حقیقت شکر در ارتباط با مظاهر رحمت خداوند

حقیقت شکر در ارتباط با مظاهر رحمت خداوند

نویسنده: استاد شهید ناصر سبحانی

شکر در اصل به معنی ( پرده برداشتن از روی چیزی) است که مقلوب آن یعنی(کشر) نیز به همین معنی است. (کشر عن اسنانه) یعنی در هنگام خندیدن دندانهایش آشکار شد.

برای تحقق شکر به صورت کامل، مسئله پرده برداشتن باید در چند مرحله انجام گیرد که عبارتند از:

۱.مرحله نخست مرحله معرفت است. شکر هر نعمت و پرده برداشتن در این قسمت این گونه تحقق می یابد که انسان متوجه این نکته می شود که این نعمت متعلق به خداست.

۲.مرحله دوم مربوط به موضع گیری درونی انسان است. انسان در این مرحله بایدموضع گیری درونی متناسب با آن نعمت را اتخاذ نماید؛ موضع گیری ای که نشان دهنده این امر باشد که این نعمت از خداوند است و با چنین موضع گیری درونی پرده از روی این امر بردارد. این موضع گیری همان حالت امتنانی است که انسان در برابر منعمی به خود می گیرد(حالت سپاس گزاری)

۳.مرحله سوم این است که انسان با زبان پرده از روی این امر بردارد و اعتراف کند که این نعمت از خداست.

۴.مرحله چهارم که از تمام مراحل ذکر شده مشکل تر است مرحله عمل است. انسان در این مرحله باید هر نعمتی از نعمتها را در جایی و به گونه ای به کار گیرد که خداوند خود مقرر کرده است؛ زیرا اگر انسان به خواست خود از نعمتهای خدادادی استفاده کند گویی به زبان حال می گوید این نعمت از خود من است، یا این نعمت صاحبی ندارد ؛ اما وقتی به فرمان صاحب نعمت یعنی خداوند مقید باشد، گویی با زبان حال و عملا" می گوید که این نعمت از آن خداست ودر استفاده کردن از آن من مقید به دستورات او هستم.

با توجه به آنچه گفته شد می توان گفت: (شکر) شکر همه زندگی انسان را در بر می گیرد. و همانطور که اهل به اصطلاح عرفا گفته اند: مقام شکر جامع همه ی مقام هاست. یعنی اگر انسان شاکر شد و به این مقام رسید به همه آن صفاتی دست پیدا خواهد کرد که در امر تزکیه باید به آنها دست یابد و به آنها متصف گردد. دست یافتن به صفاتی دیگر غیر از شکر این گونه نیست ؛ مثلا": اگر انسان به صفت(صبر) دست یافت و فردی صابر شد هرگز به این معنی نیست که چنین فردی با کسب صفت صبر به تمام صفات دست یافته است؛ اما با اتصاف به صفت(شکر) صفت(صبر) و سایر صفات را نیز به دست می آورد.

خلاصه ی مطلب اینکه حقی که انسان نسبت به رحمت خدا دارد برخورداری از مظاهر رحمت است و واجبی که در ارتباط با خداوند متوجه او می شود (شکر) این مظاهر رحمت است. چنین شکری نیز با شناخت این که این نعمتها از آن خداوند است و سپس اتخاذ موضع گیری درونی در برابر خداوندی که این همه مظاهر رحمت را در اختیار او قرار داده است( امتنان درونی در برابر خداوند به خاطر وجود این نعمت ها) و بعد از آن اعتراف به این نعمت ها با زبان قال و سرانجام استفاده کردن از این نعمت ها آن گونه که خداوند دستور داده است تحقق می یابد. و چون بخشی از این استفاده کردن از نعمت ها در ارتباط با بندگان و آفریدگان خداوند است، بنابراین واجب و وظیفه انسان خود به خود شاخه ای دیگر به خود می گیرد و آن این که او باید آن نعمت ها را در ارتباط با بندگان خدا به کار گیرد؛ یعنی او هم باید نسبت به بندگان خدا  رحیم باشد. بر این اساس است که مؤمنین نسبت به هم رحیم هستند: ( رحماء بینهم).

________________________

منبع: اسماء الحسناء/ مؤلف: استاد ناصر سبحانی / ناشر: مردم سالاری/تهران اول۱۳۸۷

تنظیم برای نوگرا: باران