بررسی و واکاوی جنگ عفرین در گفت‌وگو با جلال معروفیان فعال اجتماعی
بررسی و واکاوی جنگ عفرین در گفت‌وگو با جلال معروفیان فعال اجتماعی
شهر کُردنشین عفرین واقع در شمال غرب سوریه از روز شنبە ۲۰ ژانویە آماج حملات گسترده ارتش ترکیه و گروه‌های معارض دولت سوریه است. خبرگزاری‌ها از تلفات گسترده نظامیان دو طرف و همچنین کشتارغیرنظامی‌ها حکایت دارند. تحلیگران از اهداف ترکیه برای حمله به عفرین، آینده این جنگ و همچنین مواضع ابرقدرت‌ها مخصوصا ایالات متحده آمریکا تحلیل‌های متفاوتی دارند.
در این رابطه گفت‌و‌گویی داشتیم با «جلال معروفیان» عضو شورای مرکزی جماعت دعوت و اصلاح و فعّال اجتماعی که توجّه‌‌تان را در ادامه به آن جلب می‌کنیم: (تذکار این نکته لازم است که انعکاس نظرات کارشناسان محترم، لزوماً دیدگاه مختار پایگاه اطّلاع‌رسانی اصلاح نیست.)
– برخی از تحلیلگران، حمله ترکیه به سوریه را دام ایالات متحده برای این کشور تلقّی می‌کنند؛ از نظر شما ترکیه از تهاجم به عفرین در سوریه چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
«قبل از هرچیز باید عرض کنم که در مصلحت‌اندیشی و سیاست‌های پراگماتیستی ایالات متحده، هیچ‌کس شکی ندارد و این پارادایم، بر سیاست و روابط سیاسی و دیپلماتیک مابین تمامی کشورهای جهان، مسلط شده است. آمریکا نه برای ترکیه هزینه می‌کند و نه برای کردها و نه برای هیچ‌کس. مخصوصاً در این دوران که ترامپ رئیس‌جمهور است. به نظرم ایالات متحده به هر دو طرف کمک نظامی می‌کند. برای آمریکا کسب درآمدِ ناشی از فروش اسلحه در اولویت است. دام آمریکا برای هرکسی که به دامش بیفتد همیشه پهن است.
تحلیل‌های مختلفی برای شروع حمله‌ی دولت ترکیه به شهر کردنشین عفرین وجود دارد که هرکدام از زوایه‌ای خاص به آن مبادرت نموده‌اند. ولی یک قاعده‌ی کلی وجود دارد که می‌تواند چهارچوبی برای یک تحلیل کلّی‌‌تر باشند. قاعده این است که «هرجا گفت‌وگو نباشد یا گفت‌وگو‌ها به سرانجامی نرسد و توافقی صورت نگیرد جنگ آغاز خواهد شد.»
عدم وجود گفت‌وگو، معلول پس‌زمینه‌های تاریخی، روانی، ایدئولوژیک و… است و به سرانجام نرسیدن گفت‌وگو و مذاکره نیز، ناشی از عدم کسب امتیاز و عدم تأمین مصلحت برای یک یا هر دو طرف مذاکره و یا ناشی از پاداش‌ها و امتیازاتی است که قبلاً یک یا هر دو طرف، با توسّل به زور و خشونت، آن را به دست آورده‌اند. از نظر روان‌شناسی تکرار یک رفتار، ناشی از تقویت و کسب پاداش از طریق آن است.
با توجه به تأثیرگذاری و یا حضور و دخالت مستقیم و غیرمستقیم کردهای معارض ترکیه در بسیاری از مناطق کردستان سوریه، خواه ناخواه، موضوع حمله‌ی ترکیه به عفرین هم تحت‌الشعاع روابط و خصومت و درگیری کردهای ترکیه با دولت ترکیه است.
متأسفانه، مدت‌های مدیدی است که تمامی دولت‌های حاکم در ترکیه، هرکدام به نوعی، اجحافاتی غیرقابل قبول در حق کردهای این کشور داشته‌اند که موجب ایجاد بدبینی و سوءظن در کردها و ترک‌ها نسبت به هم و فاصله و شکافی عمیق بین آنان گردیده‌است و هر اقدامی از هر طرف را برای گفت‌وگو با همدیگر، با شکست مواجه می‌کند و باز هم متأسفانه، کُردهای ترکیه نیز، از فرصت اندکی که (بدون در نظر کرفتن انگیزه‌ها و دلایل پشت پرده) در اوایل شروع به کار دولت عدالت و توسعه ایجاد شد، نتوانستند استفاده‌ی بهینه را ببرند.
