مبارزه ی فکری دردرون جامعه ی اسلام

مبارزه ی فکری دردرون جامعه ی اسلامی

 دکتر یوسف قرضاوی

مبارزه ی فکری دارای دوزمینه
وعرصه ی اساسی است :      زمینه ی اوّل درخارج ازمحیط وجامعه
ی اسلامی و با ملحدین ومستشرقین ومبلغین نصرانیت انجام می گیردکه اسلام راازلحاظ
عقیده وقانون و فرهنگ وتمدن موردتهاجم قرارداده اند وباهرنهضت وجنبشی که براساس
اسلام باشد مقابله ودشمنی می ورزند.

    
زمینه ی دوّم درمحیط خود اسلام وجامعه ی اسلامی است که به منظور اصلاح نقطه نظرهای
اسلامی جدا از هم ونزدیک نمودن حرکت های اسلامی به هم وهدایت آنها به مسیر خود
واصلاح آنها صورت می گیرد یا، تادرمسیردرست وبا هدف صحیح به حرکت خود ادامه دهند.
مادراینجا فقط پیرامون زمینه ی دوّم که در درون جامعه ی اسلامی است بحث می کنیم ،
چرا که اصلاح داخلی پایه واساس است و براصلاح بیرونی اولویت دارد.

     
بی تردید در درون جامعه ی اسلامی گرایش ها ونقطه نظرهای فراوانی وجود دارند که
بعضی ازآنها :

     
گرایشی است خرافاتی : گرایش  خرافاتی دارای پایه وویژگی هایی است که پیروان
خودرا ازدیگران متمایز می سازد ؛ ازجمله ی این ویژگی ها :

۱)     
خرافات درعقیده

۲)     
بدعت درعبادت

۳)     
جمود درفکـر

۴)     
تقلید درفقه

۵)     
منفی بافی در رفتار

۶)     
دنباله روی ، چرب زبانی وتملق درسیاست

     
گراش جــدلــی : دربین مسلمانان گرایش جدلی وجود دارد، این گرایش با وجود سختگیری
درامردین ودفاع ازآن دارای ویژگی هایی است که اکثرطرفداران آن ، ازآن برخوردارند
وباین خصوصیات ازسایرین متمایزمی گردند که برخی ازاین ویژگی ها عبارتند از:

۱)     
مجادله درعقیده

۲)     
توجّه به شکل وظاهر عبادت

۳)     
توجه به ظاهر درفقه

۴)     
اهتمام به مسائل جـزئـی

۵)     
خشـکی درروح

۶)     
خشونت در دعوت وتبلیغ

۷)     
فشار بر خود به هنگام مواجه شدن با امر خلاف

     
گرایش عدم تحمل مخالف وشدت رفتار با آن : گرایش دیگری درمیان مسلمانان وجود دارد
که هرچند طرفداران آن ازشجاعت واخلاص متمایزی برخوردارند، امّا براساس طرز تفکّر
خود دیگر گرایش های دینی جامعه ی اسلامی را نفی می کنند وبجز طرز تفکّر خود چیز
دیگری را نمی پذیرند؛ ازویژگی های آن :

۱)     
شدت وقاطعیت درپایبندی والتزام به دین

۲)     
احساس عزّت وغروری که موجب روحیه ی خود برتر بینی درآنها درجامعه شده است

۳)     
سـوء ظن به دیگران

۴)     
تنگ نظری در شناخت دین ودرک ضعیف ازسنت های طبیعی واجتماعی

۵)     
عجله درامورقبل از رسیدن موعد

۶)     
سرعت در تکفیر دیگران بدون هیچ احتیاطی

۷)     
استفاده ازقدرت بعنوان تنها راه رسیدن به هدف

      
گرایش میانه روی : درجامعه ی اسلامی گرایش دیگری وجود دارد که درشناخت دین ، روش
زندگی وفعالیت درراه حاکمیت دین ، برپایه ی میانه روی ، توازن وتعادل واجتناب
ازافراط وتفریط استواراست . این گرایش نیز ازویژگی هایی برخوردار است که آن
راازگرایشهای دیگر جدا ومتمایز می سازد وبرمبادی زیر تأکید وتمرکز دارد:

۱)     
درک وشناخت وسیع، فراگیر، ژرف ، همسان ومتوازن ازدین

۲)     
شناخت واقعی ودورازافراط وتفریط پیرامون وقایع زندگی ودرک واقعیت مسلمانان ودشمنان

۳)     
شناخت وآگاهی ازسنت های تغییر ناپذیرالهی بویژه قوانینی که مربوط به جامعه ی بشری
و زندگی اجتماعی است

۴)     
شناخت دقیق پیرامونئ مقاصد وروح شریعت وعدم جمود بر ظواهر آن

۵)     
شناخت اولویت هایی که مربوط به شناخت موازنات است

۶)     
دارا بودن فرهنگ وآداب اختلاف در برخورد با دیگرگروههای اسلامی ، برمبنای قاعده ی
« تعاون درمسائل مورد اتفاق وتسامح وگذشت درمسائل مورد اختلاف »

۷)     
توفیق بین سنت وتجدد باحفظ عقیده ی سلف وبهره برداری ازوسایل وروش های نو

۸)     
رعایت توازن بین اصول ثابت ومسائل متغیر برحسب زمان ومکان وشرایط و احوال

۹)     
ایمان به اینکه دگرگونی فکری ، روحی و اخلاقی پایه واساس دگرگونی هرتمدنی است .

۱۰)   ایمان به
اینکه اسلام قانون کامل وپیشرفته ای آورده است تا ملت را زنده وبیدار سازد وبشریت
را ازشرّ فلسفه ی مادی معاصر نجات بخشد

۱۱)   ارائه روش
سهل وآسان درفتوا وبشارت ومژده درتبلیغ ودعوت دیگران به دین حق

۱۲)   به اجرا
درآوردن ارزشهای اجتماعی وسیاسی دراسلام ، مانند آزادی، احترام به حقوق دیگران ،
رعایت شورا ، عدالت اجتماعی وحقوق انسانی

۱۳)   گفتگو
وتبادل نظر به روش احسن ومنطقی با مخالفین غیرمسلمان ؛ یامسلمانان فریب خورده ونا
آگاه

۱۴)   درپیش گرفتن
راه جهاد برای دفاع ازحریم وحقوق مسلمانان ومملکت اسلامی

 این گرایش میانه رو ومتعادل تنها گرایشی
است که مابدان ایمان داریم ودیگران رابدان فرا می خوانیم ومعتقدیم تنها گرایشی است
که ماهیت حقیقت اسلام رابیان می کند وآن رابه شیوه ای نشان می دهد که خداوند آن
رادرقرآن کریم نازل فرموده است وطبقه ی هدایت شده وراه یافته ی اصحاب پیامبر(ص) هم
آن را چنین درک کرده اند وتابعین نیکوکاردربهترین دوره های امت اسلامی نیز همین
قرائت راازاسلام داشته اند.

 —————————————————-

منبع : کتاب شناخت اولویت های دینی درپرتوقرآن
وسنت

نویسنده : استاد دکتر یوسف قرضاوی

مترجم : ابوبکر حسن زاده

منبع : آسمان مهر