چگونه در آموزشگاه رمضان تقوا را بیاموریم؟
چگونه در آموزشگاه رمضان تقوا را بیاموریم
نوشته: عبدالخالق احسان
ماه مبارک رمضان بسان مدرسه وآموزشگاهی می ماند که د رآن مضامینی تدریس می¬شود، هرمضمون نمره¬ی دارد و در پایان ماه هم تقدیر نامه ها توزیع می¬گردد؛ مضمون های درسی آموزشگاه رمضان را می¬توان این طور برشمرد: درس اخلاق، فداکاری، ایثار، تقوا و…..
مهمترین درس رمضان درس تقوا است که خواستم درین مقال ناچیز اشاراتی داشته باشم . خداوند ج در مورد اهمیت تقوا و این¬که از اساسی ترین درس های رمضان است می¬فرماید: { کُتِبَ عَلَیْکُمْ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ}(البقره۱۸۳) روزه برشما فرض شد همانگونه که برامت های پیش از شما فرض شده بود تا پرهیزگار ومتقی شوید. تقوا یکی ازمهم ترین اموز دینی است که قرآن کریم درشماری از آیات که به ۲۵۸آیه می رسد به آن پرداخته است، و این بیانگر اهمیت تقوا است؛ زیرا تقوا در زندگی انسان نفوذ دارد و تمام اجزای زندگی را در بر می¬گردد.
رمضان ماه تقوا است چه زیباست که در ماه مبارک رمضان تقوا را تجربه کنیم تا لذت ومزه آن را بچشیم تا کسی چیزی را مزه مزه نکند به اهمیت آن پی نمی¬برد؛ بیاییم باتعهد به خداوند ج ودر پرتو نور افشانی رمضان زندگی خویش را با تقوا عجین سازیم چراکه تقوا از وقایه گرفته شده ومارا از همه مریضی های روحی و روانی وقایه می¬کند. مریضی های چون: ریا، غرور ، خود بزرگ بینی، دنیا پرستی، هوسرانی و…. قابل یاد آوری است که تقوا فعل است، قول نیست؛ اگر زبان وقلم ما تقوا را بارها تکرار کند تا عملاً وارد تقوا نشویم و تقوا را با تمام گونه های آن عملی نسازیم از درس تقوا ناکام خواهیم شد ناکامی که رسوایی دنیا وآخرت را به دنبال دارد.
گونه های تقوا: مضمون تقوا مثل بسیاری از مضامین بخش های دارد که مجموع بخش های تقوا ما را به سعادت می¬رساند، لذا لازم است تمام گونه های تقوا را شناسایی نماییم تا سراسر زندگی ما باتقوا گردد.
اول- تقوای زبانی: انسان مسلمان باید همیشه مواظب زبان خویش باشد چراکه زبان باعث نجات انسان ازهمه مهلکه هاست وهم باعث سقوط انسان در منجلاب بدبختی و رزالت¬ها. درمورد اهمیت حفظ زبان همین کافی است که خداوند می فرماید: مَا یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ(ق۱۸) انسان هیچ سخنی را بیان نمی¬کند مگر این که کسی مؤظف است تا سخنان او را یاد داشت وثبت نماید. ورسول خدا فرمودند:کسی که زبانش را از یاوه گویی تضمین کند بهشت را برایش تضمین می کنم. حالا اگر مدت یازده ماه زبان در کنترول ما نبوده، باییم در آموزشگاه رمضان این درس تقوا را عملی کنیم و حفظ زبان را برای خود ملکه سازیم تاهمیشه دراختیار و کنترول ما قرار داشته باشد. اگر خدای نخواسته در رمضان هم تقوای زبان نداشتیم ، روزه ی ما ارزش و اهمیت خود را از دست می دهد چنانچه رسول خدا می¬فرماید: هرکس حرف دروغ و عمل بدان را ترک نکند خودداری از خوردنی ها و نوشیدنی ها برای خدا هیچ ارزشی ندارد. بخاری
تقوای زبان شامل نگهداشتن زبان از دروغ، غیبت، تهمت، دشنام،سخنان تحریک آمیز، خواندن نوشته های تحریک آمیز، مزاح های بیجا می شود.