این جنگ، ناشی از شکست گفت‌وگو و مذاکره در داخل ترکیه است که معلول پس‌زمینه‌های تاریخی و سال‌ها جنگ و درگیری بین کردهای معارض و دولت‌های مختلف در ترکیه است. متأسفانه، هردو طرفِ جنگ، از منظری ایدئولوژیک پیام‌ها، اقدامات و مواضع همدیگر را می‌بینند و تحلیل می‌کنند. هردو طرف درگیر در این جنگ، امتیازات و پاداش‌هایی از راه جنگ، در سوریه کسب نموده بودند. مخصوصاً دولت ترکیه و شخص اردوغان با اعتماد به‌نفس کاذبی که از راه پیروزی در انتخابات پی‌درپی، شکست کودتاگران و ائتلاف و هم‌پیمانی با روسیه و… به‌دست آورده، گمان می‌کند که می‌توان با یکی دو هفته جنگ شدید و حملات کوبنده علیه همپیمانان گروه‌های معارض خود در سوریه، هم، مرزهایش را امن‌تر خواهد کرد و هم اینکه، با دستی بالا و تسلّط کامل، معارضین کُرد ترکیه را ساکت یا وادار به نشستن سر میز مذاکره می‌کند. اما به گمان من، همانگونه که عربستان در باتلاق یمن سخت گیرکرده و نمی‌داند چطور از آن خلاصی یابد، دولت ترکیه هم به‌راحتی از عفرین خارج نخواهد شد و به‌زودی منجر به تغییراتی اساسی در حزب عدالت و توسعه و عبور از اردوغان، جابجایی قدرت در آرایش سیاسی احزاب رقیب در داخل ترکیه می‌شود. البته برنده‌ی این بازی نه کردها هستند و نه عدالت و توسعه یا شخص اردوغان!»
– در نبرد کردها و ارتش ترکیه، به عنوان دو متحد ایالات متحده، چرا این کشور به نفع ترکیه سکوت اختیار کرده است ؟
«در اولین سؤال عرض عردم ایالات متحده به نفع هیچ‌کدام از طرفین کاری نمی‌کند. فقط به فکر منافع خودش است. سکوت هم نکرده. آنچه را برای یک مرحله از سیاست‌های مصلحت‌جویانه‌اش لازم بود انجام داده و با هر دو طرف ارتباط دارد. آمریکا عجله‌ای برای پیروزی و شکست این جنگ ندارد. فعلاً تداوم جنگ، برای آمریکا، مقرون به‌‌صرفه‌تر است.»
– درخواست کمک کردها از دولت بشار اسد در جریان تهاجم ترکیه به عفرین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
«همان‌طور که عرض کردم، پارادایم مسلّط بر سیاست و روابط دیپلماتیک در جهان امروز، سود و نفع و مصلحت است و هرکس غیر از این عمل کند، از پیش، باخته است. وقتی که یکی از قدرتمندترین دولت‌های منطقه با تمام قوا به آنان حمله می‌کند، طبیعی است که به چنین اقداماتی متوسّل شوند. البته ترکیه هم از کمک بشار به کردها استقبال می‌کند تا در جنگ روانی علیه خودشان از آن استفاده نماید.»
– هدف ایالات متحده از استقرار نیروها در نوار مرزی سوریه با ترکیه چیست؟
«شاید حمایت از ترکیه باشد و شاید هم در آینده ایجاد منطقه‌ای امن برای کردها همانند آنچه در شمال عراق اتّفاق افتاد. شاید هم به‌قول خودشان! نگران ظهور و بروز مجدّد گروه‌های افراطی و تندرو هستند. اما در رابطه با آمریکا دو چیز را نباید فراموش کرد: یکی مصلحت‌اندیشی و حفظ منافع خودش و دومی، خاکستری و مبهم بودن مواضع و اقداماتش.»
