جایگاه واقعی پیامبر (ص)در قرآن

جایگاه واقعی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)در قرآن

نویسنده : ابوالاعلی مودودی/ مترجم:عبدالغنی سلیم قنبر زهی

خداوند متعال پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)را برای چه کاری مبعوث کرده است؟جایگاه او در دین چیست و آیا احکام خدا صرفاً همان هایی هستند که در آیات قرآن وارد شده اند یا آن هایی را هم در بر می گیرند  که پیامبر (صی الله علیه و آله و سلم) علاوه بر قرآن به ماداده است تحقیق و بررسی دراین مورد در آیات زیر برای ما آشکار می شود.

۱.)﴿ لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ)آل عمران/۱۶۴)

*یقیناً خداوند بر مؤمنان ( صدر اسلام ) منّت نهاد و تفضّل کرد بدان گاه که در میانشان پیغمبری از جنس خودشان برانگیخت . ( پیغمبری که ) بر آنان آیات ( کتاب خواندنی قرآن و کتاب دیدنی جهان ) او را می خواند ، و ایشان را ( از عقائد نادرست و اخلاق زشت ) پاکیزه می داشت و بدیشان کتاب ( قرآن و به تبع آن خواندن و نوشتن ) و فرزانگی ( یعنی اسرار سنّت و احکام شریعت ) می آموخت…*

۲.)( وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ) نحل/۴۴)

*و قرآن را بر تو نازل کرده ایم تا این که چیزی را برای مردم روشن سازی که برای آنان فرستاده شده است ( که احکام و تعلیمات اسلامی است… )

۳.) (یَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَآئِثَ) (اعراف/۱۵۷)

* او آنان را به کار نیک دستور می دهد و از کار زشت بازمی دارد ، و پاکیزه ها را برایشان حلال می نماید و ناپاکها را بر آنان حرام می سازد…*

۴.)( وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا).(حشر/۷)

*چیزهائی را که پیغمبر برای شما ( از احکام الهی ) آورده است اجراء کنید ، و از چیزهائی که شما را از آن بازداشته است ، دست بکشید .*

۵.) (وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللّهِ)   (نساء/۶۴)

*و هیچ پیغمبری را نفرستاده ایم مگر بدین منظور که به فرمان خدا از او اطاعت شود ( پس اطاعت از او ، اطاعت از خدا ، و سرکشی از دستور او ، سرکشی از دستور خدا بوده است )…*

۶.) (مَّنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ ) (نساء/۸۰)

* هر که از پیغمبر اطاعت کند ، در حقیقت از خدا اطاعت کرده است ( چرا که پیغمبر جز به چیزی دستور نمی دهد که خدا بدان دستور داده باشد ، و جز از چیزی نهی نمی کند که خدا از آن نهی کرده باشد )…*

۷.) (وَإِن تُطِیعُوهُ تَهْتَدُوا) (نور/۵۴)

*…و امّا اگر از او اطاعت کنید هدایت خواهید یافت ( و به خیر و سعادت جهان نائل می گردید . در هر حال )…*

۸.)( لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ) (احزاب/۲۱)

* سرمشق و الگوی زیبائی در ( شیوه پندار و گفتار و کردار ) پیغمبر خدا برای شما است …*

۹.) فَلاَ وَرَبِّکَ لاَ یُؤْمِنُونَ حَتَّىَ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لاَ یَجِدُواْ فِی أَنفُسِهِمْ حَرَجاً مِّمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُواْ تَسْلِیماً) (نساء/۶۵)

*امّا ، نه ! به پروردگارت سوگند که آنان مؤمن بشمار نمی آیند تا تو را در اختلافات و درگیریهای خود به داوری نطلبند و سپس ملالی در دل خود از داوری تو نداشته و کاملاً تسلیم ( قضاوت تو ) باشند .*

۱۰.) (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ) (نساء/۵۹)

* ای کسانی که ایمان آورده اید ! از خدا ( با پیروی از قرآن ) و از پیغمبر ( خدا محمّد مصطفی با تمسّک به سنّت او ) اطاعت کنید ، و از کارداران و فرماندهان مسلمان خود فرمانبرداری نمائید ( مادام که دادگر و حقّگرا بوده و مجری احکام شریعت اسلام باشند ) و اگر در چیزی اختلاف داشتید ( و در امری از امور کشمکش پیدا کردید ) آن را به خدا ( با عرضه به قرآن ) و پیغمبر او ( با رجوع به سنّت نبوی ) برگردانید ( تا در پرتو قرآن و سنّت ، حکم آن را بدانید . چرا که خدا قرآن را نازل ، و پیغمبر آن را بیان و روشن داشته است . باید چنین عمل کنید ) اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید*

