عبدالقادر گیلانی: عمل به قرآن ترا به خدای قرآن می رساند

امام عبدالقادر گیلانی: عمل به قرآن ترا به خدائی که قرآن را نازل کرده است.

نویسنده: امام عبدالقادر گیلانی(رحمه الله) /ترجمه: محمّد جعفر مهدوی

شامگاه روز سه شنبه یازدهم ذی القعده، سال ۵۴۵ هجری. قمری، شیخ عبدالقادر( رضی الله عنه) در مدرسه چنین بیان فرمودند:

حسن بصری رحمت خدای بر او باد گفته است: دنیا را سبک بشمارید. بخداوند سوگند، که زندگی دنیا گوارا نمی شود، الا با خوار داشتن آن.

(یا غلام) عمل به قرآن ترا به خدائی که قرآن را نازل کرده است می رساند؛ و عمل به سنت ترا مؤمن به رسول اکرم(ص) می گرداند. عمل به قرآن موجب می شود که برکت آن در دل مؤمن جایگزین شود، و دل را از آلودگی ها پاک ساخته و آنرا صفا و زینت بخشید. قرآن بمنزله آرایشگر قلوب است و واسطه بین خلق و خالق.

هرگاه قدمی به سوی خدا پیش رفتی، شادمانی به تو دست می دهد. بر تو لازم می گردد که شکر آنرا با اطاعت بیشتر، بجای آوری.( اما بدان) شادمانی غیر از این، هوی و هوس است.

جاهل به ظواهر دنیا شاد است، و عالم، دنیا را دار اندوه می داند. جاهل مقدرات را می بیند و با آن جدال می کند، اما عالم با آن موافق و بدان راضی است.

ای مسکین، تماشاگر بی اعتناء، یا ستیزه گر با مقدرات مباش، تا هلاک نگردی.

دگرگونی ها و تحولات سازنده زندگی برای کسانی است که در برابر خواست های خداوندی تسلیم اند، و اعتنای به خلق را از دل رانده، و به خالق پیوسته اند. با جان و دل و باطن به خدای بپیوند. در پیروی از خدا و رسول و بندگان صالح مداومت داشته باش.

سود دنیا و آخرت را می توانی در خدمت بی شائبه به صلحا بدست آوری. اگر تمام دنیا ملک تو باشد، ولی قلبت بسان قلب صالحین (با صفا و خاشع) نباشد، بدان که مالک ذره ای نیستی. کسیکه قلبش با پذیرش و انجام اوامر خداوندی اصلاح شده باشد، میان عوام و خواص، جز بر اساس قوانین و فرمان حق، داوری نمی کند.

وای بر تو! شگفتا! خود را بشناس، که چه هستی، و در مقابل مردان خدا چه ارزشی داری؟ تمام فکر و اندیشه ات پیرامون خوردن و آشامیدن و پوشیدن و تولید نسل و جمع و ذخیره مال دنیا صرف می شود. در دنیا عامل و مزدور نفس و ضایع گرداننده آخرتی، تا روزی که بدن تو طعمه کرمها و سایر حشرات زمین گردد. پیغمبر اکرم(ص) فرموده:

« اِنَّ للهِ عَزَّوَجَلَّ مَلکَا” یُنادی کُلَّ یَوم غُدوَه” و عَشیه، یا بَنی آدَمَ لِدُوا لِلمَوتِ وَ ابنُوا لِلخَرابِ وَ اجمَعُوا لِلأعداءِ»

« همانا خدای عزوجل را فرشته ای است که، هر بامداد و شامگاه بانگ می کند که، ای فرزندان آدم، تولید نسل کنید برای مرگ، و بنا نمائید جهت ویرانی، و مال دنیا را جمع کنید برای دشمنان».

مؤمن واقعی کسی است که نیتش از سر صدق و درست باشد، تمام اعمالش به خاطر دنیا نیست؛ بلکه بوسیله دنیا، آخرت را بدست می آورد. به بنای مساجد می پردازد، پل احداث می کند، به ساخت مدارس همت می گمارد، کاروانسراها می سازد، راه و گذرگاه مسلمین را پاک می کند! و اگر غیر از اینها فعالیت دیگری داشت، در جهت رفاه، اهل وعیال، بیوه زنان، و درویشان و افرادی که نیازمند کمک باشند، است. برای رضای نفس عملی انجام نمی دهد. این اعمال پسندیده را بخاطر کسب پاداش اخروی آنها انجام می دهد.

