بیرون رفتنِ زنان از منزل برای ادای نماز تراو

بیرون
رفتنِ زنان از منزل برای ادای نماز تراویح

سؤال
– بعضی از زنان مسلمان علاقه خاصی به خواندن نماز تراویح در مساجد دارند ، و بعضی
از آنان بدون اجازه شوهران شان به خواندن این نماز از خانه بیرون می آیند ، یا در
مسجد ، هنگامی که به گفتگو می پردازند ، صدای آنان شنیده می شود .

حکم
این نماز برای آنان چگونه است ؟ و آیا نماز تراویح برای آنان واجب است ؟

جواب
: نماز تراویح نه برای زنان و نه برای مردان ، برای هیچ کس واجب نیست ؛ بلکه یک
نماز مستحبی است ، و نزد خداوند دارای ارزش والا و ثوابی فراوان است . بخاری و
مسلم از ابو هریره روایت می کنند که می گفت : پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم  مسلمانان را به انجام آن دستور می داد ، و می
فرمود :

((
مَن قامَ رمضانَ ایماناً و اِحتِساباً غَفَر اللهُ له ما تَقَّدَمَ مِن ذنبهِ ))

(( کسی که شبهای ماه رمضان را از روی ایمان
و اخلاص به نماز بگذارند ، گناهان گذشته اش همه آمرزیده می شود . ))

کسی
که نماز تراویح را با خشوع و آرامش ، و از روی ایمان و اخلاص بخواند ، و نماز صبح
را نیز در وقت خودش ادا نماید ، انگار شبهای ماه رمضان را به نماز و عبادت
گذرانیده است ، و اجر و ثواب قائمین ( شب زنده داران ) را دارا می باشد . این حکم
شامل تمامی مردان و زنان می شود ؛ جز اینکه نماز خواندن زنان در منزل بهتر از نماز
خواندن آنان در مسجد است . مگر اینکه رفتن آنان به مسجد علاوه بر ادای نماز ،
فواید دیگری از جمله شنیدن موعظه ، یا یادگیری علم و دانش و دین یا شنیدن قرآن از
قاری خاشع و با اخلاص ، و … داشته باشد ، که در این صورت ، رفتن آنان به مسجد
بهتر و سزاوار تر است . بویژه در این عصر حاضر که بیشتر مردان به زنان مسائل دینی
را آموزش نمی دهند ، و اگر در بعضی موارد بخواهند آنان را آموزش دهند ، توانایی
لازم را برای تفهیم مسائل دینی و موعظه آنان را در خود سراغ ندارند ، و چون برای وعظ
نصایح دینی جز مسجد مکان دیگری باقی نمانده بنابر این ، شایسته است ، اجازه داده
شود که از این فرصت استفاده نمایند ، و میان آنان و خانه خدا حائل و مانعی ایجاد
نشود ؛ بخصوص بسیاری از زنان مسلمان هر گاه در خانه هایشان بمانند ، شوق و رغبتی
برای خواندن نماز تراویح – بصورت تنهایی – نشان نمی دهند برخلاف زمانی که حاضر به
جماعت و در مسجد باشند .  

البته
، خارج شدن زن از خانه ، حتی اگر به سوی مسجد هم باشد باید با اجازه شوهرش باشد ؛
زیرا که مرد سرپرست خانه و مسئول خانواده می باشد ، و تا زمانی که دستور به ترک
واجبی یا ارتکاب معصیتی نداده باشد ، فرمان برداری از او واجب است ، در غیر این
صورت دستورات او نه شنیدنی است و نه شایسته فرمان برداری . زنی که به رفتن مسجد
رغبت و تمایل داشته باشد ، شوهرش نمی تواند مانع او بشود مگر به خاطر یک مانع و
عذر معتبر شرعی . مسلم روایت می کند که پیامبر صلی الله علیه و اله
و سلم  می فرماید :

((
لا تَمنَعوا اِما ءالله مَساجِدَ الله ))

(( زنان را از رفتن به مساجد خدا منع نکنید
. ))    

