جایگاه مسجد در اسلام و نماز در مسجد
جایگاه مسجد در اسلام و نماز در مسجد
نویسنده: دکتر عمرو خالد / مترجم: محمد ابراهیم ساعدی رودی
جایگاه مسجد در اسلام
مسجد خانه ی خداست، کسی که در خانه ی خدا نشسته است آیا استراحت می کند یا نه؟ بدان که فرشتگان کسانی را که در خانه ی خدا نشسته اند، در برمی گیرند. مسجد حرم است. باید آداب مسجد را رعایت کنی. مثل پایین آوردن صدا، نیکو گوش دادن، رعایت آداب سوال و جا باز کردن برای برادران.
خداوند می فرماید:
« فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ»(نور/۳۶)
( در خانه هایی که خداوند اجازه داده است که رفعت یابند و نام او در آنجا یاد شود.)
پس هر مسجدی بلند برافراشته و ساخته شده است به فرمان خدای تعالی بلند برافراشته شده است گویی خدای تعالی جای بنای این مسجد را انتخاب کرده است. این آیه ی بزرگ ارتباط محکمی با آیه ی قبلی دارد که می فرماید:
«اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاهٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَهٍ الزُّجَاجَهُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبَارَکَهٍ زَیْتُونَهٍ لَا شَرْقِیَّهٍ وَلَا غَرْبِیَّهٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ » (نور/۳۵)
(خداوند نور آسمانها و زمین است)
علما در مورد این ارتباط چه می گویند؟
می گویند مصدر نور خدای عزوجل است پس خداست که آسمانها و زمین را نورانی کرده است. این نور به کجا فرود می آید؟ به خانه های خدا فرود می آید، پس نور خدا در مساجد متجلی می شود.
سوال: بر چه کسی این نور نازل می شود؟
بر کسانی نازل می شود که خداوند متعال آنها را در این فرموده خود نام برده است:
« رِجَالٌ لَا تُلْهِیهِمْ تِجَارَهٌ وَلَا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاهِ وَإِیتَاءِ الزَّکَاهِ یَخَافُونَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ »(نور/۳۷)
(مردانی که هیچ تجارت و خرید و فروشی آنان را از یاد خدا باز ندارد)
این در مورد کسی است که خودش را در معرض نور خدا قرار داده است، پس کسانی که نمی خواهند در معرض نور خدا قرار گیرند چه می شود؟ جواب این سوال در آیه ی بعد می آید:
« وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ کَسَرَابٍ بِقِیعَهٍ یَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاءً حَتَّى إِذَا جَاءَهُ لَمْ یَجِدْهُ شَیْئًا وَوَجَدَ اللَّهَ عِنْدَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ وَاللَّهُ سَرِیعُ الْحِسَابِ »(نور/۳۹)
(آنان که کفر ورزیده اند، کارهایشان مانند سرابی در هامونی هموار است که تشنه ی آن را آب می پندارد)
و آیه ی بعدی:
« أَوْ کَظُلُمَاتٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ یَغْشَاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ یَدَهُ لَمْ یَکَدْ یَرَاهَا وَمَنْ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِنْ نُورٍ »(نور/۴۰)
(یا مانند تاریکی هایی در دریای زرف است که آن را موجی فرو پوشانده که بر فرازش موجی است و بر فراز آن نیز ابری است. تاریکی هایی است که بر هم انباشته است. چون دستش را بیرون آورد نزدیک نیست که آن را ببیند و هرکس که خداوند برایش نور قرار نداده باشد، نوری ندارد)
خداوند در یک حدیث قدسی می فرماید: خانه های من در زمین مساجد هستند و دیدارکنندگان با من در آنها آباد کنندگان آن مساجد هستند.
پس تصور کن که تو برای دیدار با خدا می روی و این مفهوم بزرگ را یادآور شو که تو در مهمانی خدای تعالی هستی! حال به ادامه ی حدیث توجه کن: کسی که در خانه اش خود را پاکیزه کند، سپس در خانه ام با من دیدار کند، بر دیدار شونده است که دیدار کننده را اکرام کند و او را گرامی دارد
در دعای رفتن به مسجد به ویژه نماز بامداد می بینیم که می گوییم: (اللهم اجعل فی قلبی نورا” و فی لسانی نورا” و فی سمعی نورا” و فی بصری نورا”) (پروردگارا در دلم نور، در زبانم نور، در شنوایی ام نور و در بینایی ام نور قرار بده)
این همه برای چه؟ تو ای طالب نور، آن را در خانه ی خدا خواهی یافت، پس گوارای وجودت این نورها که از هر سو تو را در بر گرفته اند.
وقتی وارد مسجد می شوی با پای راست وارد شو و چنان که رسول اکرم و معلم اعظم (ص) به ما آموخته است بگو: (بسم الله و الصلاه و السلام علی رسول الله اللهم اغفر لی ذنوبی و افتح لی ابواب رحمتک) (به نام الله، درود و سلام بر رسول الله، پروردگارا گناهانم را بیامرز و درهای رحمتت را به رویم بگشا)
ادیب بزرگ مصطفی صادق رافعی تشبیه جالبی در مورد مسجد نسبت به دنیا دارد. او مسجد را تشبیه به رود نسبت به زمین می کند که زمین از ساحل رود جلوتر نمی رود، بلکه در ساحل تمام می شود، همچنین دنیا با ازدحام و سر و صداهای این جامعه ی خاکی نمی تواند از آن مجتمع نورانی عبور کند.
