آیا وجود زن شر است؟
آیا وجود زن شر است؟
نویسنده: دکتر یوسف قرضاوی/ متزجم: دکتر احمد نعمتی
سوال_ در نهج البلاغه از امیر المومنین علی ابن ابیطالب (رض) آمده است که:
( المراه شر کلها و شر ما فیها انه لابد منها )
” تمامی وجود زن شر است و بدترین شر آمیخته با وجود او این است که از او گریزی نیست”
تفسیر جناب عالی راجع به این موضوع چیست؟ آیا چنین گفتاری موضع گیری اسلام را درباره زن نشان می دهد؟ لطفا در این باره نظرات خود را بیان فرمایید؛ متشکرم.
جواب: این جا دو حقیقت وجود دارد که لازم است شفاف و روشن به بیان آن دو بپردازیم.
اول این که فقط گفتار خداوند متعال و پیامبر (ص) است که رای و نظر اسلام را در این قضیه مهم نشان می دهد و هر سخنی سوای این آگاهی مقبول و گاهی مردود می باشد؛ به این معنا که فقط قران کریم و سنت صحیح نبوی دو منبع معصوم و عاری از خطا هستند، و هر خلل و اشتباهی از برداشت نادرس از ان دو منبع یا یکی از آن ها ناشی می گردد.
دوم این که نزد محققان و پژوهش گران مشهور است که بعضی از مطالبی در نهج البلاغه که به حضرت علی (رض) نسبت داده شده است، صحیح نیست، و آنان در این ارتباط دلایل و براهینی را عرضه داشته اند. شکی نیست که در نهج البلاغه خطبه ها و گفتار هایی وجود دارند که نه تنها یک ناقد بلکه یک خواننده باهوش در می یابد که آن خطبه ها و گفته ها نمایانگر زمان امام یا افکار امام یا اسلوب و روش امام به هیچ وجه نیستند؛ بنابراین، نمی توان به تمامی آن چه در نهج البلاغه بیان شده است، استناد نمود به اعتبار این که سخن و کلام امام علی (رض) می باشد.
به علاوه، در علوم اسلامی این طور مقرر شده است که نسبت دادن گفته ها به گوینده آن ها تحقق نمی یابد مگر با سند متصل صحیح که خالی از شذوذ و علت باشد. کاش می دانستم که آن سند متصل صحیح، و از راویان عادل نیز نقل شده باشد پذیرفته نخواهد بود؛ به دلیل این که مخالف با قواعد کلی اسلام و نصوص ثابت آن است، و مخالفت با قواعد و نصوص ثابت اسلام خود به عنوان یک علت قادح ( یک عیب تعین کننده ) تلقی می شود، و در این صورت، رد کردن و نپذیرفتن چنین قول و سخنی، هرچند سندش مانند روز تابان باشد، واجب و ضروری است.
چگونه ممکن است علی ابن ابیطالب این سخن را گفته باشد در حالی که ایشان کتاب خدا را می خواند که در آن بر مساوات زن و مرد در اصل آفرینش و در انجام تکالیف و واجبات و در پاداش و کیفر تأکید شده است:
( یا ایها الناس اتقوا ربکم الذی خلقکم من نفس واحده و خلق منها زوجها و بث منهما رجالا کثیرا و نساء)[۱]
” ای مردم از پروردگارتان که شما را از نفس واحدی افرید و جفتش را نیز از او آفرید و از آن دو مردان و زنان بسیاری پراکنده کرد، پروا دارید.”
(إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِینَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِینَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِینَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَالذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَهً وَأَجْرًا عَظِیمًا)[۲]
“مردان و زنان مسلمان و مردان و زنان باایمان، و مردان و زنان عبادت پیشه و مردان و زنان راستگو، و مردان وزنان شکیبا، و مردان و زنان فروتن، و مردان وزنان صدقه دهنده، و مردان وزنان روزه دار، و مردان و زنان پاک دامن، و مردان و زنان که خدا را فراوان یاد می کنند، خدا را برای همه انان آمرزش و پداشی بزرگ فراهم ساخته است.”
(فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لاَ أُضِیعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِّنکُم مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى بَعْضُکُم مِّن بَعْضٍ )[۳]
” پس پروردگارشان دعای آنان را اجابت کرد ( و فرمود: ) من عمل هیچ صاحب عملی از شما مرد یا زن که همه از یکدیگرند، تباه نمی کنم.”
(هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ )[۴]
” آنان برای شما لباس اند، و شما نیز برای آنان لباس هستید.”
نیز می فرماید:
(وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ )[۵]
” و از نشانه های او این که از نوع خودتان همسرانی برای شما آفرید تا بدانها آرام گیرید و میانتان دوستی و رحمت نهاد آری در این نعمت برای مردمی که می اندیشید قطعا” نشانه هایی است.”
نیز پیامبر اکرم (ص) می فرماید: زنان همتای مردان اند:
( انما النساء شقائق للرجال )
وباز می فرماید:
(الدنیا متاع و خیر متاعها المراه الصالحه )[۶]
” دنیا کالا است و بهترین متاع زن نیکو کار است. “
نیز می فرماید:
( من سعاده ابن ادم ثلاثه : المراه الصالحه، و المسکن الصالح و المرکب الصالح )
” سه چیز عامل سعادت بنی آدم است : ۱. زن نیکوکار ۲. خانه وسیع و نیکو ۳. مرکب مناسب.”
همچنین می فرماید:
( من رزقه الله امراه فقد اعانه علی شطر دینه فلیتق الله فی الشطر الباقی )
” هرکس که خداوند به او زن نیکوکاری عطا می فرماید، او را در نیمی از دینش یاری فرموده است، و باید جهت حفظ در نیمه دیگرش تقوای خدا را داشته باشد.”
ونیز می فرماید:
( اربع من اعطیهن فقد اوتی خیر الدنیا و الاخره)
” چهار چیز هستند که به هرکس داده شوند خیر دنیا و آخرت نصیب او خواهد شد. “
که یکی از آن چهار چیز چنان که می فرماید:
( و زوجه صالحه لا تبتغیه حوبا فی نفسها و ماله )
” زن نیکوکاری است که به جان و مال شوهرش خیانت نمی کند.”
و باز حضرت نسبت به خود می گوید :
( حب الی من دنیاکم النساء و الطیب و جعلت فره عینی فی الصلاه )
” من در دنیای شما سه چیز را دوست دارم : زن، بوی خوش و روشنی چشم من در نماز قرار داده شده است. “
حال، چگونه ممکن است علی (رض) با این همه آیات و احادیث و مانند این ها مخالفت کند و به طور مطلق بگویند ( ان المره شر کلها ) ” تمامی وجود زن شر است؟!
ما می توانیم از علی (رض) بپرسیم ( البته اگر این گفته ایشان باشد ) که آیا درباره همسرتان، مادر دو نواده پیامبر (ص) حسن و حسین، سروران اهل بهشت، سرور و سیده زنان جهان، یعنی فاطمه زهرا چیست؟ آیا امام علی می پذیرید و یا مسلمانان از او می پذیرند که بگوید : ” تمامی وجود زن شر است.”؟!
فطرت و سرشت زن، مخالف با فطرت و سرشت مرد نیست، و هردوی آنان استعداد پذیرش خیر وشر، هدایت و گمراهی را به طور یکسان دارا هستند, همان طور که خداوند متعال می فرماید:
(فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا* قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا )[۷]
” سپس پلید کاری و پرهیزکاری اش را به او الهام کرد. هرکس آن را پاک گردانید قطعا” رستگار است و هرکه آلوده اش ساخت قطعا درباخت. “
چطور می توان تصور کرد که تمامی وجود زن شر باشد و چاره و گریزی هم از آن نباشد؟ چگونه خداوند مطلق شر را می آفریند، و آنگاه انسان را به خاطر نیاز و ضرورت به سوی آن سوق می دهد؟!
البته انسان پژوهش گر و اندیشمند در تمامی این جهان هستی همه چیز را خیر می یابد که همان اصل و اساس است، وآن شری که در انتظار شما متجلی می گردد، جزئی است و در خیر کلی و عمومی و مطلق پنهان و مستور است، و در واقع یکی از لزوم وجود خیر می باشد، در مناجات رسول گرامی (ص) به درگاه خداوند می بینیم که می فرمایند:
( والشر لیس الیک )
” شر از جانب تو نیست.”
