برنده، بازنده، پیام و پیامد انتخابات ترکیه!
برنده، بازنده، پیام و پیامد انتخابات ترکیه!
نویسنده: صابر گل‌عنبری
بالاخره انتخابات حساس شهرداری‌ها در ترکیه پایان یافت، اما پیامدهای آن فعلا تا سالیان آتی هم ادامه دارد و به این زودی خاتمه نمی‌یابد.
✅ ۱- از حیث عدد و ارقام که ائتلاف حزب حاکم عدالت و توسعه با کسب ۵۱ درصد آرا در سطح ترکیه باز صدرنشین شد و با اختلاف ۱۳ درصد از ائتلاف رقیب پیش افتاد. از این منظر، آک پارتی باز در پانزدهمین انتخابات خود از سال ۲۰۰۱ تاکنون برنده انتخابات و پیروز شد.
✅ ۲- اما اگر از زاویه دیگری به نتایج انتخابات نگریسته شود و آن را با نتایج انتخابات شهرداری‌ها در سال ۲۰۱۴ و دوره‌های پیش‌تر مقایسه کنیم، می‌توان گفت که آک پارتی و اردوغان در اولین انتخابات دوران نظام ریاستی متحمل شکست سختی شدند. عدالت و توسعه در دورهای پیشین انتخابات شهرداری‌ها، در ۵۰ استان برنده بود، اما این عدد در این دوره به ۴۰ استان تقلیل یافت و ۱۰ استان را از دست داد. جدا از آن در دو شهر راهبردی آنکارا و استانبول نتایج را به رقیب خود واگذار کرد. این اتفاق در طول دوره حکمرانی این حزب از سال ۲۰۰۱ تاکنون بی‌سابقه است. البته هنوز مساله باخت در استانبول قطعی نیست و اگر اعتراض بن‌علی یلدریم نامزد عدالت و توسعه پذیرفته شود، احتمال تغییر نتایج در این شهر به نفع او وجود دارد.
این شهر جدا از ثقل اقتصادی آن، اهمیت زیادی برای شخص اردوغان دارد. وی در سال ۱۹۹۴ از طریق انتخابات شهرداری‌ها و برنده شدن در آن در همین شهر شناخته شد و در واقع نقطه شروع وی محسوب می‌شود و نمی‌خواهد به نقطه پایانش بدل گردد.
در کنار آن هم استانبول به “ترکیه کوچک” معروف است و با بیش از ۱۵ میلیون نفر جمعیت از ثقل انتخاباتی قابل توجهی برخوردار است و در واقع اطلس نتایج انتخابات در آن، انعکاسی از اطلس انتخابات در کل کشور ترکیه است. از این رو، برد و باخت در آن می‌تواند به برد و باخت در دیگر انتخابات بینجامد.
✅ ۳- کاهش وزن سبد آرای حزب عدالت و توسعه در دو شهر استانبول و آنکارا و مناطقی دیگر دلایل متعددی دارد. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
نخست عامل اقتصادی است. در این دو شهر به ویژه در استانبول پایتخت اقتصادی ترکیه کاهش ارزش لیر و مشکلات اقتصادی به ویژه موجب نارضایتی قشر تجار و بازرگان از حزب حاکم شد. عامل دوم هم که همسنگ عامل اول و چه بسا مهم‌تر هم باشد، این است که در این دو شهر کُردهای طرفدار حزب کُردی دمکراتیک خلق‌ها (ه.د.پ) به ائتلاف مخالفان رای داده و کفه آن را سنگین‌تر کردند؛ در حالی که در دوره‌های پیش بی‌طرف بودند. در کنار آن هم، تبلیغات سنگین حزب حاکم علیه ه.د.پ و کاربرد بیش از حد از واژه تروریست درباره آن، موجب برانگیختی احساسات قومی و شیفت آرای بخشی دیگر از کردهای مقیم دو شهر به سمت مخالفان شد.
در کنار عوامل پیشگفته، نقش مشکلات داخلی آک پارتی را که منجر به فاصله گرفتن چهره‌هایی چون عبدالله گل، احمد داود اوغلو و علی بابا جان شده، نباید مغفول گذاشت.
عامل دیگر را می‌توان در رویکرد تند این حزب به ویژه شخص اردوغان پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ جست.
✅ ۴- با مقایسه نتایج با دوره پیش، می‌توان از حزب دمکراتیک خلق‌ها به عنوان دیگر بازنده در کنار حزب عدالت و توسعه یاد کرد که با وجود ادامه تصاحب نتایج در چند شهر بزرگ چون دیاربکر، اما ریزش داشته و نتایج را در دو استان کردنشین به حزب حاکم و در یک استان به حزب کمونیست واگذار کرد. در این دو استان، دولت از لحاظ اقتصادی در این سال‌ها خوب کار کرده بود. البته ناگفته نماند که این حزب با بازی سیاسی حساب شده در دو شهر حساس آنکارا واستانبول، هم موجب شکست عدالت و توسعه و هم پیروزی مخالفان شد واز این حیث خود را برنده می‌داند.
✅ ۵- به نظر، حزب حاکم شانس آورد که این نتایج نسبتا بد را در انتخابات شهرداری‌ها کسب کرد، نه انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری؛ از این رو این زنگ خطر و تهدید در صورت اقدامات مقتضی می‌تواند مانع خطری به مراتب بزرگ‌تر در انتخابات ۲۰۲۳ و به تبع آن برای آینده سیاسی حزب عدالت و توسعه شود. خود اردوغان هم زود پیام این انتخابات را دریافت و وعده رفع اشتباهات را داد. اگر اردوغان این اشتباهات را رفع کند، در واقع این تهدید را به فرصتی برای انتخابات آتی تبدیل کرده است.
✅ ۶- حزب جمهوری‌خواه خلق با توجه به نتایج اکتسابی‌اش در دوره‌های پیش، از برندگان این دوره بود و پیروزی در ۱۳ استان در دوره قبل را به ۲۰ استان ارتقا داد. این نتیجه به ویژه در آنکارا و “احتمالا” استانبول، جایگاه کمال قلیچدار اوغلو را تفویت کرده و موجب خیز حزبش برای انتخابات‌های آتی می‌شود.
✅ ۷- با توجه به عبور نتیجه اکتسابی ائتلاف جمهور از مرز ۵۰ درصد کل آرا، احتمال درخواست مخالفان برای انتخابات زودهنگام پارلمانی وریاست‌جمهوری ضعیف است و همین تنش سیاسی را در سطحی مشخص نگاه می‌دارد.
✍️صابر گل‌عنبری
? کانال نگاه دیگر
@Sgolanbari
