سرفرازی در ازدواج / قاصدی به سوی دختران مجرد
سرفرازی در ازدواج / قاصدی به سوی دختران مجرد
صلاح الدین محد بهاءالدین
(( و از نشانه های او این که از [نوع] خودتان همسرانی برای شا آفرید تا در کنار آنها آرام گیرید و میانتان دوستی و رحمت نهاد . آری! در این [نعمت] برای مردمی که می اندیشند ، قطعاً نشانه هایی است.)) روم / ۲۱
خواهران عزیز مجردم !
سلام و درود خداوندگار بر شما باد .
به نظرم مفید آمد به مناسبت ماه پر فیض رمضان و عید فطر مبارک ، هدیه ای به شما تقدیم دارم ،بدان امید که برای شما خیر و برکت و رحمت الهی و برای من نیز ثواب وافر الهی به همراه داشته باشد . پیداست که امر ازدواج و همسر گزینی با همه اهمیت و ظرافتش و با ارتباط مستقیمی که با شما دارد ، عواملی چند بر آن تأثیر گذار بوده و بر آن اثر مثبت یا منفی خواهند گذاشت که در وهله نخست ، فشار آن متوجه خواهران خواهد گشت .
اکنون بر آنیم که توجه شما را بر این چند نکته جلب نماییم :
۱- تذکراتی چند در رابطه ازدواج موفق :
۱-۱- با توجه به نص قرآن ، ازدواج با دختر و پسر بت پرست کافر و مرتد ، باطل و نادرست می باشد ؟ (( و با زنان مشرک ازدواج نکنید تا ایمان بیاورند . قطعا کنیز با ایمان بهتر از زن مشرک است هر چند [زیبایی] او ، شما را شگفت آورد و به مردان مشرک زن مدهید تا ایمان بیاورند ، قطعا بردۀ با ایمان بهتر از مرد آزاد مشرک است هر چند شما را به شگفت آورد )).۱
اما ازدواج با دختر اهل کتاب (مسیحی ، یهودی ، زرتشتی) هر چند که مسلمان نشده باشند به شرط پاکدامنی شان روا و صحیح می باشد .
‹‹ امروز چیزهایی پاکیزه برای شما حلال شده و طعام کسانی که اهل کتابند برای شما حلال و طعام شما برای آنان حلال است . و بر شما حلال است ازدواج با زنان پاکدامن از مسلمانان و زنان پاکدامن از کسانی که پیش از شما کتاب آسمانی به آنان داده شده ، بر شرط آن که مهر هایشان را به ایشان بدهید…›› المائده/۵
اما دختر مسلمان را به عقد اهل کتاب در آوردن نادرست می باشد.
۲-۱- در انتخاب همسر و خواستگاران دختر ، ضروری است ، از آنان سوال شده و نظرشان را جویا گشته و با اقرار ، لبخند ، اشاره و یا با سکوت ، رضایت و تأیید آنان را کسب نمود. اما اگر با گفتار ، اشاره و یا گریه ، ناخرسندی خویش را اظهار نمود ، درست نیست که با زور و فشار آن ازدواج انجام پذیرد .
(( لا تنکح الایم حتی تستامروا، لا تنکح البکر حتی استأذن، قالوا: یا رسول الله و کیف اذنها؟)) رواه الخمسه
اما بیوه زن باید صراحتاً و آشکارا نظر خویش [ رضایت و یا عدم رضایتش ] را اعلام نموده و اظهار سازد .همچنین بر اساس حدیثی از پیامبر (ص ) لازم است که نظر مادرش را در آن رابطه جویا شد : ((امروا النساء فی بناتهن )) و آن گونه که پیامبر اشاره می نمایند ، عقد دختر بدون حضور ولی او و دو شاهد انجام نی پذیرد: ((لا نکاح الا بولی و شاهدی عدل )) .
