پەێامێک بۆ بارزانی، دەرفەتەکە بۆ خۆتان و گەلەکەتان لە دەست مەدەن …!
پەێامێک بۆ بارزانی، دەرفەتەکە بۆ خۆتان و گەلەکەتان لە دەست مەدەن …!
نوسه ر : ئەبوبەکر عەلی
پێم وایە ئەرکى بەڕێزتان بە ئەنجامدانى ریفراندۆم کۆتایى هاتووە. چونکە لێکەوتەکانى پێمان دەڵێن وه‌ک هێزه سیاسیه‌کان لە ئاست ئەرکە گەورەکەدا نەبووین و سەربەخۆیى لە ئێستادا ئاسته‌نگی له به‌رده‌مدایه، گەورەترین هۆکاریشى ناکۆکى نێوخۆیى بوو. بۆیە بۆ خۆتان و گەلەکەتان واباشە دەست لەکار بکێشنەوە، لەبەر ئەوەى پێش ئەنجامدانى ریفراندۆم بەڵێنى ئەوەتان بە خەڵک دابوو، لێپرسراوێتى دەرکەوتەى هەنگاوەکە بگرنە ئەستۆ له‌م ڕووه‌وه نمونه پێشکه‌ش بکا، به‌ده‌ر له مه‌سه‌له یاساییه‌که‌ش، پاساوى مانەوەى ئێوە لە پۆستەکەتاندا و لە پێش هەموشیانەوە بە قسەکردنى پێشمەرگە و مامەڵەکردن لەگەڵ نێوەندەکانى بڕیارى هەرێمایەتى و نێودەوڵەتى لە سایەى هەل و مەرجە نوێکەدا، وەک جاران نەماوە. بۆیە لێپرسراوێتى لە ئەستۆگرتنى سیاسی و دەست بەرداربوون لە پۆستى سەرۆکی هەرێم، دەبێتە پێشینه و دەرچەیەکى باش بۆ ئێوە و سەرەتاى زیندووکردنەوەى گیانى لێپرسراوێتیش لە نێو نوخبەى سیاسی و جەماوەردا، دۆخەکە سەبارەت بە ئێوە و فۆرمى حوکمڕانیەکەش گەیشتۆتە بنبەست و درێژەپێدانى بەم جۆرە خزمەت بە خۆتان وخەڵکیش ناکات. ئەرکە بەدەست نەهاتووەکان بسپێرن بە نەوەکانى دواى خۆتان .
سه‌باره‌ت به ڕیفراندۆمیش، دەبێت دان بەوەدا بنێین کە دەرفەتێکى گرنگمان لەدەست دا کە بەش بەحاڵى خۆم پێم وابوو دەتوانین تا ساڵى (۲۰۲۰) گەر نەشتوانین بەتەواوى سەربەخۆ بین تاڕادەیەکى زۆر لەو ئامانجە نزیکبینەوە(هه‌رچه‌ند تا ئێستا ئه‌و ئومێده‌م به ته‌واوه‌تی لا کاڵ نه‌بۆته‌وه)، هەروەها گۆمى مەنگ و دۆخى چەقبەستووى هەرێم بشڵەقێنین، کە دەرفەتى بۆ گۆڕانکارى زۆر تیا نەمابۆوە.
بەڵام بەداخەوە کە نەتوانرا کۆدەنگى نیشتمانى بۆ پرسی ریفراندۆم لە نێو هێزە سیاسیەکاندا بەوجۆرەى پێویستە دروست بکرێت ، لە کاتێکدا هێندە ئەستەم نەبوو لەخۆبردوویى و سینەفراوانى نیشتمانى دەویست، بزوتنەوەى گۆڕان و کۆمەڵى ئیسلامى لەگەڵ پڕۆژەکەدا بوون دەیانجار ئەوەیان دووپات کردەوە، رەخنەیان لە میکانیزمى بڕیاردان و دۆخى پەکخراوى پەرلەمان و دەرنەچوونى بڕیارەکە لەلایەن ئەوەوە هەیه، نەک خودى ریفراندۆم تەنانەت کار گەیشتە ئەوەى وتەبێژى بزوتنەوەى گۆڕان لە شاشەى (KNN) ەوە بڵێت: لاى ئێمە ئاسایى یە وڵاتان لەگەڵى نەبن، به‌ڵکو ئەوەى گرنگە لامان کۆدەنگى نیشتمانى ناوخۆیى لەسەر بێت و پەرلەمان بڕیارى لەسەر بدات، بەڵام بە داخەوە لەکارخستنى پەرلەمان بە کارەسات بۆ سەر کوردستان شکایەوە و هەر ئەویش له دوو ساڵی ڕابردوودا هۆکارى سەرەکى دروست نەبوونى سازانە نیشتمانیەکە بوو، دیارە ئەگەر یەکێتى نیشتمانیش لە سۆنگەى قەناعەت پێبوون و بە هەموو باڵەکانیەوە لەگەڵ پرۆسەکەدا بوونایە بە حوکمى پێگە و چەک و پەیوەندییەکانى، دەیتوانى بۆشایى یەکى زۆر لەو روەوە پڕ بکاتەوە، بەڵام روون بۆوە لەمەسەلەى گرەوکردن لەسەر هەڵوێستى یەکێتى لە پرسی ریفراندۆمدا بە هەڵەدا چوونى تەواو هەبووه.
