لُرها و لرستان و ارتباطشان با کُردها

لُرها و لرستان و ارتباطشان با کُردها

نویسنده: احمد قاضی

بعضی از مورخین بویژه تاریخ نویسان ایرانی در دوره معاصر لرها را کُرد نمیدانند و حتی بر روی این مسئله در بین خود لرها نیز به تحریک و تبلیغ می پردازند و نیات سیاسی خود را که همان ایجاد تفرقه و نفاق بین لرها و کُردها است اعمال می کنند و در این راستا اختلاف شیعه و سنی را نیز مورد استفاده ابزاری قرار میدهند.ما در اینجا به نوشته های میر شرفخان که مورخی صادق و عالم بوده و به اوضاع و احوال روزگار خود و قرون ما قبل آن نیز وقوف کامل داشته است اشاره می کنیم تا بر همگان معلوم گردد که این دو قوم با هم یکی هستند و از یک ریشه و نژاد به شمار می آیند.

در مورد نام «لر»در شرفنامه میخوانیم که «لر»ها نام خود را از محلی به همین نام در ولایت مانرود اقتباس کرده اندو قبایل لر اکثراً از همان محل به کردستان آمده اند.

غیر از شرفخان بعضی از مورخین و صاحبنظران دیگر نام لرستان را مشتق از واژه(لیر)که در کردی بمعنی درختان جنگل است میدانند.در زبان کُردی نام(لیروار)به نواحی مختلف کوهستان زاگرس که دارای پوشش جنگلی است اطلاق می شود.

لرستان به دو قسمت(لربزرگ){همان ماد بزرگ}و لر کوچک{قسمتی از ماد کوچک}تقسیم شده است.در قرن سوم هجری لر بزرگ تحت حکومت امیری به نام”بدر”بود و لر کوچک را برادر او امیر منصور اداره میکرد.

در سال ۵۰۰هجری حدود چهارصد خانوار از کردهای شام از محل سکونت خود در جبل السماق به لرستان امروز مهاجرت کردند.مورخین علت این مهاجرت را ناشی از جنگ و جدالی میدانند که بین مهاجرین و حاکم آن منطقه بوجود آمده بود.مهاجرین بر سبیل رعیتی در خیل احفاد و اولاد محمد خورشید از بازماندگان امیر بدر در آمدند.رئیس مهاجرین که ابوالحسن فضلوی نام داشت به تدریج در دستگاه حاکمیت خاندان محمد خورشید به علت رشادت و کفایت مدارج ترقی را پیمود.

یکی از نوادگان ابوالحسن فضلوی به نام ابوطاهر،در مقام سر داری قسمتی از سپاه سلغریان،به قدرت دست یافت.وی به علت رشادت و سرکوب مخالفان،در دستگاه حکومتی اتابک سلغر به مقامات بالا رسیدو حکومت ولایت لرستان به وی واگذار گردید.

ابو طاهر بعد از مدتی در لرستان اعلام استقلال کرد و خود را{ اتابک }نام نهاد و از اطاعت اوامر اتابکان سلغری سرپیچی کرد.بعد از وی نیز بازماندگان او به نام اتابکان لرستان به حکومت خود ادامه دادند.

از ابو طاهر پنج پسر به یادگار ماند که عبارت بودند از هزارآسف،بهمن،عمادالدین پهلوان،نصره الدین دیلواکوش و قزل اتابک.این برادران بر خلاف اغلب سلاطین و حکام دیگر که همیشه بر سر قدرت به رقابت می پردازند با هم متحد بودند و همین امر موجب استحکام قدرت و حکومت آنها بود هزار اسف به کمک برادران و سران قوم به آبادانی لرستان پرداخت و در ایجاد رفاه و آبادانی مناطق کوشش تمام مبذول داشت .نقاط مختلف را مسکونی و دهها شهر و آبادی جدید بنا نهاد.به طوری که آوازه عدالت و دادپروری او در اقصی نقاط منطقه پیچید و همین امر موجب مهاجرت امواج دیگری از کُردهای شام و نواحی دیگر به لرستان گردید.میرشرفخان نام تعدادی از این قبایل و عشایر را ذکر کرده است که بعضی از آنها را در اینجا می آوریم:

استرکی،ماماکویی،بختیاری،جوانکی،بیدانیان،زامدیان،توتوند،بوازکی،شناوند،پتوند،راکی،هارونی،اشکی،کویی،کمانکش،اومکی،کولارد،کورد و…پیوستن این عشایر و قبایل که نفوس زیادی داشتند موجب تقویت سپاه و قدرت و شوکت هزارآسف و برادرانش گردید.بعد از مدتی بلاد شولستان و نواحی دیگری نیز به قلمرو حکومت لرستان منضم گردید.خلیفه بغداد با هزارآسف روابط مودت و دوستی برقرار کرد و برایش نشان و خلعت فرستاد.

در زمان حمله هلاکوخان به بغداد اتابک  تکله فرمانروای لرستان به خدمت وی رسید و با او روابط دوستانه برقرارکرد.اما قتل خلیفه بغداد و اذیت و ازار مسلمین موجب آزردگی تکله شد.هلاکو از این امر اطلاع یافت و قصد جان او کرد اما تکله به موقع از معرکه گریخت و در قلاع محکم لرستان سنگر گرفت.هلاکو قسمتی از سپاه خود را به تعقیب او فرستاد که نتوانستندبر تکله دست یابند.سر انجام هولاکو خان انگشتر خود را به نشانه آشتی برایش فرستاد و بین طرفین صلح و آشتی برقرار شد.

اسلاف و بازماندگان تکله با ایلخانان مغول در صلح و صفا می زیستند و در مسند قدرت باقی ماندند.حتی آباقاخان مغول حکومت خوزستان و کهگیلویه و فیروزان و جربادقان(در حوالی همدان)را نیز به آنها واگذار نمود.

ما را در اینجا قصد شرح وقایع تاریخ لرستان در سرنیست و به همین بسنده میکنیم  که شرفخان به حق لرستان را جزو ایالات کردستان به شمار آورده است که غیر از مدارک و اسناد تاریخی،شباهتهای شیوه معیشت و آداب و سنن و اشتراکات وسیع زبانی نیز خود مؤید این حقیقت است.

—————————————————

منبع: خلاصه تاریخ کردستان/ نویسنده: احمد قاضی