سياسي اجتماعيمقالات ارسالی

بحران اقتصادی و سیاسی در کردستان عراق

بحران اقتصادی و سیاسی در کردستان عراق

مسعود بارزانی امسال به عنوان رییس دولت اقلیم کردستان عراق در کنفرانس امنیتی مونیخ در آلمان شرکت کرد اما پیش از او ۳۵ هزار نفر از هموطنان وی نیز البته به عنوان پناهجو در عرض یک سال وارد خاک آلمان شده بودند. شش ماه دوم سال گذشته به ویژه کوچ کردها از کردستان عراق شدت گرفت. البته آن کردها مانند رییس اقلیم خود با هواپیمای شخصی درجه یک به آلمان سفر نکردند بلکه با پای پیاده و از طریق مسیر موسوم به مسیر بالکان یا با قایق و کشتی از طریق دریای اژه خود را به اروپا رساندند.

مردمی که امروز در نقاط مختلف منطقه خودمختار کردستان عراق زندگی می کنند یعنی اعم از ساکنان اربیل، دوهوک یا سلیمانیه از وضعیت موجود این اقلیم خشنود نیستند و رضایت ندارند. اما ظاهرا آقای بارزانی این کردها را نمی بیند. به عنوان مثال تلویزیون KNN کردستان عراق در یک برنامه طنز نشان می دهد که ماهی های اژه در حال یادگیری زبان کردی هستند و در همان حال خبری را پخش می کند که بر اساس آن ده ها کرد پناهجو به دلیل واژگونی قایق هایشان در دریای اژه جان خود را از دست داده اند. آن ۳۳ سرنشین غرق شده قایقی که اخیرا واژگون شد همگی از اهالی کردستان شمال عراق بودند.

بارزانی آن زمان که متوجه این موج پناهجویان و پیامدهای آن شد تازه فرمان آزادسازی شهر سنجار را که مدت ها از اشغال آن توسط داعش می گذشت، صادر کرد. سنجار در آگوست ۲۰۱۴ به دست شبه نظامیان تروریست داعش افتاده بود. در همان زمان بود که سرنوشت مرگبار ساکنان غالبا ایزدی سنجار برای هفته ها به تیتر یک رسانه های جهان راه یافت. آن مردم در کوه ها اسیر شده بودند و در حالی که از نبود آب و غذا عذاب می کشیدند شاهد ربوده شدن زنان و به قتل رسیدن مردان توسط افراد داعش بودند. در همان روزها بود که صحبت از نسل کشی ایزدی ها به دست نیروهای داعش به میان آمد اما بارزانی ظاهرا هیچ توجهی به انتقادها نداشت، انتقادهایی که بر پایه آن می توان نتیجه گرفت که این پیشمرگ های تحت فرمان بارزانی بودند که نتوانستند از چهل هزار ساکن ایزدی سنجار دفاع و محافظت کنند.

مدت ها بود که آن پرچم های کردستان عراق در حومه شهر باستانی اربیل یا همان پایتخت اقلیم کردستان عراق چندان به چشم نمی خورد اما بساط ساز و آواز و کردی و غیرکردی در خیابان های اربیل همچنان به راه بود. زمانی چهره خندان و درخشان مردمی را شاهد بودیم که در شهر ۲/۱ میلیون نفری اربیل در انتظار شادی به مناسبت پیروزی بر داعش بودند اما این امیدها و خوشی ها چندان دوام نداشت و آن فریادهای میهن پرستانه به زودی خاموش شد و امروزه بسیاری از همان کردها چمدان های خود را بسته و راهی اروپا می شوند.

و اکنون رهبر کردستان عراق تلاش زیادی به خرج می دهد تا برای ماندن هموطنانش در این اقلیم تمهیدی بیندیشد و راهی پیدا کند. بارزانی در پایان ماه ژانویه به مشاورش یعنی «کیفاح محمود» ماموریت داد که تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا همه پرسی در مورد استقلال کردستان عراق را برگزار کند. بارزانی در فرمان خود ادعا کرد که این مردم کرد هستند که باید در مورد استقلال یا باقی ماندن خود تحت پرچم عراق تصمیم بگیرند.

البته ادعا می شود که بر اساس نظرسنجی های صورت گرفته اکثریتی شامل پنج میلیون کرد عراقی ساکن کردستان عراق طرفدار تاسیس یک کشور مستقل و جدایی از بغداد هستند. با این حال اعلام برگزاری رفراندوم از سوی بارزانی چیز جدیدی نیست. پیش از این سه بار قرار بر برگزاری چنین رفراندومی بود و در آن زمان وضعیت منطقه به مراتب بهتر از امروز به نظر می رسید اما چنین رفراندومی هرگز برگزار نشد. به همین خاطر بسیاری از کردهای ساکن منطقه این پرسش را مطرح می کنند که چه تضمینی وجود دارد که این بار همه پرسی برگزار شود؟ در این میان نارضایتی ها و بی اعتمادی کردها نسبت به رهبرانشان روز به روز افزایش پیدا می کند. آنها به این نتیجه رسیده اند که وضعیت این مردم و کیفیت زندگی آنان هیچ اهمیتی برای رهبران کردستان عراق ندارد.

