مقالات
پای وعظ امام گیلانی (ذکر مرگ،توبه ،تقوا…)
پای وعظ امام گیلانی (ذکر مرگ،توبه ،تقوا…)
امام عبدالقادر گیلانی/ مترجم: محمد جعفر مهدوی
بامداد روز جمعه دوازدهم ذی الحجه سال ۵۴۵ ه .ق شیخ عبدالقادر در مدرسه چنین فرمود: رسول اکرم(ص) فرموده است: (ان هذه القلوب لتصدا و ان جلاء ها قراه القرآن و ذکر الموت و حضور مجالس الذکر) (همانا این دلها زنگ می زنند، بوسیله قرا ئت قرآن و یاد مرگ و حضور در مجالس وعظ و ذکر، سفید می شوند.) دل را زنگ غفلت فرا می گیرد پس لازم است صاحب آن با رعایت آنچه که پیغمبر اکرم وصف فرموده درصدد تدارک و جبران آن برآید وگرنه کاملا" سیاه می شود و به علت دوری از نور حق تباه می گردد. حب دنیا موجب کدورت دل می گردد. هر کس حب دنیا در دلش جای گرفت زهد و ورع او زایل می شود میان حلال و حرام تفاوتی قائل نمی شود و آزرمش نیز از خدای عزوجل از میان می رود.
(یا قوم) به فرموده پیغمبر خویش توجه کنید و دلهای خود را به وسیله ی دارویی که تجویز فرموده است جلا دهید. هرکدام از شما که بیمار شوید تا زمانیکه داروی تجویز شده پزشک را مصرف ننمایید، بهبودی حاصل نمی کنید. خدای را مد نظر داشته باشید چه در خلوت و تنهایی و چه در میان جمع و آشکارا، آنچنانکه گویا او را می بینید و اگر قادر به دیدن وی نیستید، بدانید که او شما را می بیند. ذاکر کسی است که قلبا" بیاد خدا مشغول باشد، نه از روی غفلت. _اساس قلب است نه زبان_ زیرا زبان غلام دل است و پیرو آن.
حضور در مجالس وعظ را ادامه بده چون هرکس دلش از پند و موعظه دور شد، کوردل می شود. حقیقت توبه بزرگداشت امر حق است در جمیع احوال. روی این اصل یکی از بزرگان رحمت خدا بر او باد فرموده: تمام خیر و برکت در دو کلمه است بزرگداشت امر حق و مهربانی نسبت بخلق؛ هرکس امر حق را با اهمیت ندانست و بر خلق خدا مهربان نبوداز خدا دور است. خداوند به موسی (ع) وحی فرمود:به مردم رحم کن تا من نیز به تو رحم کنم زیرا من رحیمم. هرکس به دیگران رحم کند او را خواهم بخشید و جنتش می دهم . خوشا بحال مهربانان.
عمر خود را تباه کردید در اینکه چه خوردید و چه خوردیم ، چه نوشیدید و چه نوشیدیم ، چه پوشیدید و چه پوشیدیم و چه جمع کردید وچه جمع کردیم . کسی که طالب رستگاری است باید نفس خود را بر صبر و دوری از محرمات و شبهات و شهوات، عادت دهد،و در اجرای اوامر حق و خودداری از منهیات ورضایت نسبت به مقدرات کوشا باشد.
قوم راستان در مواجه با مقدرات الهی صابرند، ولی در دوری از ذات حق بی تاب . برتمام احوال صابرند مشروط بر اینکه فقط با خدا باشند. از خداوند تنها طالب قربند، از خانه تن و آرزوها و شهوات بیرون رفته اند و با شریعت و اوامر آن همنشین شده اند و بسوی حق رهسپار. و در این راه بسیاری از آفات و رنجها و غم و پریشانی، گرسنگی و تشنگی،بی برگی عریانی ، خواری و ذلت به آنان روی آورده است اما به هیچ یک از آنها اعتنا نکرده و کوچکترین تغییر و انحرافی در سیر و حرکت خویش ایجاد ننموده اند. باقدم های استوار بسوی مقصد روانند و سستی بخود راه نمی دهند تا اینکه با وصول بقرب حق، به نعمت سلامت تن و بقای روان نایل می شوند .
(یا قوم) برای نیل به لقاء الله بکوشید و خود را بدین نعمت زنده بدارید تا وقتیکه در پیشگاه او حاضر می شوید. شرم مومن ابتدا از خداست سپس از مردم. در برابر کسی که از دایره شروع بیرون رفته است شرم نداشته باشید در دین خدا سهل انگاری و کوتاهی جایز نیست بلکه باید بدون هیچگونه شرم و حیا شخص خاطی و عاصی را به احکام شرع و اوامر خدا بازگردانید .(ولا تاخذ کم بهما رافه فی دین الله )(در اجرای اوامر دین خدا با آنان مهربانی نکنید).
