مهارت های زندگی و ارتباط تکنولوژیکی
مهارت های زندگی و ارتباط تکنولوژیکی
د. دروتی ریچ / مترجم: اکرم قیطاسی
شاید ماشین ها ما را سریع تر به مقصد برسانند؛ اما باید بدانیم کجا می رویم. کتابها و مجلات زیادی درباره خرید رایانه یا استفاده ازسایت های اینترنتی وجود دارد. تعداد این منابع هر روزبیشتر می شود و مطالب آنها نیز به همان سرعت تغییر می کند. این مطالب به سرعت و در حجم زیادی در اختیار ما قرار می گیرند و در عین حال که از بسیاری جهات شگفت انگیز و معجزه آسا به نظر می رسند، این خطر وجود دارد که در میان اطلاعات گم شویم.
معمولا" وقتی مردم درباره انفجار اطلاعات سخن می گویند یا مطلبی می نویسند، منظور چیزی خارق العاده است که زندگی ما را بهبود می بخشد و ما مجبوریم هم گام با آن برنامه پیش برویم و عقب نمانیم.
اما یک لحظه صبر کنید. آیا این مطالب واقعا" شگفت انگیزند؟ به احتمال خیلی زیاد مطالب خیلی خوبی به دست می آورید؛ اما احتمال آنکه به چیزهای بی ارزش هم برسید، وجود دارد. بازیهای بی ارزش و وقت گیر و اطلاعاتی که در واقع اطلاعات نیستند، بلکه روشی برای تبلیغاتند.
چطور می توانیم مراقب خودمان و فرزندانمان باشیم؟ چطور می توانیم از این وسیله اطلاعاتی جدید، بهترین ها را انتخاب کنیم.
اعتراف می کنم که من درباره روش کار رایانه، همان قدر می دانم که در مورد نحوه کار اتومبیل. من فقط می خواهم که اتومبیلم کار کند، اما به اطلاعاتی که رایانه د راختیارم قرار می دهد بسیار علاقمندم. با آن بسیار راحتم. آن را قبول دارم و می خواهم آن را یاد بگیرم. با این حال بعضی وقت ها حتی قبل از اینکه پای رایانه بنشینم، گیج می شویم. مطالب زیادی هستند که باید از میان شان عبور کنیم . امروزه با سیل اطلاعاتی جدیدی روبه رو هستیم.
اگر من چنین احساسی دارم دیگران نیز باید همین طور باشند.
یک بار در اوج ناامیدی، وقتی می خواستم رایانه را خاموش کنم، ناگهان احساس کردم دستگاه می خواهد به من چیزی بگوید. مثل اینکه رایانه روی شانه ام زد و گفت:« از من به خوبی استفاده کن. مراقب باش. نترس؛ اما گول هم نخور. وقتی می خواهی از من به بهترین نحو استفاده کنی مهارت زندگی خود را به یاد آور!»
وقتی به خاطر آنچه در اطرافمان می گذرد احساس سردرگمی می کنیم، «مهارت های زندگی» به نظرمان اهمیت خاصی پیدا می کنند. «مهارت های زندگی» در هنگام تغییر و تحولات، اطمینان خاطر و قدرت به ما می دهند.
اعتماد به نفس
اگر رایانه می توانست حرف بزند و درباره مهارت های زندگی، با ما صحبت کند، مطمئنم می گفت: « یادت باشد من یک ماشین هستم. من از تو استفاده نمی کنم، بلکه تو با من کار می کنی. نگذار تو را بترسانم. از آنچه درباره من می دانی برای یادگیری بیشتر استفاده کن. به دیگران نیز کمک کن تا یاد بگیرند چطور از من استفاده کنند.»
وقتی برای فرزندنتان نرم افزاری می خرید، به دنبال برنامه ای باشید که بچه ها را به فعالیت های فکری و خلاق وادار می کند، نه برنامه های سطحی و بی ارزش که شخص با فشار یک دکمه، در را باز می کند و پرنده را پیدا می کند. برنامه ای که انتخاب می کنید باید به ایجاد اعتماد به نفس کودکانتان کمک کند و آنها را یاری کند تا از رایانه در سطوح مختلفی استفاده کنند.
انگیزه
درباره عبارت « پیدا کن» فکر کنید. این عبارت را بالای صفحه رایانه قرار دارد و ما را در مورد نحوه استفاده از کامپیوتر کمک می کند.
