ایثار و فدا کاری ، یک خصلت والای اخلاقی

ایثار و فدا کاری ، یک خصلت والای اخلاقی

نویسنده : محمود ” حماد”

این یک خصلت اخلاقی است که جز در مکتب اسلام در دیگر مکاتب فکری پیدا نمیشود . ( قبلا در یک مقاله اوردیم : ایثار و تضحیه در فرهنگ قرآنی و اسلامی ) یک خصلتیکه در زبان انگلیسی و فرانسوی معنی مترادف ندارد ، نه تنها این کلمه ، بلکه بسیاری از خصلت های اسلامی مانند حیا ، تواضع و غیره دری زبانهای انگلیسی و فرانسوی کلمات مترادف ندارند .

معنی ایثار

ایثار یعنی اینکه برادرت را بر خودت ترجیح دهی ، و توقعی جز رضای خداوند  ، نداشته باشی . و معنی دیگر ایثار اینکه چیزی را که برای خودت مهیا نمودی ولی شخصی دیگری به آن نیاز بیشتری دارد ، تو از آن صرف نظر نموده برای او بدهی و خودت را قناعت دهی که او نیازمندتر است نسبت به تو . مثلا گاهی آبی در دست داری تا بنوشی ، شخصی دیگری را میبینی که خیلی تشنه است تو اینجا او را بر خود ترجیح میدهی و خودت آب نمینوشی ، این یعنی ایثار .

نمونه تطبیقی برای ایثار

تو در موتری روی سندلی نشسته ای میبینی که مردی کهن سالی آمد و جای برای نشستن ندارد ، اینجا تو چی میکنی ؟
مگر ایثار را فراموش میکنی ؟ نه ، فورا از جایت بلند میشوی و او پیر مرد را روی جایت مینشانی این یعنی ایثار و ترجیح دادن دیگران بر خود .
روزی نزد پیامبر  مهمانی آمد ایشان از ازوا ج مطهرات پرسیدند که آیا در خانه چیزی است که برای مهمان آماده نمائید آنها همه گفتند : ای رسول خدا ! هیچ چیزی در خانه وجود ندارد که ضیافت او را بجای بیاوریم . پیامبر  در میان اصحاب نداء زدند که کی امشب مهمان مرا مهمان نوازی میکند ؟ مردی از انصار برخواست و گفت : ای رسول خدا  ! من امشب مهمان شما را به خانه خود میبرم و مهمان نوازی میکنم . مرد انصاری مهمان را به خانه برد ، و از همسرش پرسید که چیزی در خانه است ؟ من مهمان پیامبر  را با خود آوردم . همسرش گفت : چیزی جز قوت فرزندانم نیست ، شوهرگفت : به بهانیی فرزندان مان را بخوابان و غذا را برای مهمان بیاور .

حالا گوش فراه ده به بقیه داستان ببین که این همسر و شوهر چی مکنند . شوهر برای خانمش میگوید : ای خانم عزیزم ! اگر من و تو با مهمان غذا بخوریم او سیر نخواهد شد ، پس بیا که کاری انجام بدهیم خانم میپرسد مگر چی باید کنیم تا مهمان سیر شود ؟ . شوهر میگوید : من و تو غذا نمیخوریم تا مهمان درست سیر شود مگر باید کاری کنی تا مهمان نفهمد که ما طعام نمیخوریم ، خانم میگوید : باید چی کاری انجام دهم ؟ شوهر میگوید : زمانیکه طعام را گذاشتی ، چراغ را به بهانهء اینکه درست میکنی ، خاموش کن تا مهمان گمان نماید که من و تو با او غذا میخوریم . خانم این کار را کرد و به همین گونه شب سپری شد و فردا صبح مرد انصاری با مهمان خود نزد پیامبر  آمدند زمانیکه پیامبر  او را دید گفت : خداوند  از کار تو با مهمانت تعجب کرد . و آیهء را برای مدح و ستایش کار او از مافوق هفتم آسمان فرود آورد .

وَالَّذِینَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِیمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَهً مِمَّا أُوتُوا وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ وَمَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ  ( الحجرات : ۹ )
‏” آنانی که پیش از آمدن مهاجران خانه و کاشانه ( آئین اسلام ) را آماده کردند و ایمان را ( در دل خود استوار داشتند ) کسانی را دوست می‌دارند که به پیش ایشان مهاجرت کرده‌اند ، و در درون احساس و رغبت نیازی نمی‌کنند به چیزهائی که به مهاجران داده شده است ، و ایشان را بر خود ترجیح می‌دهند ، هرچند که خود سخت نیازمند باشند . کسانی که از بخل نفس خود ، نگاهداری و مصون و محفوظ گردند ، ایشان قطعاً رستگارند