بدبختانه که بعضی ها به بهانه شوخی ومزاح و خوش طبعی یکدیگر را دشنام می¬دهد، دشنام های زشت و ناروا،حتی شرم آورتر این که در دشنام های بی جای خود پدر و مادر خویش را نیز بی نصیب نمی¬گذارند. خداوند همه مارا از شر این بی تقوای های زبانی حفظ نموده و به برکت ماه مبارک رمضان از تقوای زبانی ما را بهره مند گرداند.
دوم – تقوای قلبی: تقوای قلبی نیز از ضروریات زندگی اسلامی است، انسان اگر قلبش را اصلاح نکرد این همه اعمال ظاهری دردی را دوا نمی کند چراکه اعمال قلبی از اعمال جوارح در اولویت قراردارد. تقوای قلبی و مقابله باهمه امراض قلبی در هر وقت ضرور است، اما اگر در طول سال قلب های ما بی تقوا بوده ، چی زیباست در ماه رمضان که ماه تقوا است؛ قلوب خویش را از بیماری های قلبی نجات داده و تقوای قلبی را سروسامان دهیم. تقوای قلبی این امور را احتوا می کند: اخلاص، حسن ظن، ارزش قایل شدن به اهل تقوا، اخوت و برادری، مدارا،گذشت، بخشش و دوری از تکبر و خود بزرگ بینی که برتری جویی فرهنگ شیطانی است و دوری از بدگمانی، حقد، کینه، غضب، انتقام جویی، حسادت، لجاجت و…… اگر توانستیم درماه مبارک رمضان اهل تقوای قلبی شویم، انشاءالله در بقیه سال نیز این تقوا یاور وهمراه ما خواهد بود.
سوم – تقوای عملی: بر انسان مسلمان لازم است تا در تمام اعمال وحرکاتش تقوا وجود داشته باشد، به ویژه در رمضان که می شود تقوای عملی را نیز تمرین ومشق نمود. در تقوای عملی انسان مسلمان تمام کارهایش را در روشنایی فرامین الهی انجام می¬دهد، ودرهر جا و مصروف هرعملی که باشد نمونه¬ی از انسان باتقوا است. چنانچه رسول خدا می فرماید: { اتق الله حیثما کنیت} ترمذی. هرجا هستی از خدا پروا داشته باش. در تقوای عملی مسلمان هر نگاهی بکند، لبخندی بزند، قدمی بردارد، چیزی به شکمش وارد کند، خرید نماید، چیزی بفروشد. اولتر حکمش را نگاه می کند که اگر مطابق شریعت بود انجام می¬دهد و اگر خلاف شریعت بود ترکش می کند گرچه در ظاهر خیلی مفادی عایدش گردد.
چهارم- تقوای مالی : مال ودارایی از نظر اسلام مردود نیست، بلکه خداوند در قرآن مال را خیروخوبی گفته است؛ اما در اسلام مال پرستی بداست و اینکه برده¬ی مال شویم و اینکه مال ودارای را درقلب خویش جای داده، هیچ نگذاریم از قلب ما محبت مال بیرون شود. یکی از بخش های مهم تقوا، تقوای مالی است که ما نیازمندیم در رمضان این درس تقوا را نیز بیاموزیم، و اگر در این درس ناکام شدیم عاقبت خطرناکی در انتظار ماست، چراکه در روز محشر از جمله¬ی نخستین سؤالات ، دو سؤال در مورد مال است که این مال را از کجا به دست آوردی و به کجا مصرف کردی؟ جالب این جاست که از امور دیگر مثل جوانی و عمر یک سؤال صودت می گیرد، اما وقتی نوبت به مال می رسد دوسؤال پرسیده می شود؛ کسی در آن حالت وحشتناک می¬تواند درست پاسخ دهد که در دنیا تقوای مالی داشته باشد. لذا برهمه ما به خصوص ثروتمندان لازم است تا همیشه و به ویژه در رمضان دقیق بسنجیم که ازکجا مال کمائی می¬کنیم، آیا در مال ما کدام شائبه¬ی از سود و ربا وجود ندارد؟ آیا دروقت کسب مال کسی را فریب ندادیم؟ آیا در وقت خرید و فروش دروغ نگفتیم؟ آیا جنس بدل را اصلی معرفی نکردیم؟ آیا عیب مال خویش را واضح گفتیم؟ و امثال این سؤال ها که جواب ها را هر یک از خود ما اگر دقت کنیم میدانیم.