۳-۱- پیامبر اکرم (ص) سفارش نموده و می فرمایند که نباید شروط و خواسته ما از داماد ، از چهار چوب شریعت و ایمان و اخلاق فراتر رود .((اذا اتاکم من ترضون دینه و خلقه، فزوجوه، الا تفعلوه تکن فتنه فی الارض و فساد عریض )).
از این حدیث شریفه چند نکته و اندرز مستفاد می گردد :
الف -۳-۱- (( ترضون )) یعنی والدین و دختر ( نه فقط یکی از آن دو) باید نسبت به خواستگار رضایت داشته باشند .تأکید بر این امر به (( فزوجوه : به عقدش در آورید )) می انجامد .
ب-۳-۱- ((دینه خلقه )) هدف از تمایز بین دین و اخلاق و جدا شمردن آنها از همدیگر ، عبادت های واجب و اخلاق می باشد زیرا که دین مفهومی عام بوده و اخلاق حسنه را نیز شامل می شود ، بنا براین می فرمایند : فقط عبادتش را مد نظر قرار ندهید و به آن اکتفا نورزید ، زیرا که اوامر و عبادت آشکار دین به تنهایی جهت اثبات شایستگی آن مرد ، به عنوان شوهر دختر شما کافی نیست .ممکن است همواره عبادت و واجبات را به نیکی انجام دهد اما بر اخلاق و رفتارش تأثیر نیک نداشته و اخلاق و رفتارش، از زنگ رذائل و کژی ها پاک نشده باشد .همچین ممکن است،رفتار و اخلاق ظاهریش خوب بوده و از دید شخصی که با در رابطه با اخلاق خواستگار رای میزنیم و جویای رفتارش میشویم ، پسندیده باشد اما بر اخلاقیاتش بر اساس دین بنیاد نیافته و مورد اعتماد و اطمینان نباشد .به همین جهت در شوهر دادن دختر ، عبادات و اخلاقیاتش را هر دو با هم مورد توجه مداقه قرار داد .
ج-۳-۱- (( الا تفعلوا تکن فتنه)).چنان چه آن شروط در فرد خواستگار گرد آمدند ، باید [ در صورت رضایت دختر به دیگر جوانب و شرایط او ] به آنها جواب مثبت داده و بدون مشکل آفرینی و بهانه تراشی ، دختر را به عقد او در آورد. چنان چه به هر بهانه نادرستی ، خواستگاریش رد گردد ، پیامبر (ص ) ما را به ابتلای فتنه ها و بلا ها و درون پریشی و آشوب هشدار می دهند .[ که بدین عمل ، سن دختر بالا رفته و فساد های اخلاقی زیادی ، دامنگیر جوانان خواهد گشت ] .
۴-۱-گاهی تعدادی از خواهران به نام صداقت و راستگویی ، دچار بلاها و مشکلات جدی و حادی خواهند شد .بدین گونه با تعریف ارتباط های عاطفی خویش ویا هر امر ناچیز دیگری که روی داده ، نامزد و همسرشان را دچار بدگمانی و شک خواهند کرد.گاهی نیز شوهران و نامزدان برتازه عروس فشار می آورند آیا در گذشته کسی را دوست داشته است ؟ یا این که کسی را مأمور و جاسوس دختر می نماید تا مخفیانه داستان گذشته اش را از او جویا شود .