ایثار انصار

زمانیکه پیامبر اعلان نمود که هر کسیکه به خدا و رسولش ایمان دارد ، باید به مدینه منوره هجرت نماید مردم مکه به طور مخفیانه همه روان مدینه شدند و نتوانستند چیزی با خود ببرند ، همه با یک جوره لباس و یک جوره کفش به مدینه رفتند . بعد از گذشت زمانی پیامبر  میان انصار و مهاجرین پیمان اخوت بست و اعلان نمود که مردی انصاری هر چیزی که دارد با برادر مهاجرش تقسیم نماید و نیز اعلان نمود که محصول میوه هایتان را نیز با آنها تقسیم نمایید . انصار گفتند : ای رسول خدا  در مقابل این همه ایثار ما چی پاداشی است ؟ ایشان فرمودند : در مقابل برای شما جنت است . چی پاداشی بزرگتر ازین ؟ این بزرگترین پاداش در مقابل تلاش انصار بود .آیا میخواهی که تو نیز مستحق این پاداش بزرگ شوی ؟ پس ایثار را فراموش نکن .

حالا من از شما سوال میکنم . آیا شما مالی را که با تلاش بسیار بدست آورده اید آماده هستید که برای کسی بطور مجانی بدهید ؟ آیا اگر کسی برای شما بگوید لطفا این مشکل مالی مرا بر طرف نما ، آماده هستید که مشکل او را بر طرف نمایید ؟ انصار همه چیزی که داشتند با مهاجرین تقسیم نمودند . زیبا تر ازین سعد بن ربیع با عبد الرحمن بن عوف پیمان اخوت میبستد ، مرد انصاری برایش میگوید : ای برادر ! این مال من است هر چی که میخواهی بردار و اینک من دو خانم دارم هر کدام را که تو انتخاب کنی طلاق میدهم بعد از گذشت عده با او ازدواج نما . اما مرد مهاجر اینقدر بی همت نیست که این کار را انجام دهد . میگوید : ای برادر ! خداوند در مال و فرزندت برکت دهد راه بازار را برایم نشان ده خودم تجارت را شروع میکنم .

زمانیکه مرد انصاری همه زراعت خود را مهیاء مینمود قبل ازینکه محصول را به خانه خود ببرد برادر مهاجرش را میخواست و میگفت : ای برادر ! تو انتخاب کن بقیه اش را من با خود به خانه میبرم . سبحان الله آیا اینگونه ایثار در ما وجود دارد ؟ آیا فردی از ما اینکار را میکند ؟ حتی امروز اگر فردی بالای خرمن بیاید و بگوید بنام خدا کمکم کن ، شاید هزار بهانه بسازیم و او را بدون کدام مساعدتی روان کنیم .
ای جوان عزیز ! آیا نمیخواهی میدالی را که خداوند  برای انصار هدیه داد ، برای تو دهد ؟
آیا نمیخواهی رضایت را که الله متعال به آنها ابراز کرد ، برای تو هم ابراز نماید ؟ پس چرا معطلی بر خیز و اعلان نما که بعد ازین از هیچ گونه جان فدایی و ایثار دریغ نخواهید کرد.

من ماهی دوست دارم

حالا گوش فرا ده به ایثار عبد الله بن عمر . ایشان خیلی مشتاق بودند که ماهی پیدا کنند و بخورند خانم ایشان بعد از تلاش بسیار برای شوهر شان ماهی آماده ساختند ، وقتیکه ماهی را پخته کرد و بنزد شوهرش گذاشت تا نوش جان کند . درین اثناء بود که سائلی دروازه را میکوبد و میگوید : بنام خدا چیزی بدهید . ابن عمر  میگوید این ماهی را به سائل بده ، خانم که بعد از تلاش بسیار آن ماهی ر ا آماده ساخته بود نخواست ماهی را به سائل بدهد . مگر شوهرش که از مکتب نبوت ایثار را آموخته بود گفت : این ماهی را به او بده ، خانم ناچار ماهی را که بسیار به مشکل مهیا نموده بود به سائل میدهد . این است ایثار و ترجیح داده دیگران به خود . آیا شما این کار را میکنید ؟ آیا چیزی را که خیلی دوست داری بعد از مدتی آن را بدست آوری وکسی آنر ا از تو تقاضا نماید ، میدهید ؟.
متأسفانه این صفت زیبای اسلامی از میان ما رخت سفر بسته و کاملا از میان رفته و هیچ کسی توجهی به دیگران ندارد ، هرکس میخواهد به نحوی شکم خود را پر نماید .

ولی من یقین و باور دارم که این صفت کاملا در تو وجود دارد و همیش میخواهی دیگران را به خود ترجیح دهی تا رضایت الله متعال را بدست آوری . چون میدانم که تو در مکتب اسلامی تحصیل نموده اید و تهاجم فرهنگی بیگانگان بر تو اندکی تأثیر نکرده و به همان سرشت پاکی که تربیه یافته اید ، باقی مانده اید و تا آخرین رمق حیاتت به این صفت باقی خواهید ماند .