اما علت مهاجرت و فرار دسته جمعی کردها از کردستان عراق تنها به تهدیدهای گروه تروریستی داعش که تنها سی تا چهل کیلومتر با دوهوک فاصله دارند خلاصه نمی شود. مواضع داعش در این مناطق و به طور کلی این وضعیت از یک سال و نیم پیش یعنی از آگوست ۲۰۱۴ به همین صورت و بدون تغییر باقی مانده است.

قره قوش یعنی همان شهر واقع در بین راه اربیل و موصل در عراق که زمانی اکثریت بالای آن را مسیحیان تشکیل می دادند درست به مانند شهر تیلکف در دشت نینوا واقع در نزدیکی دوهوک همچنان در اشغال نیروهای داعش است و شهر سلیمانیه فقط تقریبا دویست کیلومتر با قلمرو خلافت داعش فاصله دارد. در این دومین شهر بزرگ کردستان عراق اما در ظاهر هیچ اثری از ترس و نگرانی دیده نمی شود و تنها آن اردوگاه پناهجویان است که واقعیت این منطقه را بازتاب می دهد اما از همین سلیمانیه هر روز گروه گروه از مردم چمدان ها را برداشته و به سوی سرنوشتی نامعلوم کوچ می کنند.

این افراد غالبا جوانان کردی هستند که از بیکاری و ناامیدی و فقدان هر گونه چشم اندازی برای آینده خود رنج می برند. امیدهای آنان برای انجام اصلاحات محقق نشده و اصولا همزیستی در این مناطق امری شکست خورده است.

افزون بر آن کردستان عراق با یک بحران قریب الوقوع و گسترده اقتصادی و سیاسی مواجه خواهد بود. حقوق چهار ماه آخر سال گذشته کارمندان دولت هنوز پرداخت نشده و دولت اربیل تا امروز تنها ۲۵درصد از دستمزد ماه فوریه کارمندان را پرداخت کرده است. بیش از هفتاد درصد از شاغلان اربیل در بخش خدمات عمومی به کار مشغولند و در واقع اکثریت مردم کردستان عراق چنین شغل هایی دارند. قطع برق نه استثنا بلکه یک قاعده به شمار می رود. بسیاری از پروژه های زیرساختی معلق شده و شرکت های نفتی خارجی منطقه را ترک گفته اند زیرا به آنها نیز پولی پرداخت نشده است.

یکی از اختلاف های اصلی میان اربیل و دولت مرکزی بغداد نیز بر سر پرداخت سهم کردستان عراق از بودجه کشور است. چهار سال پیش تصمیم گرفته شد که دولت اربیل برای تامین بودجه های خود یک خط لوله اختصاصی نفت داشته باشد و از طریق آن به ترکیه نفت وگازی را که با هزینه خود استخراج کرده است به صادر کند و با قیمت های مصوب جهانی به فروش برساند. و این اولین گام در جهت استقلال اربیل از بغداد محسوب می شد.

البته با وجود این درآمد همچنان سهم ۱۷ درصدی اقلیم کردستان عراق از بودجه کل کشور محفوظ است. با این حال دولت عراق پرداخت این سهمیه را منوط به درآمدهای مشترک حاصل از فروش نفت می کند و در مورد این مساله تا به امروز توافقی وجود ندارد. و البته از زمان آغاز ناگهانی جنگ داعش در تابستان ۲۰۱۴ پرداخت این سهمیه به اربیل متوقف شده است. در حال حاضر کاملا مشخص است که کردستان عراق توانایی تامین هزینه های خود را ندارد. ۹۵ درصد از بودجه دولت اربیل به نفت وابسته است. و اگرچه که بارزانی در سال های پس از سقوط صدام حسین موفق به حفظ ثبات در این اقلیم شده است اما توسعه و رشد دیگر شاخه های اقتصادی نظیر صنعت یا توریسم پیشرفت چندانی ندارد.

یکی از علل اصلی عدم رشد و توسعه اقلیم کردستان عراق این است که مسعود بارزانی حاضر نیست با وجود صراحت قانون اساسی از روی صندلی ریاست بلند شود. هنگامی که معترضان خواستار دموکراسی بیشتر و برقراری سیستم پارلمانی شدند، خشونت های زیادی در شهر سلیمانیه به وقوع پیوست. بارزانی حزب اپوزیسیون گوران را مسوول حوادث سلیمانیه اعلام کرد و وزرای عضو این حزب را از کابینه اخراج کرد. رییس اقلیم کردستان عراق حتی به دبیرکل های پارلمان های مناطق دیگر عراق نیز اجازه سفر به اربیل را نداد و نشست پارلمان های محلی تشکیل نشد. بدین ترتیب همه آن تحولات دموکراتیکی که کردهای عراق در آرزوی آن بودند در چنبره ساختارهای اقتدارگرایانه اقلیم گرفتار آمده است.

در این میان ترکیه با برقراری دوباره روادید برای کردهایی که از مرزهای کردستان عراق به آن کشور سفر می کنند تا اندازه ای از فرار آنان جلوگیری کرده است اما قاچاقچیان انسان در دوهوک و اربیل و سلیمانیه بلافاصله راه های جدیدی برای رسیدن به اروپا کشف کردند که البته قیمت به مراتب بالاتری نیز دارد.

منبع: قنطره

ترجمه: محمدعلی فیروزآبادی- شفقنا

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پاسخ دادن معادله امنیتی الزامی است . *

دکمه بازگشت به بالا