هرکس پیروی و تبعیتش از رسول اکرم صحیح و درست باشد رسول او را به منظور مبارزه با نفس وهوی به لباس رزم وشمشیر خود آراسته می کند.و از اخلاق و خلق و خوی خود او را بهره ای می دهد و شادمان می گردد.که چنین پیروی دارد و خدای را شکر می گذارد و او را به نیابت خود در بین امت می گمارد که دلیل و راهنمایشان بسوی حق باشد، زیرا خود داعی و دلیل امت بود و پس از رحلت آن حضرت خداوند در میان امت او افرادی را قرار داد تا امر رهبری را عهده دار شوند، که از میان هزاران نفر یکی بدین مقام و منزلت می رسد. با صبر و شکیبایی امر راهنمایی مردم را به عهده می گیرند و از اذیت وآزار نمی هراسند در هیچ حالی از نصیحت و راهنمایی خودداری نمی کنند بر روی تمام منافقین و فاسقین لبخند می زنند تا بهرطریقی بوده بر آنان چیره شوند و از دست دیو نفس و شهوت نجاتشان دهند و به درگاه رب عزوجل هدایتشان نمایند.
یکی از بزرگان رحمت خدا بر او باد فرموده: کسی جز مرد عارف برروی فاسق نمی خندد چون عارف از ویرانی خانه دین آنان و تیرگی قلب و کدورت اندرونشان آگاه است اما فاسق و منافق می پندارند کسی از راز درون آنها باخبر نیست؛ نمی دانند که عارف آگاه دل با بینایی باطن تمام این عیوب باطنی را در وجود اشخاص می بیند ولی آنان گمان می کنند که می توانند با وسایل و از طریق مختلف آنها را از عارفان و صدیقان پنهان کنند . لذا عمر خود را در بیهودگی صرف می کنند!
ای گم شدگان راه آخرت، ای دل مردگان، ای مشرکین که سبب های ظاهری را می بینید و از مسبب واقعی غافلید، ای بت پرستان آن را طلب کنید که شما را بسر منزل مقصود و راه آخرت دلالت می کند. تمام نیرو و قوای شما، سرمایه های شما، پادشاهان و سلاطین شما که با آنان پیوستگی و رابطه دارید موجب دوریتان از خداوند شده اند. هرکس سود و زیان را جز از خدا بداند بنده خدا نیست، بلکه او بنده آنکس یا آن چیز است که نفع و ضرر خویش را وابسته بدو می داند. این چنین افرادی امروز در آتش خشم و دوری از خدا، و فردا در آتش دوزخ جای دارند. غیر از اشخاص با تقوی و موحد و بازگشتگان بسوی حق هیچکس از آتش عذاب حق رهایی نمی یابد.
اول قلبا" توبه نموده سپس به زبان آورید. توبه قلبی قدرتی است که نیروی نفس و شهوت شیطانی و دوستان ناباب تو را نابود می سازد. هرگاه توبه ات قلبی بود، چشم و گوش و زبان و دل و تمام اعضایت در جهت خلوص و صفا دگرگون می شود. خوراک و نوشیدنت از زنگار حرام و شبهه پاک می گردد. داد وستد و کسب وکارت مشروع می شود آنگاه تمام هم و غمت خدای می شود وبس. عادات زشت و ناپسند را از دست می دهی و عبادت جایگزین آنها می شود معصیت و گناه راترک می کنی و طاعت و بندگی جای آنرا خواهد گرفت.و شهادت شریعت شامل اعمالت می شود زیرا هر عملی که شریعت موید و شاهد آن نباشد آن عمل کفر و زندقه می باشد. هرگاه بدین مقام رسیدی تمام اخلاق زشت ونکوهیده از تو دور می شود، ظاهرت محفوظ و باطنت به یاد حق مشغول می گردد. در این حال اگر تمام دنیا و مخلوقات از آغاز تا انجام، علیه تو قیام کنند نمی توانند کوچکترین گزندی به تو برسانند. و نخواهند توانست تو را از درگاه مولا دور نمایند چون تو قائم به خدا و نظاره گر جمال و جلال و عظمت او هستی.
هرگاه به جلال او بنگری پریشان، و هرزمان که جمالش را بنگری مجموع، از تماشای جلال بترس و به نظاره جمال دل قوی دار . ای خوشا بحال آنکسی که بدین مقام رسید، و این طعام روحانی را چشید.
بار خدایا ! از طعام قرب خود ما را بچشان و از شراب انس خود بنوشان.(ربنا آتنا فی الدنیا حسنه و فی الآخره حسنه و قنا عذاب النار)… آمین .
__________________________________
منبع: الفتح الربانی/ مولف: امام عبدالقادر گیلانی/ مترجم: محمد جعفر مهدوی/ ناشر: نشر احسان ۱۳۸۶ / تنظیم برای نوگرا : باران