توبه از گناهان کبیره چگونه است ؟!

توبه از گناهان کبیره چگونه است ؟!

دکتر یوسف قرضاوی

سوال: نظر شما در باره شخصی که یک یا چند گناه مانند ارتکاب به عمل زشت زنا و شبیه آن ، تهمت ناروا زدن به زنان پاکدامن ، خوردن ناروای مال مردم چیست ؟ البته بعد از آنکه فرد گناه کار از درگاه خداوند توبه خالص کرده باشد . همچنین  حکم او در رابطه با حقوق مالی مردم که به خاطر فقر و نداری توان باز پرداخت آن را ندارد ، چگونه است ؟

جواب: درباره این سه جرم که برادرمان در مورد آنها  سوال نموده است ، لازم است عرض کنم که :

اولا"، راجع به زنا ، گناهکار می تواند از درگاه خداوند متعال توبه کند و از عمل خود نادم و پشیمان  گردد و در پیشگاه خداوند متعال طلب مغفرت نماید و عزم راسخ داشته باشد همانگونه که شیر به پستان برنمی گردد او هم قطعا" مرتکب چنین گناهی نشود . بعضی از عالمان در این باره سختگیری نموده و گفته اند برای صحت توبه ، شخص زانی باید نزد خانواده آن کسی که در حق او مثلا" عمل  زنا گرفته برود و در خواست استحلال و چشم پوشی نماید ؛ زیرا چنین کاری ،سهمی از حقوق بندگان را در بردارد و باید از حقوق آنان طلب بخشش نماید .به این معنی مرد زنا کار نزد کسی که می خواهد از او درخواست عفو و بخشش کند برود و به او بگوید : من با همسر تو و یا با دختر تو و یا … عمل زنا انجام داده ام و تقاضای  عفو گذشت را دارم و می خواهم از گناهم گذشت کنی و مرا ببخشی و طبیعی است که چنین کاری نه معقول است و نه شدنی ؛ زیرا هر کسی چنین کاری را انجام دهد یا کشته خواهد شد و یا با او مقابله به مثل می شود . به این ترتیب محققان گفته اند  که توبه از زنا فقط باید میان انسان و پروردگارش باشد  که اگر از آن  توبه استغفار نمود ، امید آن می رود که خداوند او را مورد  عفو و بخشش قرار دهد .

اما در مورد تهمت زدن به زنان پاکدامن که از گناهان کبیره می باشد و از هفت نوع گناه مهلک دنیایی و قیامتی شخص می باشد . خداوند متعال می فرماید:

إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ   * یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُم بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ

 (( بی گمان کسانی که به زنان پاکدامن بی خبر و با ایمان نسبت زنا میدهند در دنیا و آخرت لعنت شده اند و برای آنها عذابی سخت خواهد بود . در روزی که زبان و دستها و پاهایشان بر ضد آنان به آنچه انجام می دادند شهادت می دهند .))[النور/ ۲۳-۲۴.]

خداوند برای کسی که تهمت زنا به زنان پاکدامن می زند در دنیا مجازاتی به نام (حد قذف) معین کرده است و آن هشتاد ضربه شلاق می باشد و این ، عقوبت دنیایی ا وست. و گناه چنین کسی چنان شدید است که گواهی و شهادت او در هیچ موردی  پذیرفته نیست و این را ((عقوبت معنوی)) می نامند که به وسیله این عقوبت اطمینان و اعتماد مردم از او سلب می شود و از یک عقوبت دینی دیگری برخوردار است که خداوند می فرماید:

وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ

 ((و اینان از فاسقانند)) [النور/۴.]

و نشانه فاسقی را دریافت می دارند …

إِلَّا الَّذِینَ تَابُوا مِن بَعْدِ ذَلِکَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ

(( مگر کسانی که بعد از آن بهتان توبه کرده و به صلاح آمده باشند که خدا آمرزنده و مهربان است.))[النور/۵.]