دەرکەوت بڕیار بەدەستانى ناو یەکێتی کێن و چۆنیش روانیویانەتە ریفراندۆم و پێش و پاش پرۆسەکەش چۆن بیردەکەنەوە و مامەڵەیان کردووە و دەکەن؟ یاخود به ناوی یه‌کێتیه‌وه ده‌توانن شڵه‌ژانی گه‌وره بۆ کۆی بارودۆخه‌که دروستبکه‌ن. کارەساتى کەرکوکیش هەمان راستى لەم روەوە خستەوە ڕوو.
هەروەها لە مەسەلەى تورکیاشدا بە هەڵەدا چووبووین، کاتێ پێمان وابوو پێویستى ئۆردۆگان بە دەنگى کوردى باکور، ململانێ لەگەڵ ئێران، بەرژەوەندى بازرگانى، دەستکەوتنى وزەى کەم خەرجى و رابردووى هەرێم، بەسەر یەکەوە کار دەکەن، دژایەتى یەکەیان بۆ دەوڵەتى کوردستان زۆر توند نەبێت. دەرکەوت هەموو ئەو شتانە هەتا ئەو شوێنە راستن پرسی دەوڵەت نەیەتە کایەوە، زانیاریەکانى دەوروبەرى ئێوەش سەبارەت بە کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى و قەبارە و جۆرى کاردانەوەیان جیاوازبوو لەوەى وێنا دەکرا، لەگەڵ ئەوەى کە بڕوام وایە ئەگەر میله‌تێ خۆی نەسەلمێنێ لۆژیکى بێ بەزەییانەى سیاسەت لە دنیاى نوێدا، زۆر حسابی بۆ ناکات، هەروەک نوسەرى کورد (مەریوان وریا قانیع)یش نوسیبووى دەوڵەت بە هێزى رووت دروست دەکرێت و پاساو و پاڕانەوەى ئەخلاقى لە کۆمەڵگەى نێودەوڵەت زۆر دادمان نادات.
بە داخەوە روون بۆوە ئێمە ئەو هێزەمان نەبوو، هێزى باوەڕبەخۆبوون، یەکگرتوویى نێوخۆیى و هاوچارەنووسی و سەربازى، لەجاران زیاتر دەرکەوت هەموو ئەوانەى چەندین ساڵە داواى بە نیشتتمانیکردنى هێزى پێشمەرگە و کۆتایى هێنان بە لەشکرى حیزبی دەکەین، چەند لەسەر هەق بووین و ئەوانەشى بڕیاریان بەدەست بوو ئەو ئەرکەیان بەجێ نەهێنا چەند لێپرسراوێتیان دەکەوێتە ئەستۆ. چونکه ئەگەر کورد بیتوانیایە تەنها مانگێک تەنانەت لەوەش کەمتر بەرگرى بکات، ئەوا دۆخەکە بە جۆرێکى تر دەکەوتەوە، شاى سعودیە و سەرۆکى ئەمریکا و کۆمیسیۆنى دەرەوەى یەکێتى ئەوروپاش دواى شکستى پێشمەرگە هەڵوێستى کۆتاییان دەربڕى.
هەموو ئەمانەش ماناى وا نیە ئێمە تاوانمان کرد کاتێک ریفراندۆممان ئەنجامدا، چونکە سەربەخۆبوون مافێکى ئێمەیە، ئێمە هەرچەندە زۆریش لە خۆمان بکەین، ئایندەى هاوبەشمان لەگەڵ عێراقدا نیە، عێراقیش مەرجى دیموکراتیزەبوون و بوون بە دەوڵەتى هاوڵاتى تا دەیان ساڵى تریش تێدا بەدى ناکرێت. بۆیە ئێمە تاوانمان نەکردووە هەوڵێکمان داوە بۆ بەدیهێنانى داوا و ئامانجێکى ڕەوا، تەنها ئەوەیە لەم ساتە مێژووییەدا لە هەوڵەکەماندا سەرکەوتوو نەبووین، مێژووى سیاسی میللەتانیش پڕە لەم جۆرە هەوڵ و دیمەنانە و خواستیی سه‌ربه‌خۆییش هه‌ر به‌دی دێت.