دوستان گرامی مسجد فقط متعلق به مردان نیست بلکه برای همه ی مردان و زنان است به شرطی که زنان آداب خارج شدن و آداب مسجد را رعایت کنند.
ثواب آباد کردن مسجد و رفتن به آن ها
بدان که ثواب آباد کردن مسجد بزرگ است، رفتن به مسجد هم ثواب دارد، ساختن مسجد هم ثواب دارد، صف اول ثوابش بزرگتر است، جمع شدن ما در نماز جماعت ثواب دارد و پر کردن صف ها در نماز ثواب دارد همه ی این ها فبل از ورود به نماز است.
معنی رفتن به مسجد این نیست که اگر کسی سواره برود ثواب نمی کند، بلکه ثواب هزینه ی استهلاک ماشین و سوخت آن را می برد.
رسول الله (ص) می فرماید:( من غدا الی المسجد او راح اعد الله له فی الجنته نزلا کلما غدا او راح) (کسی که صبح یا شب به مسجد برود در مفابل هر بار رفتن خداوند وسایل پذیرایی برای او در بهشت آماده می کند.)
وقتی به مسجد می روی تصور کن که فرشتگان برای پذیرایی تو آماده می شوند و منظور از پذیرایی چیز هایی است که برای استقبال مهمان فراهم می شود مثل غذا و میوه و آشامیدنی!
هم چنین پیامبر اکرم (ص) می فرماید: (من تطهر فی بیته ثم مشی الی بیت من بیوت الله لیقضی فریضه من فرائض الله کانت خطوتاه احداهما تحط خطیئه و الاخری ترفع درجه) (کسی که در خانه اش خود را پاکیزه کند سپس به یکی از خانه های خدای تعالی برود تا یکی از فرائض خدا را انجام دهد با یک قدمش یک گناه از او کم می شود و با قدم دیگر درجه ای به او افزوده می شود!)
خوشا به حال کسی که از مسیر های دور می آید چون مزد به اندازه ی سختی است و ثواب به اندازه ی کار است و خدا به منت، بخشایش و کرمش برای هر کسی بخواهد چند برابر می کند.
کسی که بر نمازهای پنجگانه مواظبت کند گناهی از او باقی نمی ماند چرا که نماز های پنجگانه کفاره ی گناهانی است که بین آنها انجام می گیرد به شرطی که از گناهان کبیره دوری شود!
آیا برای یک مسلمان درست است که از این ثواب بزرگ ابراز بی نیازی کند و منصرف شود؟ این دنیای فانی که انسان در طول زندگی به دنبالش می رود و عمرش را به خاطر آن ضایع می کند چه ارزشی دارد؟ آیا برای مسلمانی که این ثواب را شنیده است جایز است که به نماز خواندن در خانه اکتفا کرده و بگوید: خدا ثوابم را زیاد کند، من از کسی که نماز نمی خواند بهترم!
رسول خدا(ص) می فرماید: (الا ادلکم علی ما یمحو الله به الخطایا و یرفع به الدرجات)
قالوا: بلی یا رسول الله.
قال: (اسباغ الوضوء علی المکاره و کثره الخطا الی المساجد و انتظار الصلاه بعد الصلاه فذلکم الرباط فذلکم الرباط)
(آیا شما را راهنمایی نکنم به چیزی که خداوند خطاها را با آن محو می کند و درجات را با آن بالا می برد؟)
گفتند: آری یا رسول الله.
فرمود: (وضوی کامل گرفتن در سختی ها و گام های بسیار به سوی مساجد و منتظر بودن نماز بعد از نماز. این رباط و جهاد است)
(اسباغ الوضوء) یعنی عضو را کاملا”با آب شستن به طوری که بخش یا مقداری از آن هم خشک نماند.
(علی المکاره) یعنی در سختی ها مثل سرمای زمستان و .. که وضو گرفتن در آن سخت است.
وقتی خانه های اطراف مسجد خالی شد قبیله ی بنی سلمه خواستند به نزدیک مسجد نقل مکان کنند و در این زمینه از رسول الله اجازه خواستند، رسول الله به آنها اجازه نداد و فرمود: (بنی سلمه در محله ی خودتان باشید آثار قدم هایتان برایتان نوشته می شود.)
یعنی در خانه هایی که دارید بمانید اجر و پاداش رفتن به به مسجد و برگشتن از آن برایتان نوشته می شود. هر قدم یک نیکی و هر نیکی ده برابر و خدا برای هر کس که بخواهد چندین و چند برابر می کند!
شایان ذکر است که مسافت خانه های بنی سلمه و مسجد رسول الله کم نبود بلکه حدود سه کیلومتر بود و آنها پنج مرتبه در شبانه روز این مسافت را می پیمودند، یعنی حدود پانزده کیلومتر می رفتند!
