اعتکاف تزکیه درون و صفای قلب

اعتکاف تزکیه درون و صفای قلب

معتکف بسان شخص حاجت‏مندی است که به دربار پادشاه رفته و دربار او را لازم می‏گیرد و می‌گوید تا حاجتم را برآورده نکنی دربار تو را رها نخواهم کرد. معتکف نیز در خانه خدا می‌نشیند و از الله تعالی بخشش و مغفرت گناهان خود را طلب می‌نماید و با زبان حال و قال به طور عاجزانه می‌گوید: بارالها! من در خانه تو آمده‌ام و خواسته و مطالباتی دارم و تا زمانی‌که حاجت و خواسته‌هایم را برآورده ننمایی از مسجد که خانه منتسب به ذات تو است بیرون نخواهم رفت.

ماه مبارک رمضان رو به پایان است، خوش نصیب‌اند آنانی ‌که با بهره‌گیری از ماه مبارک رمضان و اندوختن توشه‌ای ازاعمال صالحه، خود را برای دیدار خداوند متعال آماده ساخته‌اند.

فضیلت و برتری ماه مبارک رمضان بر همگان واضح و مبرهن است و جالب اینکه ثواب عبادات جانی و مالی دراین ماه، چندین برابر می‏شود.

ماه رمضان در نزد مسلمانان نسبت به ماههای دیگر از جایگاه خاصی برخوردار بوده و دارای محبوبیت ویژه‌ای می‌باشد. در این ماه بسیار محترم و مبارک، مسلمانان برای اصلاح و تزکیه نفس، و رسیدن به معرفت الهی کوشش فراوانی از خود به نمایش می‌گذارند و آن را با انجام عبادتهایی مانند: روزه، تلاوت قرآن، صدقه، برپایی نمازهای تراویح و ختم کلام الله مجید سپری می‌نمایند، به طوری که مساجد مسلمانان در این ماه مبارک مملو از نمازگزار است که اکثر آنان را قشر جوان تشکیل می‌دهند.

اما دهه اخیر ماه مبارک رمضان از آن جهت که شب قدر را در خود دارد که بنا بر تصریح آیه قرآنی عبادت در آن شب از عبادت هزار ماه (حدود ۸۳ سال) برتر است، و طبق روایات و احادیث، این شب با فضیلت در دهه اخیر رمضان قرار دارد، این قسمت از ایام پربرکت رمضان در نزد مسلمانان از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخوردار است، و مسلمانان خوش‏نصیب و صاحب توفیق سعی می‌کنند از این ایام بیشترین استفاده را کرده و برکات خاص آن  را حاصل نمایند، به همین خاطر بسیاری از آنان با اتباع از پیامبر عظیم‏الشأن اسلام صلی‌الله‌علیه‌وسلم  این شبها و روزها را به مساجد، این خانه‏های الهی و مراکز عبادت و آرامش، روی آورده و با  زنده گردانیدن سنت "اعتکاف" خویشتن را از هر گونه رذایل پاک کرده و جان را با آب زلال معنویت شستشو می‌دهند.

به راستی بنده مومن با دل کندن از مال و متاع دنیا و پشت کردن به شهوات، و چند روز را در خانه خدا گذراندن، صحنه‌ای از ایمان راستینش را به نمایش می‌گذارد و خداوند متعال با مشاهده آن بر فرشتگان فخر می‌کند.

در روایات متعددی آمده است که هنگامی که دهه اخیر ماه رمضان می‌رسید آنحضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم بیش از پیش کمر همت را می‌بست و خود را کاملا برای عبادت الهی منحصر می‌فرمود، رابطه‌اش را با ازواج مطهرات قطع می‌کرد و در مسجدالنبی به اعتکاف نشسته و با پروردگار خویش به راز و نیاز می‌پرداخت.

چه زیبا است که ما نیز به پیروی از پیامبر عزیزمان صلی‌الله‌علیه‌وسلم این شبها و روزهای باقی مانده از ماه نور رحمت و برکت را پاس داشته و برای بهره‏مند شدن از غفران الهی که از خصوصیت‏های دهه اخیر رمضان است، در مساجد به اعتکاف بنشینیم.

اعتکاف و حکم آن

اعتکاف در لغت به معنای «لازم گرفتن چیزی و نگهداشتن نفس بر آن» و در اصطلاح شرع به معنای «ماندن شخص مخصوص با صفات مخصوص در مسجد» می‌باشد.

اعتکاف قربتی است که از کتاب و سنت به ثبوت رسیده است. خداوند متعال در کلام خویش می‌فرماید: «و لا تباشروهن و أنتم عاکفون فی المساجد». نسبت دادن اعتکاف به مساجد که محل انجام قربت‏های الهی هستند، و نیز دستور بر ترک مباشرت با همسران، دلیلی است بر ثبوت این عبادت (اعتکاف) و نیز بر  قربت بودن آن.

در این مورد روایتی از حضرت ابوهریره و ام‏المومنین حضرت عایشه صدیقه رضی‌الله‌عنهما منقول است که پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وسلم از زمانی که به مدینه منوره تشریف آوردند تا هنگام وفاتشان، هر سال دهه اخیر رمضان را به اعتکاف در مسجدالنبی می‌نشستند.