هدفی را مشخص کنید. سعی نکنید بدون هدف خاصی تنها « شناور باشید» ( این کار خیلی وقت را به هدر می دهد). برای آنکه با انگیزه و جهت مشخصی با رایانه کار کنید، هر روز قسمتی خاص و موضوعی معین را برای یادگیری انتخاب کنید.
حتما" به بچه ها یادآوری کنید که تبلیغات به هر صورت تبلیغات است؛ چه در اینترنت باشد، چه در تلویزیون و مجلات. بچه ها باید در مورد تبلیغات شبکه اینترنت، مانند هر رسانه ای دیگر محتاط باشند.
مسؤلیت پذیری
مسؤلیت اطلاعاتی را که دریافت می کنید را برعهده بگیرید. درباره اینکه وارد چه برنامه ای بشویم و به کدام اعتنایی نکنیم و در مورد چه برنامه هایی به دنبال اطلاعات بیشتری باشیم، فکر کنید. فقط وجود اطلاعات در رایانه به این معنا نیست که آنها درست هستند، و یا حتی ارزش دانستن را دارند.
بچه ها را تشویق کنید تا از منابع دیگر استفاده کنند. اطلاعاتی را که از رایانه گرفته اید با روزنامه ها، مجلات و یا حتی کتابهای کتابخانه ها مقابله کنید. از بچه ها بخواهید به صورت منتقدانه قضاوت کنند.
تلاش
وقتی بچه ها در حال انجام تکالیفشان هستند، باید به بیش از یک دایرهالمعارف رجوع کنند و برای این کار، اطلاعات رایانه یک نقطه شروع است.
به بچه ها یادآوری کنید، به اطلاعات مربوط به زندگی واقعی و تجربیات روزمره وصل شوند. آنها را تشویق کنید، صفحه کلید رایانه را رها کنند و درباره آنچه یاد گرفته اند و در مورد سؤالاتی که دارند با دیگران صحبت کنند. این کار معنای واقعی « هم کنشی» است.
خلاقیت
مراقب باشید به رایانه عادت نکنید. یعنی مدت زمان خیلی زیادی را جلوی صفحه رایانه سپری نکنید. این گام جلوتر از نشستن جلوی تلویزیون است ( این وسیله منفعل می تواند مقدار زیادی از وقت مفید شما را بگیرد).
می توانید به بچه ها کمک کنید تا یک صفحه اینترنتی را بسازید و بدین وسیله قوه ابتکار آنها را تقویت کنید. این صفحه را هر روز تغییر دهید و با دیگران ارتباط برقرار کنید. این صفحه نسخه جدیدی از یک خبرنامه خانوادگی است. این خبرنامه برای غریبه ها چندان جذابیتی ندارد، اما اقوام و آشنایان حتما" آن را می خوانند.
پشتکار
رایانه معلم بزرگ پشتکار است. وقتی با این وسیله کار می کنیم، با عجز و ناکامی زیادی روبه رو می شویم که باید تحمل کرده و بر آن غلبه کنیم. با یک حرکت اشتباه، رایانه از برنامه خارج می شود و باید سعی کنیم دوباره با پشتکار آن را به برنامه مورد نظر برگردانیم. زمانی که منتظر هستیم به شبکه اینترنت وصل شویم، یا یکی دو صفحه را پرینت بگیریم، این خود می تواند درسی برای پشتکار باشد.
به بچه ها این شانس را بدهید که این شکست ها را تجربه کنند. وقتی مجددا" تلاش می کنید به شبکه وصل شوید، بگذارید بچه ها مایه تسلی خاطر شما باشند و از شما حمایت کنند.
توجه به دیگران
در مورد قسمت های که وارد می شوید و افرادی که از طریق اینترنت با آنها صحبت می کنید، مراقب باشید. دنیای رایانه، چندان فرقی با قدم زدن در قسمت های مختلف یک شهر ندارد. قسمت های امن و قسمت های خطرناک تر در این شهر وجود دارند.درست همانطور که به بچه هایمان در مورد جنایت های سطح شهر هشدار می دهیم، باید آنها را در مورد موضوعات بد در شبکه نیز آگاه کنیم (اما خیلی آنها را نترسانیم).
همراه بچه ها به دنبال صفحات اینترنتی و گروه های طرف بحث مناسب بگردید. بسیاری از جوانان، تجربیات وحشتناکی در مورد دوستان مکاتبه ای خود در سرتاسر جهان دارند.