بەش بە حاڵى خۆشم شانازى دەکەم ئەندامى لیژنەى باڵاى ریفراندۆمە نافەرمى یەکەى (۲۰۰۵) بووم و ئەمجارەش بە پەنجەى شایه‌تمانم دوپاتم کردەوە بڕوام بە مانەوە لەگەڵ عێراق نیە و بۆ سەربەخۆیى وڵاتەکەم تێدەکۆشم، بەڵام ئەمە ماناى ئەوە ناگەیەنێت ، بڕیار بەدەست لێپرسراوێتى سیاسی و دەرەوەى ئەویش لێپرسراوێتى ئەخلاقى و ئەدەبى نەگرێتە ئەستۆ، یاخود دان بە هەڵەکان لە جۆرى ئیدارەدانى پرۆسەکە و کاربۆکردنى نەنرێت. چونکە لە هەندێ روەوە هەڵەى سیاسی کراوە، گه‌رچی ئەوەى کردمان دەبێتە بناغە بۆهه‌وڵه‌کانی داهاتوو. لە ئێستاشدا به‌س نەبزێکى واقیعی کوردستانى و عێراقى و هەرێمایەتى و نێودەوڵەتى بوو، لەڕوویەکى ترەوە زیاتر هەناوى ئەزمونى حومکڕانى هەرێم و دژ بە یەکى و کێشە و لاوازى و گەندەڵیەکانى لە ئاستى دامەزراوە سەربازى و مەدەنى و سیاسیەکانیدا بۆ دەرخستین، کە لانى کەم هەست بە لێپرسراوێتى پێمان دەڵێت ناکرێت بە هەمان رەوتى پێشوو بە پینە و پەڕۆ و ناڕاسگۆبوون لەگەڵ یەکتر و ناڕوونى و نازانستیانە بەڕێوە ببرێت و لەگەڵیدا بڕۆین. ئێستا گەر لەگەڵ خۆماندا راستگۆ بین لە هەموکات زیاتر خۆمان و واقیع و دەوروبەرمان راستیەکان دەبینین.
داواشت لێدەکەم پێش ئەوەى ئەم ژیانە بەجێ بێڵیت، بەڵکو لە داهاتوویەکى نزیکدا لەڕێى کۆنگرەیەکى ئاشتبوونەوەى مێژوویى یان هەر فۆرمێکى ترەوە، سنورێ بۆ درێژە کێشانى ململانێى نانەتەوەیى و وێرانکەرى دەیان ساڵەى جەلالى و مەلایی دا بنێن، بۆ ئەوەى لانى کەم بگەینە خاڵێ، بڵێین بە فەرمى ئاشتەوایى کرا و پەیمانێکى شەرەفى تیا مۆرکرا و بڕیار درا قۆناغێکى نوێ دەست پێبکرێت، چونکە تا ئەم ململانێیە بەردەوام بێت، کە جگە لە خیانەت و رق هیچى ترى بەرهەم نەهێناوە و ناهێنێ، هەرگیز گەلى کوردستانى باشوور نابێت بەوەى کە پێویستە ، حکومەتى نابێ بە حکومەت و چاکسازى ناکرێت و یاسا سەروەر نابێ و نابینە خاوەنى ناسنامەیەکى سیاسی نیشتمانى هاوبەش و یەکگرتوو..
گرنگە ئێوە بیر لە ئەنجامدانى ئەم ئەرکە مێژوویى یە بکەنەوە و لانى کەم لێپرسراوێتى لە ئەستۆى خۆتان دابڕنن.
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئەم میراتى یە بەم جۆرەى لە ئێستادا دەیبینین ئەگەر بۆ نەوەى دواى خۆتان لە هەردوولا بەجێ بمێنێ ، کە بە داخەوە هەندێکیان لە پێشووەکانى خۆیان رادیکاڵترن، کوردستان و گەلەکەى و خودى ئەوانیش باجى گەورە دەدەن، چونکە گەلێک تا قیامەت بەدیار ململانێیەکى سیاسی نا نیشتمانى و دەسەڵاتخوازانەوە لە سەر حسابی ئەو بێ دەنگ نابێت و بیر لە رێگا چارە دەکاتەوە. لەو سۆنگەوە ئەوەى دارى داوە بە رۆحى ئەم گەلەدا ناکۆکى و رق و کینەى سیاسی و گەندەڵى و خراپ بەکارهێنانى دەسەڵاتء نەبوونى حوکمى دامەزراوەکانە.
