر اساس امکانات موجود آن عصر، زندگی خود را با آن تطبیق دهند؛ مثلا(خداوند) آهن و نفت و معادن دیگر را در زمین قرار داده است، انسان ها نیز در هر عصری با توجه به توانایی و نیاز خودف آن ها را استخراج نموده و مورد استفاده قرار می دهند. بدون تردید، در کنار این ها برخی مواد دیگر نیز وجود دارند که دست خوش تغییر نمی شوند و همیشه مورد نیاز انسان هستند؛ مانند آب و هوا؛ به همین سبب به صورت مستقیم در اختیار انسان قرار گرفته و از آن ها استفاده می کنند.
اما در آهن و نفت و سایر معادن دیگر باید تغییر ایجاد کرده و مورد تجزیه قرار گیرند تا ابزار و وسایل گوناگون را از آن ها تولید کنند در آن صورت مردم می توانند در زندگی روزمره ی خود از آن ها استفاده نمایند. به همین ترتیب، برخی از جوانب زندگی انسان نیز تغییر پذیر نبوده و تا زمانی که انسان وجود دارد به صورت مداوم به آن ها نیاز دارد؛ مانند عقیده و بندگی که ارتباط بین انسان ها و خداوند را برقرار می سازد. یا مسائل اخلاقی که ارتباط بین انسان ها با همدیگر را به وجود می آورد. این مسائل هرگز قابل تغییر نیستند؛ به همین دلیل خداوند متعال به تفصیل آن ها را بیان کرده است؛ مانند: توحید، نماز، روزه و حج که بیانگر شعایر پرستش خداوند هستند. هم چنین راستگویی، امانت داری، عفت، تعاون و همکاری و شفقت که نمونه ی اخلاق حسنه هستند.
اما در زندگی سیاسی و اقتصادی و برخی از جوانب زندگی اجتماعی که قابل تغییر هستند، خداوند متعال کلیات را بیان نموده و جزئیات را به انسان واگذار نموده است تا در هر عصری افراد متخصص و آگاه جزئیات مورد نیاز و ضروری را مطابق با کلیات رئوس اصلی استخراج کرده و مسائل زندگی اجتماعی را با آن ها حل و فصل نمایند. آن گروه عالم و آگاه که در این زمینه تخصص داشته وبه این امر خطیر مبادرت می ورزند در تاریخ اسلام به ((مجتهدین)) معروف هستند؛ مانند: امام ابو حنیفه، امام شافعی، امام مالک، امام احمد و شماری دیگر که در اعصار مختلف ظهور کرده اند.
—————-
منبع : مجموعه آثار ناصر سبحانی // انسان و مسیر زندگی// ترجمه: محمد کریم سروش مهر
