آیا خاورمیانه به یک سایکس – پیکوی جدید نیاز دارد؟

آیا خاورمیانه به یک سایکس – پیکوی جدید نیاز دارد؟

پایگاه “پراجکت سیندیکیت” در مقاله ای به مناسبت صدمین سالگرد امضای معاهده سایکس-پیکو، وقوع مجدد آنرا در منطقه خاورمیانه محتمل دانسته و نسبت به بروز هرج و مرج در خاورمیانه هشدار داده است.
ماه می امسال با صدمین سالگرد امضای توافقنامه سایکس پیکو مصادف شده است، توافقی ۱۰ ساله که بر اساس آن فرانسه و بریتانیا طی یک معاهده محرمانه تعدادی از کشورهای خاورمیانه را پس از افول عثمانی سروسامان دادند. تفسیرها از این اتفاق کاملا منفی بوده است چرا که تحلیلگران معتقدند این تقسیمات و مرزبندی ها باعث بروز درگیری و تداوم آن در منطقه شده است.

مارک سایکس و فرانسوا جورج پیکو به دنبال این بودند که انگلیس و فرانسه را از رقابت های ویرانگر در خاورمیانه باز دارند و تا حد زیادی نیز توانستند به این هدف دست یابند چرا که این طرح منطقه را برای یک قرن از رقابت دو قدرت اروپایی حفظ کرد. بسیاری از مرزبندی هایی که بر اساس معاهده سایکس-پیکو شکل گرفت بر اساس توافقات اروپایی ها طرح ریزی شده بود، بدون توجه به واقعیت های تاریجی و جمعیتی ملل. خاورمیانه نمونه ای منحصر به فرد از این اتفاق است. بخش عمده ای از مرزبندی ها در سراسر دنیا بیش از آنکه ناشی از تفکر باشد، مدیون جنگ و خشونت، جاه طلبی و فاکتورهای جغرافیایی هستند.

اما واقعیت این است که خاورمیانه کنونی ماحصل رفتار مردم و رهبران آن در شکل دادن به این منطقه است. اقدام سایکس و پیکو را نمی توان مسئول بروز ناآرامی ها در منطقه، عدم آزادی سیاسی، وضعیت ضعیف آموزش و نابرابری جنسیتی دانست. سایر نقاط جهان (از جمله بسیاری از مناطقی که از منابع نفت و گاز برخوردار نبودند) به شکلی بسیار بهتر و در نتیجه استعمار به وجود آمدند.

جنگ برای دست یابی به موقعیت برتر در خاورمیانه تبدیل به یک عرف شده است. در چهار یا پنج کشور منطقه، حکومت قادر به اداره بخش هایی از قلمروی خود نیست. لبنان چندین دهه است که در این شرایط به سر می برد، عراق بیش از یک دهه و سوریه، لیبی و یمن چند سال است که در این شرایط هستند. شبه نظامیان، سازمان های تروریستی، جنگجویان خارجی و دیگر گروه های مسلح در این کشورها هر کدام به سطحی از اقتدار محلی دست یافته اند. آرمان ملی تحقق نیافته کردها و موضوع حل نشده آشتی اهداف اسرائیل و فلسطین نیز از دیگر واقعیت های منطقه به شمار می روند. مرز بین سوریه و عراق تقریبا از میان رفته و میلیون ها زن و مرد در سرزمینی ساکن شده اند که در واقع خاک کشور خودشان نیست.

سوال این است که چه اقدامی باید انجام داد؟ یک روش تلاش برای حفظ سایکس – پیکو، یا به تعبیر بهتر احیای آن در خاورمیانه؟ اما تلاش برای متحد کردن کشورهایی که روی نقشه قرار دارند، بی معنی به نظر می رسد. این کشور ها دیگر به وضعیت قبلی خود بر نخواهند گشت. پیوندهای مذهبی، قومی، نژادی و ایدئولوژیک در بسیاری از موارد به هویت های ملی چیره شده است.

دومین روش تلاش برای مذاکره جهت رسیدن به خاورمیانه ای جدید است که بتواند جایگزین سایکس -پیکو شود. این روش نیز به شکست منجر خواهد شد. سومین روش پذیرش این واقعیت است که خاورمیانه برای آینده ای قابل پیش بینی شباهتی به آنچه روی نقشه وجود دارد، نخواهد داشت. این گزینه به معنای انفعال نیست؛ هر چقدر هم که شرایط بد باشد، امکان بدتر شدن آن وجود دارد. برای بدتر نشدن شرایط، نهاد ها و دولت های استاندارد باید تقویت شوند و آن ها که از استاندارهای لازم برخوردار نیستند، باید به تدریج ضعیف گردند.

منبع: خبرآنلاین