ولی چنین شخصی چگونه به توبه دست می یابد ؟ فقها و پیشوایان دینی در آن اختلاف دارند .این گناه مشمول حق خدا و حق الناس می باشد . اگر تهمت زننده در انظار جمع ،به فلان زن بی گناه تهمت زده باشد ،توبه ی او با یکی از این دو صورت است که یا باید در انظار همان جمع خود را تکذیب کند تا خداوند از او خشنود گردد و یا نزد صاحبان حق «زن متهم »برود و از ایشان درخواست عفو و بخشش کند ؛زیرا انسانی که آبروی کسی را مکدر نموده و در باره ی او سخنی گفته باشد که همانند باد به این مکان و آن مکان منتشر شده و یک لکه ی ننگی بر پیشانی او ،خانواده و نسلهای پس از او نهاده باشد و سپس آن تهمت زننده بگوید :خدایا توبه کردم .چنین توبه ای قطعاً پذیرفتنی نیست ،بلکه باید خود را تکذیب کند و اقرار و اعتراف نماید بر این که در اتهام ایشان دروغ گفته است و یا از صاحب تهمت در خواست عفو و بخشودگی کند .در این موقع صاحب تهمت یا اورا می بخشد و یا نمی بخشد . در صورت عدم عفو ،باید تهمت زننده مجازات هشتاد ضربه ی شلاق را ببیند .بعد به سوی خداوند توبه کند …تا توبه ی او مورد قبول واقع گردد .

 اما خوردن نا روا و غیر مشروع مال مردم ؛ در این مورد باید بگویم که حقوق مالی ،باید به صاحبانش باز گرداننده شود و هیچ چیزی حتی شهادت در راه خدا موجب کفاره ی حق الناس نخواهد شد . هیچ عبادتی به اندازه ی شهادت در راه خدا عظیم و بزرگ نیست ،ولی با وجود آن هنگامی که شخصی از پیامبر خدا «ص»سؤال کرد و گفت :

«ای پیامبر خدا «ص» اگر من در راه خدا کشته شوم این شهادت موجب کفاره ی گناهانم خواهد شد ؟حضرت فرمود بلی و سپس ایشان را خواست و به او فرمود :الن چه گفتی ؟آن مرد گفت :شهادت موجب کفاره ی گناهان من خواهد شد ؟پیامبر فرمود :بجز قرض ها بله  ،اکنون جبرئیل این موضوع را به من اعلام داشت .»

در قضیه ی توبه ،دیون و متعلقات آن باید به صاحبانش برگردانده شود. کسی که مال مردم را از طریق رشوه ،غصب ،غارت ،غش و یا یکی از طرق حرام خورده باشد ،سپس بگوید توبه کردم . یا به حج رود و یا در راه خدا جهاد کند و شهید گردد ،هیچ کدام از آن گونه موارد «توبه و حج و شهادت »موجب کفاره ی حق الناس او نخواهد بود و باید جهت صحت توبه ،حقوق مالی مردم به آنها بازگرداند؛زیرا در این مورد هیچ گونه تسامحی نیست .

اگر کسی از پرداخت حقوق مالی ناتوان بود ،باید نزد صاحبان حق برود و از آنان طلب عفو و بخشودگی کند که شاید او را آزاد نماید و اگر از او راضی نشود ،باید نزد خود قصد و نیت جازم داشته باشد که هر گاه به مالی دست یابد آن را به صاحبان حق پرداخت نماید و اگر کسی قبل از پرداخت حقوق مالی مردم بمیرد ،خداوند در روز قیامت عهده دار حقوق صاحبان حق خواهد شد .و خداوند بسیار بخشاینده و آمرزگار است .

————————————–

منبع : دیدگاه های فقهی معاصر جلد ۲

مولف : دکتر یوسف قرضاوی

مترجم : دکتر احمد نعمتی

انتشارات : نشر احسان