ودر آیه قران می خوانیم:
( بیدک الخیر انک علی کل شیء قدیر)[۸]
” همه خوبی ها به دست توست و تو بر هر چیز توانایی. “
این جا، یک نقطه مبهم و سوال انگیز می ماند و آن حدیثی است که از پیامبر (ص) روایت شده است در ارتباط با حذر بودن از فتنه زنان؛ آن جا که پیامبر خدا (ص) می فرمایند:
( ما ترکت بعدی فتنه اضر علی الرجال من النساء )[۹]
“بعد از من هیچ فتنه ای برای مردان زیانبارتر از فتنه زنان نیست.”
در جواب می گویم : پرهیز از فتنه چیزی، بدین معنی نیست که آن چیز کاملا” و تماما” شر است، بلکه چنین است که آن شیء تأثیر قوی بر انسان می گدارد، و انسان را از یاد خدا و آخرت باز می دارد.
در همین راستاست که خداوند متعال در آیات متعددی انسان را از فتنه اموال و اولاد بر حذر می داردو می فرماید:
(إِنَّمَا أَمْوَالُکُمْ وَأَوْلَادُکُمْ فِتْنَهٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ )[۱۰]
” اموال شما و فرزندانتان صرفا” وسیله آزمایشی برای شمایند و پاداش بزرگ فقط نزد خداست. “
و بازمی فرماید :
( یا ایها الذین امنو لا تلهکم اموالکم و لا اولادکم عن ذکر الله و من یفعل ذلک فأولئک هم الخاسرون )
” ای کسانی که ایمان آورده اید زن ها و اموال شما وفرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نگرداند و هرکس چنین کند آنان خود زیانکارنند.”
در عین حال، خداوند سبحان در آیات متعددی از قران، مال را “خیر”، و فرزندان را نعمت به شمار آورده است، و بر بندگانش منت می گذارد به این که همان طور که به آنان روزی پاک و حلال عطا فرموده، فرزندان نیز بخشیده است :
(وَاللّهُ جَعَلَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَکُم مِّنْ أَزْوَاجِکُم بَنِینَ وَحَفَدَهً وَرَزَقَکُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ )[۱۱]
” و خداوند برای شما از خودتان همسرانی قرارداد و از همسرانتان برای شما پسران و نوادگانی نهاد و از چیز های پاکیزه به شما روزی بخشید… “
بنابراین پرهیز از فتنه زنان همانند پرهیز از فتنه مال و دارایی و فرزندان است، و این بدان معنی نیست که این نعمت ها شرّ هستند، بلکه خداوند متعال انسان را از شدت دابستگی به آن ها تا حد فتنه انگیزی و مشغول ساختن آنان از یاد او بر حذر می دارد.
این که بسیاری از مردان تحت تأثیر سحر و جاذبه و فتنه زنان قرار می گیرند، به ویژه هنگامی که رفتار و حرکات زنان آمیخته با تحریک و تهییج باشد، بر کسی پوشیده نیست ؛ زیرا، نیرنگ زنان به مراتب بیشتر از نیرنگ مردان است. از این رو، اخطار و متوجه ساختن مردان به این قضیه خطرناک لازم و ضروری است تا در دام خواهش های نفسانی و غرایز شیطانی و جنسی خود نیفتد. در عصر کنونی می بینیم که فتنه انگیزی زنان نسبت به گذشته به مراتب بیشتر و فراوان تر شده است. امروزه، آنان به عنوان تیشه ای در دست استعمار گران و مخربان دین و جامعه قرار گرفته اند، تا در زیر لوای پیشرفت و تمدن، فضایل و ارزش هایی را که از قدیم الایام به ما ارث رسیده، به وسیله آنان از ما بگیرند.
بر زنان مسلمان واجب است که نسبت به این توطئه های دشمنان اسلام آگاه و بیدار باشند، و خود را هم چون ابزاری در دست دشمنان اسلام قرار ندهند، و به سوی آن رفتارو کرداری که زینت زنان صدر اسلام بود، بازگشت نمایند. امروزه، جهان اسلام مدیون دختران پاکدامن و زنان نیکوکار و مادران گرانقدری است که در پرتو آن امت اسلامی به سعادت و خوشبختی هر دو سرا نائل خواهد آمد.
—————————————————-
منبع: فتاوای معاصر / نویسنده: دکتر یوسف قرضاوی/ متزجم: دکتر احمد نعمتی / نشر احسان