مانع
معتبر شرعی عبارت است از این که – به عنوان مثال – شوهر بیمار باشد و نیاز به
مراقبت و پرستاری داشته باشد یا اینکه زن دارای کودکانی خرد سال باشد که تنها
گذاشتن آنان در خانه مشکلات و خطراتی برای آنان به وجود آورد ، و کسی نباشد که از
آنان مراقبت نماید ، و مانند این از موانع و عذر های معقول و قابل قبول دیگری . از
سوی دیگر ، اگر کودکان در مسجد داد و فریاد کنند ، و موجب حواس پرتی نماز گزاران
می شوند در آن صورت باید زنان از آوردن کودکان به مسجد اجتناب ورزند زیرا ، اگر
این کار در نمازهای واجب روزانه به خاطر کوتاهی مدت زمان آنها جایز و روا باشد ،
در نماز تراویح به دلیل طولانی بودن زمان ادای آنها و بی صبری کودکان در طول نماز
که گاه ساعتها طول می کشد از این کار ممانعت به عمل آمده است .

اما
مسئله سخن گفتن زنان در مسجد همانند سخن گفتن مردان است . و جایز نیست در مسجد در
مواقع غیر ضروری صدا بخصوص در باره امور دنیوی بلند گردد ؛ زیرا ، مساجد برای این
کار بنا نشده اند ، بلکه برای عبادت یا تعلیم و تعلم بنا شده اند .

بنابر
این ، لازم است که زنان مسلمان و متدّین در خانه خدا سکوت را رعایت کنند ، مبادا
باعث حواس پرتی نماز گذاران یا بهم خوردن نظم درس و بحث علمی گردد . و هر گاه زنی
ناچار به سخن گفتن شد ، باید با صدای آهسته و آرام به اندازه ضرورت سخن بگوید ، در
سخن گفتن و لباس پوشیدن و راه رفتن ، نباید هیچ گاه وقار و متانت خود را از دست
بدهد . دوست دارم در این رابطه ، منصفانه مطلبی را بگویم و آن این که ، بعضی از
مردان در غیرتمندی نسبت به زنان ، افراط و زیاده روی کرده ، زنان را در تنگنا قرار
میدهند ، و با وجود دیوارها و نرده های چوبی و آهنی بلندی در مساجد که میان زنان و
مردان فاصله انداخته است و زنان جز صدا حتی آگاهی از حرکات امام جماعت خود را ندارند
ولی باز به هیچ وجه حاضر به رفتن زنان شان به مسجد نیستند ؛ در حالی که زنان در
عصر پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم  و یاران شان
بدون وجود چنان پرده ها و نرده های چوبین و آهنین به مسجد می رفتند ] و
اکنون باب النساء در مسجد الحرام از آن زمان به یادگار مانده است [ .

شگفت
اینجا است که بعضی از مردان در مساجد به خودشان اجازه بحث و گفتگو با صدای بلند می
دهند ، ولی به زنان شان اجازه نمی دهند حتی با زنان همسایه در مسائل دینی گفتگو
کنند . انگیزه چنین عملی تعصّب و تحجُّر و بی انصافی در امر دین دین است . در
رابطه با چنین غیرت مذموم و ناپسند از پیامبر صلی الله علیه و اله
و سلم  روایت شده است که :

((
انّ من الغیره یُبغضُهُ اللهُ و رَسُولهُ ))

(( بعضی از غیرت ها مورد تنفّر خدا و رسول
می باشند . ))

و
غیرت در غیر محل و جایگاه آن است .

زندگانی
امروزی همه درها به روی زنان گشوده است . زن از خانه خود پیوسته بیرون می آید ، و
به مدرسه و دانشگاه بازار و … می رود ؛ آیا روا است آنان را از بهترین جایگاه که
همان مسجد است محروم ، نماییم ؟! من بدون هیچ گونه دغدغه و اساس حرجی ، با صدای
بلند اعلام می نمایم که ای مردان ! زمینه رفتن زنان به مساجد را فراهم کنید تا
آنان هم به خیر و نیکی دست یابند ، و موعظه های دینی را بشنوند ، و مسائل دینی را
بفهمند ؛ و مادامی که آنان با حجاب و با وقار و متانت ، و بدور از تبرج و بد حجابی
از خانه بیرون می آیند ، هیچ مانعی ندارد که آنان در مسجد بدون ارتکاب به گناه و
معصیت ، با زنان دیگر به بحث و گفتگو حتی به هم صحبتی تفریح آمیز بپردازند .
والحمد لله ربّ العالمین   

————————————-

منبع
:فتاوای معاصر

مؤلف
: دکتر یوسف قرضاوی

مترجم
: دکتر احمد نعمتی

انتشارات
: احسان