این سوالات ، وسوسه هایی که در درون زن و مرد پدید می آیند ، زیرا اگر قبلاً نیز چیزهایی روی داده باشد – چون دروازۀ توبۀ خداوند ی همواره باز و گشاده است –احتیاجی به تعریف آن اتفاقات نخواهد بود ، اما با ید زن و مرد همدیگر را قانع و مطمئن ساخته و همدیگر را یقین بخشند که جز همدیگر را دوست نمی دارند و فقط دلبسته همدیگرند و باید با هر چیز لازم ضروری ، وسوسه ها و گمانها را از دل همدیگر بزدایند ، حال با گفته ای یا سوگندی یا حتی اگر به دروغ [ اطمینان بخشی] آمیخته باشد زیرا که بر دروغ در این حالت نکوهشی نیست .پیامبر گرامی (ص ) می فرمایند در سه حالت دروغ گفتن جایز می باشد :
الف : جهت اصلاح بین طرفین دعوا و رفع ناسازگاریهای مردم
ب: جهت گمراه ساختن لشکر دشمن
ج: مرد با زن و زن با شوهرش در اموری که در حقیقتش فتتنه ای بزرگتر روی دهد بدگمانی بیافریند و آشوبی فراهم آورد .
۲_ موانعی در مسیر ازدواج موفق دختران:
۲-۱ آداب و رسوم اجتماعی و قومی ، نقش عمده ای در محدودیت و بی توجهی به خواسته ها و احساس و آرزوهای خواهذان در انتخاب همسر داشته که مستقیماً فشار و نتایج آن متوجه آنان خواهد شد.
۲-۲-بهانه گیری و مانع آفرینی ، در مسیر خواستگاری از طرف والدین و گاهی از طرف خواهر ، برادر و سایر اقوام که چنان می اندیشند این سخت گیری ها و مانع تراشی ها به بالا بردن ارزش و احترام دخترشان در میان خانواده داماد می انجامد ، در حالی که موجب سرد شدن تب و تاب خواستگاران در امر قدم پیش نهادن خواهدشد.
۳-۲- گاهی خود خواهران نیز در این امر که مستقیماً به مسئله زندگیشان مرتبط است ، بی تفاوت و بی توجه می باشند و به این مانع آفرینی ها و ارزش گذاریهای مادی تن می دهند و حتی گاهی خود آنان نیز بدان راغب و معتقدند .
گویا خودشان این دروغ را – که بهانه گیری و مقروض ساختن داماد برایشان ارزش و احترام به ارمغان خواهد آورد- حقیقت پنداشته و بدان باور آورده اند. در واقع چنین تفکری نادرست بوده و در خور شأن فهم و درک یک خواهر مسلمان می باشد که پیامبر گرامی (ص) می فرمایند (( بزرگترین زن در برکت ، آسانترین آنهاست در مخارج و مشکلات)).
همچنین فرموده اند (( نشانه فر و برکت زن در این است که خواشتگاری ، به عقد و بچه داریش کم هزینه و آسان باشد )).
۴-۲- گاهی خواهران ، اصل هم پایگی جسمی ، سنی ،اجتماعی ، خانوادگی و نسبی را مهم نمی پندارند، در حالی که بی توجهی به ای اصول مسئله را حادتر کرده و در شنخت و ارزش گذاری و پسندیدن همدیگر دچار اشتباه شده و خود را در خور شأن خواشتگار نمی دانند و خود را برتر و شایسته کسی می دانند که هنوز قدم پیش نگذاشته و به خواستگاریش نیامده است . [ در خیال خویش به دنبال کسی برتر و آرمانی تر می گردد ] و این مخالفت وهمی با امر واقع می باشد.
۵-۲- گاهی خواهران توقع دارند که برادران همگی در مقام رفیعی از دین و تقوی قرار داشته باشند و فقط دختران ((ذات الدین: دیندار)) را برگزینند و جنبه های دیگر را که ((ثروت، نسب و زیبایی )) است فراموش نمایند و نادیده اش انگارند که چنین توقعی به جا و واقعی نیست و نباید از محدوده ترغیب و تشویق برادران فراتر رفته و به اجبار بینجامد و یا نشانه دینداری و دین گریزی برادران معرفی شود [جهت سنجش تقوی و ایمان آنان] براین اساس حکم نمایند.بچن دلیل:
الف-۵-۲-آن حدیث معروف میفرماید: زن را خواستگاری خواهند کرد به چهار دلیل : به خاطر ثروت و سامانش ، به خاطر شهرت خانواده اش ، به خاطر زیباییش و یا به خاطر دینداریش . تو – ای برادر مسلمان- دختر صاحب دین رابرگزین و گرنه در زندگیت دچار فقر و بی برکتی خواهی گشت )).بدین ترتیب اساس رغبت خواستگاری و اصول همسر گزینی به طور عموم این چهار چیزند :زیبایی،ثروت،خانواده،ودین.