تو ای برادرم! چه مانعی وجود دارد که نماز را در جماعت بخوانی؟ اگر قدری تامل بکنی تمام آن موانع را بسیار ساده خواهی یافت، چون موانع دنیوی است و مادامی که بین دنیا و آخرت قرار داری پس باید دنیا را سبک بشماری، چون دنیا نزد مالک دنیا به اندازه ی پر پشه ای هم ارزش ندارد!
ملاحضه کن که رفتن به مسجد فقط در وقت نماز نیست بلکه برای حضور درس علمی هم می باشد، این هم ثواب بزرگی دارد. رسول الله(ص) می فرماید: هر کس راهی را در جست و جوی طلب علم بپیماید خداوند راهی به سوی بهشت را برایش هموار می کند.
وقتی برای درس علمی به مسجد می روی تصور کن دری در بهشت برای تو باز می شود پس گوارای وجودت!ادامه ی حدیث می فرماید:( و ما اجتمع قوم فی بیت من بیوت الله یتلون کتاب الله و یتدارسونه بینهم الا حفتهم الملائکه و نزلت علیهم السکینه و غشیتهم الرحمه و ذکرهم الله فیمن عنده) ( گروهی در خانه ای از خانه های خدا برای تلاوت و بحث و بررسی کتاب خدا جمع نمی شوند مگر این که فرشتگان آنان را در میان می گیرند، رحمت آنان را در بر می گیرد و خداوند در میان کسانی که نزد اویند از آنان یاد می کند.)
خدای تعالی تو را با نامت در ملاء اعلی که شامل فرشتگان مقرب، شاهدان رکوع کننده و سجده کننده هستند یاد می کند! چه شرف بزرگی را با مکث چند دقیقه یا مدتی در خانه ای از خانه های خدا یا در یکی از حلقه های علم کسب می کنی!؟
بلکه نشستن در مسجد حتی اگر برای نماز هم نباشد ثواب بزرگ و مزد فراوان دارد. پیامبر صادق و مصدوق(ص) می فرماید: (لا یزال احدکم فی صلاه ما دامت الصلاه تمنعه (او تحبسه) (همواره هر یک از شما در نماز است تا زمانی که نماز او را نگه داشته است.)
یعنی نماز او را از باز گشتن به خانه اش باز داشته است پس مادامی که در یکی از حلقه های علم هستی تصور کن که ایستاده هستی و بین مغرب و عشاء نماز می خوانی.
رسول الله (ص) می فرماید:( الملائکهتصلی علی احدکم ما دام فی مصلاه ما لم یحدث تقول الهم اغفر له اللهم ارحمه) (فرشتگان برای هر یک از شما طلب رحمت و مغفرت می کنند تا زمانی که در مصلی و جای نمازش باشد و تا زمانی که بی وضو نشود، فرشتگان می گویند خدایا او را بیامرز خدایا به او رحم کن.)
این حدیث صحیح است و بخاری و مسلم آن را روایت کرده اند.
سخن رسول الله(ص) که می فرماید: آرامش بر او نازل می شود. همه ی ما آن را لمس و احساس می کنیم وقتی یکی از ما در مسجد می نشیند احساس گشایش در سینه و آرامش در دل می کند این سخن پیامبر معصوم است، پیامبری که از روی هوا و هوس صحبت نمی کند و سخنانش وحی الهی است.
فرموده ی رسول الله(فذلکم الرباط) یعنی جهاد و نگهبانی در راه خدا. گویی تو از منطقه ای یا سنگری از سنگرهای مسلمانان حفاظت می کنی! سبحان الله! این یکی از نعمت های بزرگ و فضل خداوند بر ماست پس کسی که در مسجد نشسته است و منتظر نماز است مانند برادری است که در سنگری از سنگرهای چچن و دیگر کشورهایی که مسلمانان در آن می جنگند نشسته یا ایستاده است!
این عجیب نیست چرا مجاهد راه خدا مدت مشخصی جهاد می کند، اما کسی که همیشه بر نماز مواظبت می کند مانند کسی است که تمام عمرش مشغول جهاد است! او در شبانه روز پنج بار نفسش را از شهوت ها باز می دارد و می رود تا در راه خدا جهاد کند.
عرصه های خیر در اسلام متفاوت و متعدد است هرچه نیت ها متعدد شود ثواب زیادتر می شود لذا برادر می تواند قبل از وارد شدن به مسجد نیت اعتکاف کند و ثواب اعتکاف را کسب کند. رسول الله(ص) می فرماید:( کسی که به خاطر خدا یک شب اعتکاف کند خداوند میان او و آتش هفتاد خریف فاصله می اندازد) پس اعتکاف تو در بین مغرب و عشاء حدودا” یک ساعت می تواند که بین تو و آتش سه فاصله بیندازد!
________________________________________
منبع: عبادت های مومن / مولف: دکتر عمرو خالد / مترجم: محمد ابراهیم ساعدی رودی / ناشر: حافظ ابرو ۱۳۸۹
تنظیم برای نوگرا: باران.
سربلند باشید و سرافراز