وقتی تمام اعمال شخص خالصا” مخلصا” برای خدا بود، هست و نیست خویش را به خدا وا می گذارد، قلبش با انبیاء و مرسلین پیوستگی حاصل می کند، اعمالش مورد قبول واقع می شود، قول و عمل و ایمانش مورد رضایت قرار می گیرد، و در نتیجه خیر و برکت دنیا و آخرت نصیبش خواهد گردید.

کسیکه دلش بذکر خدا مشغول است، همواره زنده است. مرگ او تنها یک لحظه است؛ و آن لحظۀ انتقال از حیات دنیوی به زندگی جاودانی اخرویست. هر گاه ذکر خداوند در دل جایگزین گردید، بنده پیوسته بیاد خداست، هر چند زبان او گویا نباشد، و هر گاه این ذکر ادامه یابد، بنده در مقابل خداوند تسلیم محض و در تمام احوال مطیع و فرمانبردار می گردد.(تا جائیکه) اگر توافق حق را در آمدن زمستان و تابستان نبیند، فرا رسیدن آنها را تکذیب می کند. و از گرما و سرمای آنها متأثر نمی گردد. و همچنین در هنگام بلاها و مصیبت ها، صابر و بردبار است، زیرا همه را از جانب خدا می داند.

چه نیکوست احوال این قوم! چه شگفت است اعمال این گروه! هر چه از خدای بدانان برسد زیباست، خداوند آنانرا از چشمه معرفت خویش، شراب حقیقت نوشانیده است؛ و در دامن لطف او آرامیده اند، و به قرب وی انس گرفته اند؛ از اینرو و بناچار جز به اقامت در پیشگاه ذات اقدس او، به چیز دیگری نمی امدیشند، و از هر چه غیر اوست غافلند. مانند مرده ایی در دست قدرت حق قرار دارند، که هر گاه قدرت حق اراده کند آنان را بسان اصحاب کهف که در بارۀ آنها می فرماید: « وَ نُقَلّبُهُم ذَاتَ الیَمینِ و ذَاتَ الشِّمالِ»، زنده می گرداند و بحرکت در می آورد.

آنان عاقلترین مردمانند که در خواستشان از خدا مغفرت و بخشایش است، و تمام هم و غمشان در حصول این مهم صرف می گردد.

وای بر تو! کردار اهل آتش را انجام می دهی، و انتظار ورود به جنت را داری، طمعت بیهوده است. باین زندگی عاریه مغرور نباش، که بزودی از تو گرفته می شود. خداوند عزوجل این حیات چند روزه را بتو از این جهت عطا کرده است، تا در جهت انجام اعمال نیکو و کسب رضایت حق، تلاش و کوشش نمایی. اما تو تنها بنا به خواست و میل خود عمل می کنی. همچنین آگاه باش ، سلامت جسمی، توانگری و ثروت، امنیت و آسایش، جاه و مقام و خلاصه هر آنچه از نعمت های این جهانی که نزد توست، جملگی عاریتی و زوال پذیرند. پس در ارتباط با این امانت ها راه افراط مپوی، که در برابر هر کدام مسئولی و بزودی بازخواست خواهی شد. از آنچه که در اختیار داری در راه رضایت خدا و خدمت به خلق، و طاعت و بندگی استفاده کن. (ای غافل) آنچه که به خود مشغولت داشته است، دیگران از آن جز برای جلب رضایت حق(چه در دنیا و چه در آخرت)، استفاده نمی کنند.

یکی از بزرگان فرموده است: در مصاحبت با خلق رضایت حق را در نظر بدار، نه اینکه حق را برای رضایت خلق بخواهی. عهد کسی که پیمان خدا را شکسته است بشکن، و دل شکستۀ آن کس را که در راه خدا شکسته است التیام بخش و دلجویی کن.

از بندگان صالح، راه موفقیت و رضایت در برابر حق را بیاموز.

« ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الاخره حسنه و قنا عذاب النار» آمین.

—————————–

منبع: فتحُ الرّبّانی /تالیف: امام عبدالقادر گیلانی(رحمه الله) /ترجمه: محمّد جعفر مهدوی