آنگاه مردان را ترغیب می نماید که زن صاحب دین را برگزینند که بدین وسیله در خانواده اش برکت و آرامش استقرار خواهد یافت.
ب-۵-۲- درست نیست بگوییم دختر مؤمن ومتقی نباید جوانب دیگر را داشته باشد همچنان که داشتن جنبه های دیگر منوط به بی التزامی به دین نمی باشد ، بلکه این امری نسبی بوده و حدیث نیز به اولویت بندی این چار اصل می پردازد که کدام یک در مرتبه بالاتر و کدام فروتر قرار گیرند و هدف حدیث ترغیب و تشویقی است جهت برگزیدن دختری که رتبه ایمانی و دینیش فراتر و برتر است.
ج-۵-۲ – همسر گزینی خواسته ای قلبی و به ظاهر آن ارکان ارتباطی ندارد . در صورت ناخرسندی قلبی ، هیچ چیزی جای خالی آن را پر نخواهد کرد و او را بدان راضی نمی سازد ، زیرا که همسر باید موجب آرامش درونی و سکون قلبی او گشته و او را از چشم چرانی بازداشته و حفظ پاکدامن را برایش به ارمغان آورد.
د-۵-۲- امروزه طلاق را بسیار نادرست به کار می گیرند و موجب ایجاد و ظهور فتنه های اجتماعی بزرگی گشته است . در صورتی که زندگی خانوادگی همسران از هم بپاشد ، زنان اولین کسانی خواهند بود که از ان متضرر خواهند شد چرا که طلاق را مایه خواری خویش می دانند و هم زیستن و تحمل همسر را نیز امری محال و غیر ممکن می بینند . در این صورت زندگی مشترکشان بر آنان دوزخی خواهد گش و زن به جای طلاق گرفتن ، مورد ستم و ستیزه جویی همسرش قرار خواهد گرفت . به همین دلیل همسر گزینی برای هر دو طرف به دقت و درست اندیشی و صحت عمل وتمایل قلبی ، احتیاج مبرمی دارد ، زیرا چنان چه این مرحله درست انجام نپذیرد ، جداشدن و طلاق گرفتن کار مشکل و جانکاهی خواهد بود و شاید مدت های مدید و گاهی تا ابد این درد جان سوز را بچشند و به تحملش تن در دهند.
ه-۵-۲- امروزه که به سبب آداب و رسوم و تقالید جامعه و رواج ثروت مداری و سرمایه داری و … مرد نمی تواند بیش از یک زن را برگزیند ، درست نست که در یگانه انتخاب زندگیش ، به بهانه دینداری دختر ، مورد فشار قرار گیرد در حالی که مورد پسند و رضایت قلبیش نمی باشد وبا ایند کار ، برادران را به نارضایتی و ظلم بر همسرانشان دچار نماییم، و زندگی آن خواهران متدین و متعهد را دست مایه ستم و اذیت شوهرانشان قرار داده و خانواده ای نا آرام و ناسالم برایشان بیافرینیم که در آن آرامش روحی و رضایت چشم وقلب و کمال شادکامی فراهم نیاید.
