قرآن کتاب هر عصر

قرآن کتاب هر عصر

نویسنده : استاد ناصر سبحانی (رح)

چگونه قر آن و دستورات آن درهر عصر و مکانی قابل پذیرش و تطبیق است در حالیکه مجموعه ای از حروف و کلمات مشخص و معین و بیش از ۱۴۰۰ سال قبل نازل شده است . چگونه پاسخ گویی عصور مختلف است. !؟

استاد ناصر سبحانی بسیار نیکو به حل این سوأل پرداخته و برای پاسخگویی، روابط اساسی انسانها را به پنج نوع رابطه زیر تقسیم کرده است.

۱- رابط انسان با خدا :

رابطه انسان با خدا رابطه ای است ثابت و از انسان یک عصر به انسان عصر دیگری قابل تغیر نیست . از این رو تمام روابط عبادی بین انسان و خداوند در قرآن آمده است و در هیچ عصری نیاز به کم و زیاد کردن عبادت نیست . بلکه هر نوع کم کردنی در این خصوص به تبدیل و تغیر دین می انجامد و هر نوع زیاده ای در این رابطه ، بدعت در دین محسوب میشود .

۲- رابطه انسان با خود :

رابطه انسان با خود یک نوع رابطه ای درونی است نه برونی ، بلکه کشمکش عمیق در درون و نفس است ، آنچه مولانا از مبارزه موسی و فرعون سخن گفته چنین مپندار که به پایان رسیده ، بلکه فرعون در نفس توست.

و بنا به علم اخلاق اگر اوصافی خوبی در درون انسان ملکه شد دیگر فرد بد نخواهد شد نه به این معنا اصلا خطای از او سر نمی زند بلکه فرد بار دیگر به بدی باز نمی گردد. مثلا؛ اگر سواد در فردی ملکه شد دیگر آن فرد نمی تواند به بیسوادی برگردد . ولی میشود در نوشته ای اشتباه کند و وقتی به خطای خود پی برد فوراً به تصحیح آن بر می آید.

استاد سبحانی در فلسفه اخلاق ، باورمند به تئوری درون گرا است و اخلاق را یک امر ذاتی در رابطه انسان با خود نه با دیگران دانسته که در هر عصری ثابت و قابل تغیر نیست و تمام مبانی اخلاقی که در دین آمده ، ثابت است و در هیچ زمانی نمی توان چیز دیگری برآن افزود و اگر اضافه شود ما خود آن را بنام اخلاق جعل کرده ایم.

۳- رابطه انسانها با یکدیگر:

رابطه انسانها با یکدیگر از جامعه ای به جامعه دیگر ی ثابت نیست و در زمانهای مختلف قابل تغیر است. اگر در قرآن تمام قوانین و مقررات و احکام انسانها با یکدیگر ذکر می گردید، متون قرآن آنقدر زیاد می شد که حتی کسی نمی توانست یکبارهم آن را بخواند ویا فرصت نمی کرد احکام و دستورات آن را یاد بگیرد و عملی کند.

به همین دلیل قرآن نیامده که تمام جزئیات اجتماعی را بیان کند و بجای اینکه تک تک قوانین اجتماعی را بیاورد  امر به دستور و اصول کلی از روابط آنسانها با یگدیگر نموده که در هر عصری ثابت و نیازی بتغیر نیست.

مثال:

–  برای ورد به خانه ای باید از در وارد شد.یعنی؛ برای ورد باید اجازه گرفت. (وَأْتُوْا الْبُیُوْتَ مِنْ أَبْوَابِهَا)

– فرزندان در ورد به اطاق شخصی والدین باید اجازه بگیرند. (اذا بلغ الاطفال الحلم فلیستأذن)

– بنای تعاون و تعامل با یکدیگر بر اساس نیکی و راستی و تقوی است. (تعاونوا علی البر و التقوی)

– برتری انسانها در نزد خداوند تقوای انان است نه رنگ و قوم و ملیتشان(ان اکرمکم عند الله اتقاکم)

– هر آنچه برای خود می پسندی برای دیگران بپسند.لایؤمن احدکم حتی یحب لأخیه ما یحب لنفسه

امثال اینها در دین اسلام با دستورات کلی آمده است که در هر عصری صدق دارد و در موارد دیگر نیز قابل تطبیق است .نه تنها در  در ورد به خانه و اطاق شخصی والدین  باید بااجازه و از در وارد شد بلکه در مسائل غیر از این نیز باید با اجاز از درها واردشد. امروز ه همین قاعده ،در اورپا جاریست که اطاق بچه ها جدا از والدین هستند و ورود با اجازه است و اگر بخواهند کانالی به تلویزیون خانگی وارد شود باید با اجازه انجام گیرد و…

۴- رابطه انسان با امور مالی و اقتصادی :

دو بخش عمده اقتصاد ؛ تولید و توزیع است ،کیفیت و کمیت تولید و توزیع در هر عصری قابل تغیر و بستگی به پیشرفت و تکنولوژی روز است . از این رو در قرآن جزئیات و ابزار و چگونگی تولید و توزیع مالی و اقتصادی نیامده است. بلکه دستورات کلی آمده که در زمانهای مختلف قابل پذیرش و تطبیق است.           مثال:

– در کسب مال، اصل بر داد و ستد است و ربا ممنوع است.

– انحصار طلبی و اینکه سرمایه در دست عده ای باشد ممنوع است.

– ایجاد فاصله طبقات اجتماعی ممنوع و برای رفع آن باید انفاق و زکات داد.

بنابر این قرآن در این مورد از کلیات سخن گفته و جزئیات آن در هر عصری قابل تغیر است.

۵- رابطه انسان با سیاست و دولت .

رابطه انسان با دولت و حکومت نیز مانند امور مالی و اقتصادی ثابت نیست و از عصری به عصر دیگری قابل تغیر است که در قرآن کلیاتی از آن آمده است، مثلا در قرآن نیامده که در سیستم حکومت ؛ وزیر و وزراء باید چگونه باشد . بلکه دستورکلی برای سیستم حکومت مقرر ساخته است که اصل حکومت باید بر مبنای شوری و عدالت باشد. می بینیم این اصل برای هر عصر دیگری معتبر و دنیای امروز نیز مورد اجراء است.

استاد ناصرسبحانی(رح) با ارائه این پنج روابط انسان از رابطه خدای، فردی، جمعی، اقتصادی، سیاسی؛توانست در صدد این مسئله برآید که دستورات قرآن در هرعصری قابل پذیرش و تطبیق است .

در پایان اگر در خصوص این موضوع خواهان اطلاعات بیشتری هستید به آثار موجود وی در این زمینه مراجعه کنید.

—————————-

منبع : کتاب هه ژان (۱) دوایینه کان : استاد تحسین حمه غریب .

مترجم : شریف سید محمودیان.