اعتکاف سنت مؤکده کفایی می‌باشد، به این معنی که اگر در یک محله‌ای هیچ یک از مسلمان با وجود فراهم بودن شرایط، به اعتکاف ننشینند همه آنها گنهکار می‏شوند، ولی اگر حتی یک نفر از بین آنها در مسجد محله به اعتکاف بنشیند سنت ادا شده و بقیه اهل محله از گناه ترک سنت محفوظ می‏مانند. لذا بر تمامی اهل محله لازم است تا رضایت شخصی را جلب نموده و او را به نشستن اعتکاف در مسجد تشویق نمایند.

نکته دیگری که لازم به ذکر است این است که در بعضی از مناطق رایج است که اگر کسی از اهل محله حاضر به نشستن اعتکاف با طیب نفس و رضایت خاطر نباشد، شخصی را اجیر کرده و در قبال اعتکاف نشستن در مسجد به او مقداری پول می‌دهند. در مورد این گونه اعتکاف باید گفت که دراین صورت نه به شخص معتکف ثوابی تعلق می گیرد و نه به اهل محله. لذا مسلمانان باید از انجام چنین عملی پرهیز نمایند، بلکه تقاضای مسلمانی این است که با توجه به گسترده بودن سفره رحمتهای الهی در این ماه و مخصوصا در دهه اخیر رمضان و دارا بودن شبی مبارک مانند شب قدر، بندگان الهی با تمام وجود به این عبادتی که وقتی محدود، ولی اجر و ثوابی بی‏شمار را در خود جای داده است، روی آورده و در حاصل نمودن برکات و انوارات این دهه از یکدیگر سبقت بگیرند.

مساجد محل اعتکاف

از دیدگاه امام ابوحنیفه- رحمه الله- تمامی مساجدی که دارای امام و مؤذن مشخصی هستند و در آنها نمازهای پنجگانه اقامه می‌شود محل اعتکاف‌اند. البته زنان در جایگاههای ویژه‌ای که در منازل خود برای ادای نماز تعیین نموده‌اند معتکف شوند.

اعتکاف و نعمت شب قدر

یکی از برکات و فضایلی که نصیب شخص معتکف می‏شود این است که احتمال این که شب قدر را، که طبق اکثر روایت‏ها در دهه اخیر رمضان قرار دارد، درک کند بسیار زیاد بلکه تا حد یقین است که دریافتن شب قدر آنهم  در حالت اعتکاف به نوبه خودش نعمتی بس بزرگ و قابل قدر بلکه قابل رشک است.

در صحیحین از حضرت ابوهریره رضی‌الله‌عنه  منقول است که رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: هر کس در شب قدر به عبادت مشغول باشد تمام گناهان گذشته وی معاف می‏شوند.

حضرت عبدالله بن عباس رضی‌الله‌عنهما از رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم روایت می‏کند که ایشان فرمودند: تمام فرشتگانی که در سدره‏المنتهی اسکان یافت‌اند، در شب قدر همراه با جبرئیل امین به دنیا فرود می‌آ‌‌یند و هیچ مرد  و زن مومنی نیست مگر اینکه فرشتگان به آنها سلام می‌کنند، غیر از کسی که شراب بنوشد یا گوشت خوک بخورد. (به نقل از معارف‏القرآن)

خلاصه اینکه اعتکاف چنان نعمت و عمل مبارکی است که اگر نصیب هر انسان مسلمانی بشود او را باید یکی از افراد صاحب توفیق و  کسی که مورد رحمت و توجه خاص الهی قرار گرفته است دانست.

امام زهری- رحمه الله- در مورد اعتکاف و شخص معتکف می‌فرماید: «از کار مردم در تعجب هستم که چگونه اعتکاف را ترک کرده‌اند در حالی‌ که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم تا زمانی که در قید حیات بودند اعتکاف را ترک نفرمودند. اعتکاف سبب فراغت قلب از دنیا و سپردن آن به خداوند متعال و پناه بردن به دژی محکم و لازم گرفتن خانه خداست».

عطاء- رحمه الله- می‏فرماید: «معتکف بسان شخص حاجت‏مندی است که به دربار پادشاه رفته و دربار او را لازم می‏گیرد و می‌گوید تا حاجتم را برآورده نکنی دربار تو را رها نخواهم کرد. معتکف نیز در خانه خدا می‌نشیند و از الله تعالی بخشش و مغفرت گناهان خود را طلب می‌نماید و با زبان حال و قال به طورعاجزانه می‌گوید: بارالها! من در خانه تو آمده‌ام و خواسته و مطالباتی دارم و تا زمانی‌که حاجت و خواسته‌هایم را برآورده ننمایی از مسجد که خانه منتسب به ذات تو است بیرون نخواهم رفت.»

لذا با وجود همه این فضایل که در مورد اعتکاف در روایت و احادیث و نیز گفتار بزرگان آمده است خوش‏نصیب است آن انسانی که در ماه رمضان که خودش ماه نور و برکت است به این عبادت ویژه (اعتکاف) مشغول باشد. امید است که خداوند متعال ما را به این نعمت معنوی توفیق عمل عنایت بفرماید و از برکات ماه رمضان و انوارات شب قدر محروم نگرداند.

برگرفته از سنی انلاین