زشت شمردن تعدد ازدواج یکی اصلی مجرد ماندن خواهران دیندار ((ذات الدین)) می باشد،زیرا همچنان که اشاره نمودیم برادران که فقط یک بار ازدواج می نمایند ، می کوشند زنی را انتخاب نمایند که دین و درون خویش را بدان حفظ کرده [ و حس زیبا طلبی و دیگر امور درونی خود ارضا نمایند ]و در این تنها گزینه ازدواج، نمی توانند در اندیشه مشکلات دیگران باشند. زمانی که تعدد ازدواج [ برای افرادی که واجد شرایط خاص آن بودند ] عیب شمرده نمی شد و انجام آن روا بود ، مردان می توانستند این مشکل را حل نموده و هر چهار رکن را در همسرانشان گردآورند . باید گفت : شریعت الهی با همه جوانبش ، درمانگاه دردها و راه حل مشکلات فردی و جمعی بوده وتجزیه قوانین آن [ و یا بی توجهی به برخی از آنها ] موجب بروز چندین مشکل لاینحل و معضل حاد خواهد گشت.
۳- موانع و راه حل های آن :
جهت مقابله با مشکلات راه ازدواج ، خواهرانمان باید آرام ، صبور و متقی باشند تا خداوند مهربان در حل مشکلاتشان پشتیبان و یاریگرشان باشد .
۱-۱- موانع ایمان و عقیده :
گاهی اختلاف عقیده ، بر سر راه موفقیت خواهران در امر انتخاب همسر خواهد شد . به عنوان نمونه ، اقوام و نزدیکان با دخترشان هم عقیده نبوده و اجازه نمی دهند با رأی خویش ، همسر اسلامی خود را برگزینند که این امر دو تذکر را می طلبد:
الف-۳-۱- ممکن است گفتار و کردار دختر ، اقوامش را بر آن داشته باشد تا به خاطر عقیده اش دوست بدارند اذیتش نمایند و خواسته هایش را نادیده بگیرند و ناچیز بینگارند . در این صورت بر اوست که ارتباط خویش را با نزدیکان اصلاح نموده و بگستراند ، برایشان احترام قائل گشته و با عزت و وقار اسلامی ، با آنان رفتار نماید و با اخلاق زیبای خویش متقاعدشان سازد که احترامش را پاس بدارند و برای شخصیت و خواسته هایش ارزش قائل شوند. پیداست که رسیدن بدین مقصود صبر و شکیبایی و حلم و تلاش زیادی می طلبد ، اما با چنین تدابیری نه تنها ممکن است از آزارش دست بکشند حتی ممکن است موجب تعدیل و هدایت نزدیکانش گردد.
ب-۳-۱- ممکن است والدین جهت دست یابی به برخی از منافع و مقاصد خویش بخواهند دخترشان را به عقد کسی در آورند که وجب جلب آن منافع خواهد گشت . پیداست مقابله و مخالفت با چنین امری کار آسانی نیست زیرا که آنان چنان می پندارند عمل آنان درست است و مخالفت دختر یا دیگران ، نا به جا ونادرست می باشد ، گهی نیز آداب و رسوم جامعه به حمایتشان بر می خیزد به همین دلیل باید حکیمانه و با صبر و آرامش و اندیشه ای والا، آن ها را آگاه نموده تا از خواسته خویش منصرف گردند.
۲-۳- موانع و معضلات اقتصادی:
آداب و رسوم ناشایستی که در امر ازدواج دختر ، همچون هنجاری در جامعه شیوع یافته و موجب خواهد شد که دیگر کسی قدم پیش نگذاشته و تمایل به خواستگاری و ازدواج نداشته باشد ، توقعات بیش از حد اقتصادی است .
بدین ترتیب پسر و دختر قربانی این معضل شده و از کاروان زندگی عقب خواهند ماند . بعد ها که با تمام سختی ها و مشکلات نیز ازدواج نمودند ، باید زیر بار قرض و وام بنالند و از سر آغاز خوش مشترکشان هیچ لذتی نبرند.
