مرهم یا نمک بر زخم اقتصاد ؟؟!!
مرهم یا نمک بر زخم اقتصاد ؟؟!!
سعید شیرکوند
سخن گفتن از توزیع پول میان مردم بدون
آنکه اصلاحی در روش پیشین پرداخت یارانه صورت پذیرد، افزودن بر دردهای اقتصادی
کشور است و شما نزد خداوند و ملت ایران مسوول هستید.
مباحثی که این روزها تحت عنوان طرح
تحولات اقتصادی در حوزه اقتصاد کشور مطرح است حاوی نکات مهم و قابل تاملی است.
برگزاری چندین جلسه با حضور رئیس محترم دولت و گروه های مختلف از فعالان در عرصه
تئوری و عمل اقتصادی، نشان از اهمیت بسیار زیاد این طرح در حال و آینده اقتصاد
ایران دارد. به دلیل این اهمیت و برای جلب توجه صاحب نظران و تصمیم گیران و مجریان
به عمق و ضرورت آنچه تحت عنوان این طرح مطرح شده یا ممکن است به اجرا در آید، به
چند بعد از این مساله اشاره می شود.۱- آنچه تاکنون از سوی رئیس محترم دولت و دبیر
کارگروه طرح تحول اقتصادی به استحضار رسانده شده است، بیان ضرورت ها و اهمیت توجه
به چگونگی پرداخت ناعادلانه و غیرموثر یارانه ها در اقتصاد ایران است.همان گونه که
بارها و از سوی همه صاحب نظران بیان شده است، یارانه ها در کشور ایران هم بسیار
زیاد است و هم بسیار غیر کارشناسانه و ناعادلانه توزیع می شود. این یارانه ها به رغم
حجم بسیار زیاد به اهداف خود دست نمی یابند، زیرا هدف از پرداخت یارانه ایجاد
عدالت در برخورداری از منابع ملی است و در هر کشوری که یارانه پرداخت می شود، می
خواهند به نوعی قدرت و توان اقشار ضعیف و ناتوان را افزایش دهند تا شکاف طبقاتی
کاهش یافته و عدالت اجتماعی برقرار شود. در کشور ایران به دلیل آنکه یارانه ها
غیرهدفمند و غیرعادلانه توزیع می شوند، خود سبب بی عدالتی شده اند پس باید در جهت
هدفمند کردن یارانه ها اقدام لازم صورت پذیرد.گزاره فوق بارها و بارها از سوی همه
دولتمردان و صاحب نظران حداقل در ۱۵ سال اخیر تکرار شده است و لذا مطرح شدن این
قسمت از مباحث که بر ضرورت و اهمیت هدفمند کردن یارانه تاکید می کند، نیازی به
تکرار ندارد زیرا مخالفی نیز ندارد.۲- آنچه در کشور ایران تحت عنوان یارانه توزیع
یا به طور غیر مستقیم در اقتصاد ملی هزینه می شود با مفهوم رایج آن در اقتصاد
کشورهای توسعه یافته متفاوت است.
در کشورهای توسعه یافته در اقتصاد ملی ساز و
کارهایی در نظر گرفته شده است تا افرادی که از منابع ملی بیشتر بهره گرفته و در
نتیجه منافع بیشتری نصیب آنان شده است، بخشی از این منافع را تحت عنوان مالیات به
دولت بپردازند و دولت نیز با توجه به شناختی که از دهک های مختلف جمعیتی دارد این
مالیات ها را تحت عنوان یارانه به اشخاصی می پردازد که از منابع ملی بهره کمتری
برده اند و در نتیجه با این دریافت ها از قدرت خرید بیشتری برخوردار هستند.اقدام
فوق علاوه بر آنکه یک امر اخلاقی و ارزشی محسوب می شود، موجب توزیع عادلانه قدرت
خرید و رشد و شکوفایی اقتصاد نیز می شود. در کشور ایران آنچه تحت عنوان یارانه
طبقه بندی می شود توزیع درآمدهای ناشی از ثروت ملی یعنی درآمدهای نفتی است که توسط
دولت توزیع می شود، لذا باید به این نکته مهم توجه کرد که این دو مفهوم با یکدیگر
تفاوت های زیادی دارند و در نتیجه دارای کارکردهای متفاوتی نیز بوده اند، اما در
حال حاضر در اقتصاد ایران تحت عنوان یارانه طبقه بندی می شوند.۳- ماهیت یارانه ها
در اقتصاد ایران به دلیل آنکه از محل درآمدهای نفتی تامین شده و می شود موجب شده است
که با تخریب مکانیسم قیمت ها در دستیابی به نقطه تعادل در اقتصاد، کلیه قیمت های
تعیین شده بر کالاها و خدمات را غیرواقعی کند.