– آینده مسأله عفرین را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟ آیا با وجود دست کشیدن روسیه از حمایت کردها و سکوت آمریکا، کردها توان مقاومت دربرابر ارتش ترکیه را خواهد داشت؟
«متجاوزین هراندازه هم قدرت و توان داشته باشند، همیشه شکست خورده و خواهند خورد. مخصوصاً در دنیای کوچک و همبسته‌ی امروز که گروه‌های دفاع از حقوق بشر و فعّالان مدنی با استفاده از تکنولوژی و رسانه، لحظه به لحظه در فضا حضور دارند. اما با کمال تأسّف، یکی از معضلات کُردها همیشه این بوده که همواره عده‌ای از آنان با دشمنان خویش هم‌پیمان و هم‌رزم‌اند. اگر هم ترکیه، با اکراه یا خواست خودش، منطقه را ترک کند، هم‌پیمانانش که تعداد زیادی از اعراب و کردهای کردستان سوریه هستند و احزاب مسلّط به هر دلیلی، نتوانسته‌اند آنان را با خود همراه و هم‌پیمان کنند، به نیابت از ترکیه، موجب ناامنی خواهند شد.
ای‌کاش کردهای سوریه، منافع و مصالح خود را با کردهای معارض در ترکیه گِره نمی‌زدند. چون این نگرش که هرجا یک کرد است یا هر جا یک مسلمان است باید به یاری‌اش شتافت و منافع و مصالح همه را به هم گره زد، یک نگرش ایدئولوژیک و منسوخ‌شده است. هر منطقه‌ای، منافع و مصالح خاص خود را دارد و لازم است با ادبیات و روش ویژه و مختص با معضلات و مشکلات و تنگناهای سیاسیِ آن منطقه موضع‌گیری و اقدام نمود.»
– شکست کردها در عفرین چه پیامدهای نظامی و سیاسی درپی خواهد داشت ؟
«احزاب، شاید به اهداف خود دست نیابند ولی کُردها، شکست نخواهند خورد. چون ترکیه، قصد ماندن و اشغال خاک سوریه را ندارد و روسیه و آمریکا نیز چنین اجازه‌ای به او نخواهند داد. حتی اگر این جنگ را هم ببرد، که بسیار بعید است، بالاخره باید آنجا را ترک کند. ضمناً کردها، فقط عبارت از یک یا چند گروه و حزبی نیست که فعلاً با ترکیه می‌جنگند. اگر هم در حال حاضر یکی دو گروه هژمونی و سلطه‌ی خود را بر سایر احزاب و گروه‌ها تثبیت نموده‌اند، محصول شرایطی است که بر منطقه حاکم است. اگر سال‌های آغازین تشکیل حکومت فدرال کردستان عراق را به خاطر بیاوریم، دو حزب «دموکرات» و «اتحادیه‌ی میهنی» تمامی مقدّرات این منطقه را در اختیار گرفته و قدرت را به صورت پنجاه-پنجاه تقسیم کرده بودند؛ نه انتخابات معنایی داشت و نه تکثّر حزبی و سیاسی. اما به مرور زمان، گروه‌های اپوزیسیون سربرآوردند. احزاب جدیدی شکل گرفتند. حزب سنتی و قدرتمندی چون «اتحادیه‌ی میهنی» دچار انشعاب گردید. اوضاع و احوال جهانی و رشد آگاهی و شعور سیاسی انسان امروز، شرایط و زمینه‌های یکّه‌‌تازی، انحصار و حذف رقیبان و معارضین را برای دولت‌ها تنگ و نامساعد نموده است؛ چه برسد به یک یا دو حزب سیاسی که آینده‌ای نه چندان روشن و استقلال کافی هم برای تصمیم‌گیری و اقدام ندارند.»
منبع:اصلاح وب
سلام
ترکیه شاید روزی برگردد و عقب نشینی کند، اما دو خطر کردستان سوریه را تهدید می کند:
اول اینکه ترکیه قصد دارد آوارگان عرب را در مناطق کردنشین ساکن گرداند و با طولانی شدن بحران سوریه عملا در آنجا ماندگار شوند که نهایتا بافت جمعیتی را دگرگون سازند که این از اشغال هم بدتر است.
دوم اینکه ترکیه تا زمانیکه بحران سوریه پایان می پذیرد و شکل سیاسی آینده سوریه تثبیت می یابد باقی بماند تا اطمینان یابد با شکست کردها عملا سهمی در آینده سوریه نداشته باشند همانگونه که قبل از شروع بحران سهمی نداشتند.
در اینصورت با عقب نشینی ترکیه هم باز کردها بازنده خواهند بود ، پس چاره ای جز جنگ نیست وگرنه سهمی نخواهند برد.