کار گروهی
درست همانطور که دوست دارید با فرزندتان جلوی تلویزیون بنشینید، با او مقابل رایانه بنشینید و وقتی را اختصاص دهید تا همراه با هم در اینترنت به جست و جو بپردازید. درباره آنچه دیده اید صحبت کنید و نظرات، مشاهدات و قضاوتهایتان را در مورد آن مطرح کنید.
به نظر می رسد رایانه و صفحه کلید آن، دوستان و اعضای خانواده را فرا می خواند تا به هم بپیوندند.
عقل سلیم
زیاده روی حتی در مورد چیزهای خوب هم نامناسب است. همانطوری که برنامه ای برای تماشای تلویزیون دارید، برای استفاده از رایانه نیز برنامه ای تنظیم کنید. مخصوصا" برای استفاده از رایانه، از ساعت شماطه دار استفاده کنید. وقتی دو یا چند نوجوان می خواهند از رایانه استفاده کنند، یک ساعت رومیزی، مشکل را کم می کند. اگر رایانه ای که به اینترنت وصل می شود، از خط تلفن خانواده استفده می کند، مشکل دیگری بروز می کند.
با درایت، مقدار رمان منصفانه ای را برای استفاده هر شخص از رایانه تعین کنید.
حل مشکلات
رایانه ها حلال مشکلات نیستند. آنها نمی توانند به جای ما فکر کنند؛ اما می توانند اطلاعاتی را ارائه دهند که به مراحل حل مشکلات ما کمک کند.
از گروه های گفت و گو، در مورد سایت های آموزش والدین _ که روز به روز هم بیشتر می شوند _ استفاده کنید. بسیاری از گروه ها توصیه های متخصصان ملی برجسته را ارائه می کنند. این توصیه ها به پرسش های افراد پاسخ می دهند. ما یاد می گیریم که خانواده ها دیگر، چطور با مشکلات مشابه مشکلات ما کنار می آیند و در نتیجه از حالت انزوا بیرون می آییم.
گاهی فکر می کنیم که ما تنها کسانی هستیم که با این مشکلات مواجهیم. ما از طریق شبککه با یکدیگر صحبت می کنیم و ایده های جدیدی پیدا می کنیم. ما از فرصت های جدید و راه حلهای نو برای مشکلاتی که قبلا" به نظر لاینحل می آمدند، مطلع می شویم. این قسمت را می توان « انجمن جدید همسایگان و دوستان» نامید.
تمرکز داشتن
مطالب زیادی را می توان در سایت ها یافت که ممکن است به نظر شبیه یک سرزمین عجایب باشد. وقتی می دانید به دنبال چه چیزی هستید، این سایت ها تبدیل به سرزمین عجایب می شوند؛ اما اگر ندانیم، شکست می خوریم. در این زمینه کمکی وجود دارد. راهنماها و نقشه هایی برای استفاده از شبکه در روزنامه ها و مجلات یافت می شوند. دفترچه ای از سایت های مورد علاقه تان درست کنید. بدین ترتیب شما نقشه خودتان را از این سرزمین درست می کنید و در مسیری قرار می گیریذ که تمرکز پیدا می کنید و قادر به رسیدن به اهدافتان می شوید.
واقعیت مجازی، واقعیت حقیقی نیست
خودمان را فریب ندهیم. واقعیت در رایانه مانند یک کپی از یک اثر هنری معروف است. ما اثر واقعی را با چشمانمان نمی بینیم. این کار مانند آن است که به جای دیدار اعضای خانواده، فیلم ویدئویی آنها را ببینیم، یا به جای رفتن به آبشار نیاگارا، به عکس آن بسنده کنیم. این کار بهتر از هیچ است؛ اما بلاخره خود واقعبت نیست.
وقتی مشغول کار و در پی دستیابی به یک چیز واقعی هستیم، اگر امکان استفاده از رایانه و دسترسی به اینترنت را داشته باشیم، می توانیم از واقعیت مجازی بهره بگیریم؛ اما خود واقعیت بهتر است و به همین علت «مهارت های زندگی» اهمیت زیادی دارند.
_________________________________
منبع: کلیدهای پرورش مهارت های اساسی زندگی در کودکان و نوجوانان
مؤلف: د. دروتی ریچ
مترجم: اکرم قیطاسی
انتشارات: صابرین/۱۳۸۲ تهران