در حال حاضر آنچه تحت عنوان یارانه در
اقتصاد ایران وجود دارد مابه التفاوت قیمت هایی است که دولت با تزریق درآمدهای
نفتی آن را در سطح پایین تر از هزینه تمام شده تولید نگه داشته است.به عبارت روشن
تر آنچه دولت می خواهد تحت عنوان یارانه در مورد آن تصمیم گیری کند مابه التفاوت
قیمت فعلی با قیمت واقعی کالاها و خدماتی است که دولت در توزیع آن نقش مستقیم یا
غیرمستقیم دارد. حال اگر دولت می خواهد این یارانه ها را مستقیماً میان مردم توزیع
کند در حقیقت می خواهد قیمت ها را به سطح واقعی رسانده و مابه التفاوت قیمت فعلی
را با قیمت واقعی تحت عنوان یارانه مستقیماً بین مردم توزیع کند.یارانه هایی که در
حال حاضر دولت می پردازد، موجب پایین نگه داشتن قیمت کالاها و خدماتی مانند دارو،
نهاده های بخش کشاورزی و صنعت، نان، روغن، برق، گازوئیل، نفت سفید، بنزین، گاز
مصرفی کارخانجات و موسسات و بسیاری کالاها و خدمات دیگر است.
آنچه دولت تحت عنوان طرح تحول اقتصادی
مطرح می کند آن است که قیمت دارو، برق، بنزین و … واقعی خواهد شد و آن گاه مابه
التفاوت قیمت بین مردم توزیع شود، حال سوال جدی آن است که آیا دولت واقعاً می
خواهد چنین طرح بزرگی را در اقتصاد ایران انجام دهد. دولتی که هم فکر و هم نظر
با مجلس هفتم از افزایش ۱۰ درصدی قیمت بنزین ممانعت به عمل آوردند و ادعا کردند
تورم آن تحمل ناپذیر است حال با کمک مجلس هشتم می خواهد قیمت بنزین را ۷ برابر
کند؟ قیمت برق را ۵ برابر و قیمت دارو و نان را به همین طریق افزایش دهد؟ آیا مجلس
هشتم که همفکر مجلس هفتم است با این رویکرد موافق است؟۴- همان گونه که گفته شد
هدفمند کردن یارانه خصوصاً از طریق نقدی کردن یارانه مستلزم آزادسازی قیمت کالاها
و خدمات است. آیا دولت نهم و مجلس هشتم تا این حد دچار دگرگونی در عرصه فکر و عمل
شده اند که می خواهند با این شتاب خارج از وصف این جراحی بزرگ را در دستور کار
قرار دهند و از گذشته خود تبری جویند؟دولت نهم و مجلس هفتم بارها اعلام کرده اند
که برنامه سوم و چهارم رویکرد لیبرالیستی داشته و تحت تعالیم و آموزه های بانک
جهانی و محافل غربی تنظیم شده است و در نتیجه بارها ادعا کرده اند از آن برنامه ها
بوی نگرش های اقتصاد آزاد بلند است، حال چه اتفاقی رخ داده است که با این شدت و
عجله از اصلی ترین و بنیادی ترین توصیه بانک جهانی و صندوق بین المللی پول (آزاد
سازی قیمت ها) تمکین کرده و آن را با افتخار در سرلوحه کار خویش قرارداده اند؟
۵- جناب آقای دکتر شمس الدین حسینی دبیر
کارگروه طرح تحول اقتصادی و جناب آقای دکتر مصباحی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس را