برای حل این معضل ، باید والدین جهت آسان سازی ازدواج دختر و رفع این موانع افراشته در زندگی جوانان ، فعالیت مداوم و کوشش فراوان و پیگیری انجام دهند ، خود خواهران نیز باید در این امر بی تفاوت نبوده و با جدیت وارد بطن امر شده و نزدیکان خویش را به ترک این بهانه گیریها و مشکل آفرینی های اقتصادی و مادی ترغیب نمایند . همچنین بایدنشریات ، رادیو و تلویزیون ، انجمن های بانوان و نهاد های فرهنگی ، اجتماعی مردمی و دولتی نیز در این امر فعال بوده و جهت تنویر افکار و تفهیم خانواده ها ، درمورد سرانجام ناخوشایند این معضل در دنیا و آخرت بکوشند.
در چنین مواقعی شرم و خجالتی بودن دختر نادرست بوده و زیان سنگینی را متوجه او خواهد ساخت که بعد ها هیچ چیزی آن را ترمیم و یا جبران نخواهد ساخت . چگونه در تسهیل ازدواج که مژده فر و برکت و یمن خداوندی از طرف پیامبر (ص) در چنان ازدواج های داده شده است شرم نمود اما والدین ما در مانع آفرینی وتلخ نمودن زندگی بر خانواده های نوبنیان فرزندان خود شرم ننمایند؟
۳-۳- موانع و معضلات اجتماعی :
در نتیجه اندیشه نادرست نزدیکان در امر ازدواج دخترانشان ، چندین مانع اجتماعی در جامعه ظهور خواهد یافت وگریبانگیرشا ن خواهد شد .
الف-۳-۳- دچار شدن دختران به عقده های روحی روانی و درون پریشی .
ب-۳-۳- عقب نشینی و انصراف پسران از خواستگاری و بالا رفتن سن ازدواج دختران و تأثیر در ازدواجشان.
راه حل و در مان این معضل نیز با بازگشت و توجه به اصول شرعی ازدواج دختر امکان پذیر خواهد بود که در این مدخل خلاصه وار بدان پداخته شد. اراده محکم و متحورانه دختران و نزدیکانشان می تواند به حل این معضل و اصلاح آداب و رسوم نادرست کمک شایانی بنماید.
از دیگر معضلات اجتماعی جامعه ، ازدواج شغار(زن به زن) [ که انجام آن در اسلام حرام می باشد] ، شیر بها گرفتن، مهریه زیاد طلبیدن، و… می باشد که باید با شجاعت و اراده همه گیر و جهادی خواهران جامعه ما ، ریشه کن گردند.
در پایان به امر اشاره خواهیم کرد که در محدوده قدرت و توانایی انسان نمی گنجد و لازم است که بر آن آگاه باشیم و آن قضا و قدر الهی در امر ازدواج می باشد که تأثیر به سزا مشهودی در این امر دارد . البته این بدان معنی نیست که انسان وظیفه خویش را در حد توانایی در امر ازدواج فراموش نماید [ و بی خیال نشسته و تمام امور را به قضا و قدر سپرد ، زیرا که نتیجه کار ، مرهون تلاش های خود ماست . در واقع باید کوشید و آنگاه به موفقیت اندیشید . اما متأسفانه هنوز هم تعدادی به دلیل فهم نادرست قضا و قدر چنین می اندیشند . و عمل می کنند .] در واقع مقصود آن است که نباید انتظار داشت که هر آنچه خواسته ماست تحقق یابد. وظیفه ما مسلمانان آن است که پیرو شریعت الهی بوده و وظیفه خویش را به نحو احسن ادا نمییم تا بلکه به موفقیت دست یابیم . [و از خداوند خویش درخواست اصلاح در امور و مصلحت در کارها و فرجام نیک زندیگ خویش نماییم ، بلکه مقبول حق ، قرار گیرد . آمین].
——————————————————————-
منبع : سرفرازی در ازدواج
مؤلف : صلاح الدین محد بهاءالدین
مترجم : حامد بهرامی
انتشارات : نشر احسان