کوردستان لە چاوەڕێى بڕیارێکى ئێوەدایە لەم روەوە، داواى لێبوردن لە گەل بکەن لەسەر هەموو ئەو هەڵانەى لە ساڵانى رابردوودا روویان داوە و ئەو باجەکەى داوە، ئومێد بدەن بە خەڵک بۆ داهاتوو ، باسی ئەوە بکەن ئەوەى بە ئێمە کرا لە پرسی سەربەخۆیى ئەوە بوو ، هیوادارم ئەوانەى دواى ئێمە دێن ئامانجەکە بە زیندوویى بێڵنەوە و هەموو دەرفەتێک لەو پێناوەدا بقۆزنەوە، تاکو کوردستانى سەربەخۆ دەکەن بە واقیع، ، قسەى دڵى زۆرینەى کوردستانیانیش لە ریفراندۆمدا لەبەر دەستى ئێوە و له بەرچاوى ڕاى گشتى دنیایە کە خۆى لە خۆیدا سەرچاوەى ئیلهام لێوەرگرتن رەوایەتیەکى گەورەیە . هەر لەو خیتابە ئاماژە بە ململانێى سیاسی دەیان ساڵەى نێوان باڵەکانى کوردایەتى بدەن و بەڵێنى کار کردن بۆ سنوردار کردنى بدەن، سەرنجڕاکێشن بۆ سەرەتانى گەندەڵى لە ئەزموونى حوکمڕانى هەرێمدا ڕابکێشن. کە درێژەپێدانى بەو جۆره‌ی هەبووە و هەیە ، ئایندەى ئەم گەل و وڵاتە دەخاتە بەردەم مەترسی لێکهەڵوەشاندنەوە . بەشێکى گرنگى هەموو ئەو شتانەى رووشیانداوە، بەڕووداوەکەى کەرکوکیشەوە،به‌شێ له رەگەکانى لە ناو زه‌وی گەندەڵى و چاوچنۆکى و حەرامخۆرى و هەست بە لێپرسراوێتى نەکردنە بەرامبەر سامانى گشتی.
دەرفەتەکە بۆ خۆتان و گەلەکەتان لە دەست مەدەن .. چونکە دەرفەت وەک پەڵە هەور وایە دێت و دەڕوات!! ..
ئەبوبەکر عەلى
۱۸/۱۰/۲۰۱۷
مقاله ای جالب بود ممنون با ذکر چند نکته زیر :
۱٫ مشکل اصلی کردستان عراق دوگانگی قدرت است … اقلیمی خودمختار با دو حزب , دو خاندان , دو پیشمرگه , دو آسایش و دو حوزه نفوذ! منطقه سلیمانی و حلبچه بقول یکی از دوستان هیرولند! و منطقه بهدینان بمرکزیت شهر اربیل
۲٫ متاسفانه مردم اقلیم نیز بهمین شیوه تقسیم شدند اما در سال ۲۰۰۹ اولین جرقه تغییر زده شد و زنده یاد نوشیروان مصطفی با درک شرایط موجود و چه بسا پیش بینی وضع اسفبار امروز حرکت تغییر را بوجود آورد اما با تاسف بسیار همین مشکل دوگانگی اجازه نداد حزب ایشان با وجود رای بالایی که در هیرولند بدست آورده بود تغییری ایجاد کنه!
در انتخابات سال ۲۰۱۳ حزب گوران ۵۱ درصد آرای استان سلیمانیه را بدست آورد و می توانست بدون ائتلاف دولت محلی تشکیل دهد اما از آنجا که مثلث زور (پیشمرگه) زر (چاه های نفتی) و تزویر (کوردایه تی) در دستان حزب ی.ن.ک بود نتوانستند به چنین مهمی دست یابد و اصلاحات دمکراتیک خود را پیاده نمایند.
با توجه به این نکات تنها راه برون رفت از وضع موجود از کاخ آقای بارزانی در پیرمام و کاخ هیرو ابراهیم از دباشان می گذرد! این دو سیاستمدار کهنسال که ظاهرا تا ده سال دیگر به دیدار حق می شتابند و جامعه جوان اقلیم را در دنیایی ابهامات بجای خواهند گذاشت بهتر است در این آخر عمری قدمی در راه اصلاح بردارند و همانطور که این دوست عزیز آقای ابوبکر کاروانی اشاره فرمودند اساس اصلاحات اقلیم در نهادینه کردن آن است اگر پیشتر چنین کاری را می کردند دولتمردان عراقی هرگز خواب کرکوک را هم نمی دیدند و این رسوایی تاریخی بار نمی آمد اما هنوز هم می توانند اشتباهات گذشته را جبران کنند اگر بخواهند.
سلام … به نظرم به صلاح خلق کورد نیست پشت بارزانی رو خالی بکنن و با وجود علاقه ای که به کاک ابوبکر علی دارم ام ایشون سوراخ دعا رو گم کرده اند!
بارزانی نقدهای بسیاری بهش وارده اما عزیزان از یاد نبرند که این هجمه ها از طرف رهبران خائن حزب یکیتی است که می خواهند خیانت تاریخی شان را در کرکوک توجیه یا حداقل تقلیل نمایند.