از سال ها قبل می شناسم و سخت بر این باورم که هر دو این دوستان به پیشرفت این
کشور و توزیع عادلانه درآمد ملی و هدفمند کردن یارانه ها علاقه مند و وفادار
هستند. اما برادرانه به هر دو این بزرگواران به عنوان دولت و مجلس عرض می کنم که این
جراحی بزرگ نیازمند الزامات و پیش فرض های بسیاری است که از من بهتر می دانید. اما
نکند خدای ناکرده عظمت و ضرورت این کار موجب شود که نه تنها دردی درمان نشده بلکه
درد جدید و بزرگ تری به دردهای پیشین بیفزایید.منطق اقتصادی حکم می کند ابتدا مشخص
کنید که چقدر پول و از چه طریقی می خواهید کسب کنید؟قیمت کدام یک از کالاها و
خدمات را می خواهید آزاد کنید و پس از آزاد شدن قیمت این کالاها و خدمات چقدر پول
جمع آوری می کنید. در تمام نکاتی که تاکنون مطرح شده هیچ اشاره یی به این نکته
نشده است و هنوز بیان نکرده اید که مدیریت شما در آزادسازی قیمت چگونه است، اگر
محل تامین و ذخیره کردن پول از طریق حذف یارانه از برخی کالاها و خدمات باشد، بخشی
از درد را التیام بخشیده اید، اما نگرانی حقیر آن است که در مرحله اول و برای یک
بار دولت از یک محل ناشناخته (بدون حذف یارانه از کالا و خدمات مشمول یارانه) و با
انجام یک عملیات حسابداری یا از محل حساب ذخیره ارزی، چندهزار میلیارد تومانی پول
تحت عنوان یارانه های نقدی میان بخشی از اقشار جامعه توزیع کند اما هیچ قیمتی نیز
اصلاح و هیچ یارانه یی نیز هدفمند نشود و هیچ اصلاحی در چرخه تولید و توزیع کالاها
و خدمات صورت نپذیرد. حال اقتصاد ملی ما است و یارانه های سابق و یارانه جدیدی که
به حجم یارانه های غیرهدفمند پیشین افزوده شده است. مرحله دومی نیز نخواهد داشت
زیرا منبعی برای آن از محل آزادسازی قیمت شکل نگرفته است.جناب آقایان حسینی و
مصباحی و سایر عزیزانی که به قصد خدمت به اقتصاد ملی رنج ورود به این بحث را تحمل
کرده اند، هدف اصلی پرداخت پول جدید به اقشاری از جامعه نیست (اعانه ملی) بلکه هدف
ساماندهی اقتصاد و هدفمند کردن یارانه است. اگر هدف پرداخت پول به بخشی از افرادی
است که تاکنون در سبد شناسایی دولت قرار دارند مانند بازنشستگان، افراد تحت پوشش
کمیته امداد و بهزیستی، طرح شهید رجایی و… که این امکان وجود دارد اما اگر می
خواهیم یارانه ها را هدفمند کنیم، شما بهتر می دانید که اول باید یارانه ها را از
صورتی که هست خارج کنیم و پس از تجمیع آن به توزیع آن بپردازیم.
سخن گفتن از توزیع پول میان مردم بدون
آنکه اصلاحی در روش پیشین پرداخت یارانه صورت پذیرد، افزودن بر دردهای اقتصادی
کشور است و شما نزد خداوند و ملت ایران مسوول هستید.
منبع: اعتماد