۱۱.) (قُلْ إِن کُنتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ) (آل عمران/۳۱)

* بگو : اگر خدا را دوست می دارید ، از من پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد…)

اگر این ۱۱آیه را در کنار هم قرار دهیم و بخوانیم ،جایگاه واقعی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)در دین اسلام به صورت قطعی و روشن دربرابر ماقرار می گیرد.بدون تردید او خدا نیست ،انسان است،ولی انسانی که خداوند متعال او را به عنوان نماینده مجاز خود فرستاده است. احکام خداوند متعال مستقیماً به ما نرسیده اند،بلکه به واسطه ی او رسیده اند. او برای این مبعوث نشده که تنها آیات کتاب خدا را که بر او نازل شده بخواند و به سمع ما برساند، بلکه هدف از بعثت او این است که کتاب خدا را تشریح کند. به عنوان یک مربی افراد وجامعهی ما را تزکیه کند و بهما کتاب خدا و دانایی و حکمت را آموزش بدهد.

آیه شماره ی ۳تصریح می کندکه اختیارات تشریعی نیز خداوندمتعال به او داده است و در آن هیچ گونه قیدی که این اختیارات را تنها در حد وضع  احکام قرآنی محدود کند، وجود ندارد.

آیه ی شماره ۴ کطلقاً دستور میدهد که هر آن چه او به شما بدهد آن را بگیرید و از هر چیزی که شما را منع کند از آن دست نگه دارید. در آیه هیچ گونه قیدی نیست  که بتوان از آن نتیجه گرفت که تنها هر آن را او به صورت آیات قرآن بدهد، بگیرید.

 آیه ی شماره ۸ سیرت، نقش و عمل او را برای ما الگو و نمونه قرار می دهد. دراین آیه هم این شرط وجود ندارد که تنها آن قول و عمل او را برای ما الگو ونمونه قرار میدهد . دراین آیه هم اینشرط وجودندارد که تنها آن قول و عمل ایشان را که سندی از قرآن برای آن ارئه دهد، برای خود الگو قراردهید،بلکه بر عکس این آیه ایشان را مطلقاً به عنوان معیار حق به ما معرفی میکند .

آیه های ۵،۶و۷به ما امر می کنند که از او اطاعت کنیم .

در آیه ی شماره ی ۹ ایشان را به صورت قاضی ای معرفی میکند که رجوع به داوری و قضاوت اونه تنها در ظاهر ، بلکه پذیرفتن آن ازدل و جان شرط ایمان است.و این ، جایگاهیاست که هیچ دادگاه و هیچ قاضی دیگری در دنیا از آن برخوردار نیست.

آیه شماره ی ۱۰جایگاه او را از جایگاه همهی اولیای امور دیگر مسلمانان جدامی کند .اولی الامر (که رئیس دولت،وزرا، اهل شوری، همهی مجریان دولت و حکام دادگاههای  اسلامی را در بر می گیرد) ازلحاظ اطاعت در مرتبه ی سوم قرار دارندو اطاعت خدادرمرتبه ی نخست قرار دارد. در میان این دو، جایگاه رسول خدا است و دراین مقام جایگاه رسول این است که مسلمانان میتوانند با اولی الامر نزاع کنند،اما با رسول نمی توان نزاع کرد،بلکه هر نزاعی که بوجود آمده باشد برای حل ان باید به خدا و رسولش مراجعه کرد.پذیرفتن این جایگاه نیز شرط ایمان است چنان که درقرآن آمده است:

«إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ»

آخرین آیه خواست از محبت خداست و تنها راه کسب محبت او را اتباع و پیروی از پیامبر خدا میداند.

این است جایگاه واقعی پیامبردردین اسلام که قرآن ،آن را به روشنی بیان نموده است .

——————————————-

منبع:جایگاه حقوقی احادیث نبوی / مؤلف:ابوالاعلی مودودی / مترجم:عبدالغنی سلیم قنبر زهی /انتشارات:احسان /چاپا ول ۱۳۸۸