موانع معرفتی کمال از دیدگاه مولوی ، اعتقاد به جبر و یأس و ناامیدی – ۳
موانع معرفتی کمال از دیدگاه مولوی ، اعتقاد به جبر و یأس و ناامیدی – ۳
نویسنده : دکتر محمد علی خالدیان
یکی دیگر از موانع معرفتی کمال، اعتقاد به جبر است.
مولوی در این باره می گوید:
هرکه جبر آورد خود رنجور کرد تا همان رنجوریش در گور کرد
گفت پیغمبر که رنجوری بلاغ رنج آرد تا بمیرد چون چراغ
جبر تو خفتن بود در ره، مخسب تا نبینی آن در و درگه، مخسب
هان مخسب ای جبری بی اعتبار جز به زیر آن درخت میوه دار
می گوید کسی که خود را به فکر جبر و عجز انسان از تدبیر و عمل مشغول می دارد، به تدریج این فکر قوت و قدرت می گیرد و او را به عجز و درماندگی می کشاند، زیرا این بیماری روحی به منزله مرگ روح است، در نتیجه آن شخص مانند پرنده ای که بال هایش بسته باشد، خود را عاجز و ناتوان می شمارد و به یاس و ناامیدی گرفتار می شود، زیرا هرگاه کسی بر زمین بنشیند و هرگز راه نرود، به تدریج قدرت او بر راه رفتن زایل می گردد و ممکن است زمین گیر شود و نیز هریک از انواع قدرت به تمرین و ممارست افزایش می گیرد، مانند قدرت بر تفکر و مطالعه و علم آموختن و خط خوش نوشتن و ساز زدن و آواز خواندن و بدون ممارست و تمرین، آن قدرت از کار فرو می ماند و سرانجام حکم عدم و نیستی به خود می گیرد.
یکی دیگر از موانع معرفتی کمال، یاس و ناامیدی است .
عوامل ایجاد کننده یاس فلسفی عبارتند از:
- تاثیر ادبیات معاصر غرب، به ویژه پس از جنگ جهانی دوم، بر ادبیات فارسی.
- استبداد و اختناق حاکم و ابعاد محتوایی آن که عبارتند از: فقدان معنی و هدف برای زندگی، حاکمیت جبر بر سرنوشت انسان ها، مرگ و خودکشی، کابوس و اضطراب، نگرش فرویدی به انسان، انکار خدا، انزوا و غیره.
مولوی در این باره می گوید:
نا امیدی را خدا گردن زده است چون گناه و معصیت طاعت شده است
چون مبدل می کند این سیئات طاعتیش می کند رغم و شات
زیرا از نظر مولوی تنها با تلاش و نشاط و کشاکش در عرصه حیات است که از دوزخ مرگبار بی ایمانی و توفان خانمان برانداز ناامیدی نجات خواهی یافت زیرا از خاکسترهای رنج بزرگ و تکاپو است که ققنوس یک حیات جدید نفسانی، که بنیاد آینده بشریتی بزرگ و پایدار است، به پا خواهد خاست.
—————————————
منبع: بررسی موانع معرفتی در مثنوی با (نگاهی به اندیشه ها و جهان بینی مولوی)/ مؤلف: دکتر محمد علی خالدیان / ناشر: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی مختومقلی فراغی/۱۳۸۴
سایر موانع را بخوانید :
موانع معرفتی کمال از دیدگاه مولوی کفر و شرک -۱
