مخاطب شناسی در گفتگو با جوانان

مخاطب شناسی در گفتگو با جوانان

مریم احمدی

کارشناسی ارشد علوم اجتماعی / دانشگاه علامه طباطبائی

« با درختی که زند سر به فلک

به زبان مه و ابر

به زبان لجن و سایه و لک

به زبان شب و شک حرف مزن

با درختان برومند جوان

به زبان گل و نور

به زبان سحر و آب روان

به زبان خودشان حرف بزن»

مخاطب شناسی در گفتگو با جوان نکته ای است که نمی توان آنرا
نادیده گرفت و متأسفانه بسیاری از مشکلاتی که در نحوه ارتباط گیری با جوان وجود
دارد از آن سرچشمه می گیرد. بنابراین لازم است برای پرداختن به موضوع مخاطب شناسی
در ابتدا تعریفی از «ارتباط» و «جوان» داشته باشیم.

در هر «ارتباط» ۴ جزء وجود دارد که عبارتند از: پیام، پیام
رسان، پیام گیر و واکنش. به نظر می رسد در بین این اجزاء، «پیام رسان» از اهمیت ویژه
ای برخوردار است و یکی از وظایف و مسؤولیتهای سنگین آن، شناخت روحیات و ویژگیهای «پیام
گیر» یا «جوان» است.

در نحوه و نوع ارتباط با جوان معمولاً دو مشکل عمده وجود
دارد: عدم شناخت کافی و لازم از جوان و فاصله گرفتن از او به بهانه تفاوت بسیار زیادی
که این نسل با نسل قبلی خود دارد. استاد مطهری در این زمینه می گوید: «ما اول باید
درد این نسل را بشناسیم. درد عقلی و فکری، دردی که نشانه بیداری است، یعنی آن چیزی
را که احساس می کند و نسل گذشته احساس نمی کرد…»

جوانی مرحله ای از عمر است که مرز سنی ۱۸ تا ۲۶ سال را در
برمی گیرد. این دوره از مهمترین و در عین حال پیچیده ترین مراحل حیات است . جوانی
دوران تربیت پذیری است و فرصتی که در آن عقیده و اخلاق ریشه دار شده و فضایل و
ملکات انسانی در جوان تثبیت می گردد.

در ذیل به برخی از ویژگیهای این دوران اشاره می گردد؛

۱- مهمترین تعبیری که برای این مرحله به کار می رود تعبیر «شباب»
است. شباب در لغت به معنای برافروختگی و زبانه کشیدن است و همه حالات و رفتار
جوانان حکایت از برافروختگی و هیجان دارد. جسم، روان، عواطف، احساسات و افکار جوان
در کمال رشد و برافروختگی است. که البته این ویژگیها در صورت عدم کنترل، می تواند
خطرآفرین باشد.

امیرالمؤمنین علیه السلام نیز در روایتی این دوران را به «سکرالشباب»
تعبیر فرموده اند. دوران بلندپروازی، امید و آرزوهای دور و دراز، آرمان خواهی، حقیقت
جویی و همت های بلند.

۲- کنجاوی طبیعی در این دوران به چراجویی مبدل گشته و جوان
را به سوی منطقی روشن و استدلالی قانع کننده می کشاند.

۳- «جوان» رقیق القلب و فردی پیشتاز است. شور، شوق، عشق و شیدایی
او در مرحله ای از توان و رشد است که برای اقدام در دشوارترین امور حاضر به سرمایه
گذاری است.

۴-جوانی مرحله ای است که فطرت انسان بیدار است و می تواند
بسنجد و راه و رسم انسانیت و اخلاق را در پیش گیرد.

آنچه در بالا بدانها اشاره شد، تنها بخشی از ویژگی های
دوران جوانی است که برای برقراری یک ارتباط موفق با جوان باید مدنظر قرار گیرد. حال
با توجه به این خصوصیات، نحوه برقراری یک ارتباط موفق با جوان به چه صورت است؟

به نظر اندیشمندان، بی تفاوتی و سهل انگاری والدین همانقدر
آرامش جوان را بر هم می زند که دخالتها و امر و نهی های بیش از اندازه و نابجا. اگر
کسی بخواهد جوان را از راه تربیت صحیح و آگاهانه به آزادی، تفکر، استقلال رأی و
احساس مسؤولیت فردی و اجتماعی هدایت کند، لازم است در نهایت متانت، بدون دخالت
مستقیم و احیاناً تحمیل، او را در راه ناهمواری که در پیش رو دارد همراهی کند . کسانی
که در ارتباط مستقیم با جوانها هستند باید بدانند که رشد عقلی و روحی انسان خواه
سریع، خواه کند ، خواه با کمک بزرگترها و یا بدون دخالت آنها به همان نسبت پیچیده
است که حیات در سیر آفرینش و تبدیل یک کرم ابریشم بی دفاع به یک پروانه ی بلند
پرواز…

نگرانی از آینده سبب یأس و ناامیدی در جوانان می شود. و
احساس ناامنی اجتماعی و روانی بوجود می آورد و به این ترتیب ممکن است جوان دچار
افسردگی شود. فرد افسرده جامعه پذیر نیست و گرایش به آسیب های اجتماعی دارد،
بنابراین ایجاد شادی معقول و منطقی در این افراد مانع از افسردگی و انواع ناهنجاریهای
اجتماعی می گردد و در نتیجه باعث افزایش کارآیی می گردد.

بسیاری از جوانها در زندگی خود هدف مشخصی ندارند، باید به
آنان کمک شود که هدفهای خود را انتخاب و برای آن کوشش نمایند و در این راه آموزش
مهارتهای زندگی سبب می شود تا بهتر بتوانند با مشکلات و معضلات زندگی های عصر ماشینی
مقابله کنند.

به نظر می رسد آشنایی جوانها با ارزشها به نحوی که خدا ،
رسول خدا و انبیاء و علمای جامعه راه را نشان داده اند به خوبی فکرش را به سوی
درست اندیشیدن هدایت خواهد کرد.

در پایان اینکه متأسفانه در اغلب اوقات نه تنها در نحوه
ارتباط با جوان بلکه در سایر ارتباطات اجتماعی نیز فراموش می کنیم که «گوش دادن
رمز ارتباط است» و خوب گوش دادن را از یکدیگر دریغ می کنیم. شاید کلید طلایی موفقیت
در ارتباط با جوان این است که بدانیم «تفاوت نسیم و طوفان در نوع برخورد است.»

منبع : کانون اندیشه جوان