بعداز اینکه در امتحان و ارزیابی به دست آوردن ثروت کامیاب شدیم، بنگریم که این اموال را در کدام راه ها مصرف می¬کنیم. مواظب باشیم که اگر اموال را در راه حرام خرج نماییم، علاوه برمصرف بیهوده مال، برای خویش گناه خریده¬ایم. مصرف کردن مال برای خریدفلم های مبتذل، مجله های گمراه کننده، مراسم عروسی غیر اسلامی، جشن ها ومحافل دیگر غیر اسلامی و وارداتی همه وهمه بی تقوایی مالی است و سرانجام شومی در انتظار اینگونه ثروتمندی می باشد.
پنجم- تقوای کاری و وظیفه¬وی: تقوای کار و وظیفه اینست که انسان آنچه در توان دارد، در اجرای وظیفه تلاش نماید، بکوشد وظیفه اش به بهترین و زیباترین صورت ادا گردد، لذا اگر شخص در اجرای وظیفه کوتاهی کرد یا اهمیت به ادای وظیفه قایل نبود، در واقع به بی تقوایی کاری دچار شده است. در مورد اجرای درست کار، رسول خدا می فرماید: خداوند دوست دارد وقتی انسان کاری را انجام می¬دهد آن را به نیکوترین وجه انجام دهد. طبرانی/ وقتی صحبت از تقوای کار و وظیفه است، موضوع خیلی گسترده می باشد چراکه کارها متنوع اند؛ از جمله می¬توان کارهای ذیل را نام برد: خیاطی، نجاری،آهنگری، بذرگری، مزدوری، دکانداری، راننده¬گی، داکتری، معلمی، کارمندی ادارات دولتی و…..
هریک از این وظایف نیازمند رعایت تقوای کاری است، لذا برهمه ماست که متوجه چگونگی اجرای کارهای مان باشیم، بخصوص در رمضان که می¬شود خوب کارکردن را تجربه کرد. نشود خدای نخواسته به بهانه اینکه روزه داریم و گرسنه و تشنه شدیم، در اجرای کارها اهمال ورزیم؛ که درین صورت خداوند از ما ناراضی شده وعاقبت وخیمی در انتظارما خواهد بود.
ششم – تقوای فکری: تقوای فکری نیز از ضروریات حیات اسلامی است،چراکه اگر فکر انسان بی تقوا شد و افکار خرافی،مادی گری، دین گریزی، و… وارد ذهن مسلمان شد، این افکار پوچ و بی معنی در عمل انسان اثر گذاشته، آهسته آهسته انسان را به هلاکت ابدی دچار می کند. عده¬ی بوده اند که باانحراف فکری از همه چیز منحرف شدند، شروع کردند به اینکه به اسلام ایراد بگیرند و از همه مسلمین روی برتافتند؛ لذا این بی تقوایی فکری خیلی خطرناک است، باید مواظب افکار وارداتی غربی بود تا جوانان ما دچار بی تقوایی فکری نگردند.
در خاتمه از خداوند می¬خواهیم درین آموزشگاه رمضان توفیق مان دهد تا همه درس های رمضان را درست بیاموزیم و در زندگی خویش تطبیق کنیم و به ویژه درس مهم و اساسی تقوا را باهمه گونه هایش به منصه اجرا در بیاوریم.
و من الله التوفیق
