آیا مسلمانان می توانند وضعیت را آنگونه که می خواهند تغییر بدهند؟ چگونه ؟

آیا مسلمانان می توانند وضعیت را آنگونه که می خواهند تغییر بدهند؟ چگونه ؟

نویسنده: دکتر مجدی الهلالی/ مترجم: هیوا حفیدی

راهکارهای تغییر

برخلاف تصور بعضی از مردم، ایجاد تغییر در این عرصه دشوار نیست، اما نیازمند تلاش مردانی است که جان بر کف، با پشتکاری مداوم و گامهایی استوار این راه را بپیمایند.

آنچه که سبب شده است بعضی از ما پیمودن این راه را سخت و بی فرجام تصور کنیم چیزی جز دلبستگی و شیفتگی ما به دنیا نیست، اما کسی که آخرت را برگزیده است و دنیا در نظرش پُلی برای رسیدن به آن است، سختیهای این راه را به جان می خرد و مشقتها را گوارا و پیمودن آن را سهل و ساده می یابد.

 

برداشتن گامهای نخست در این راه

فرض کن محیطی که باید آن را تغییر دهی منزل و محل کار توست… ابتدا برای ایجاد تغییر در منزل و تبدیل آن به یک منزل اسلامی که همۀ احکام خداوند در آن اجرا می شود برنامه ریزی کن.

مبادا با افراد خانوادۀ خود نادرست رفتار کنی، مثلا” به شیوه ای نادرست از کار بدی نهی کنی که در این صورت با تو درگیر و از تو بیگانه می شوند … بلکه شایسته است سیاست صبر و بردباری را در پیش گیری و به آنان نزدیک شوی و با استفاده از اسالیب متنوعی در دل آنان نفوذ کنی، حتی برای رسیدن به این منظور می توانی از دیگران نیز که به آنان اعتماد داری کمک بگیری، زیرا غالبا” تأثیر دیگران بر اعضای خانواده بیشتر از تأثیر خود شخص بر افراد خانواده اش است، و از قدیم گفته اند:« نغمه های نی نواز قوم، اطرافیان را سرخوش نمی کند…» مهم آن است که منزلهایمان را با جلوه های اسلامی بیاراییم.

در این حال که به اصلاح خانواده ات مشغول هستی از محیط اطراف خود نیز غافل مباش… به جمع دوستانت برو و از میان آنها آنانی را که به اسلام خوش بین هستند، انتخاب کن… با آنان رفت و آمد داشته باش و رشتۀ دوستی را با آنها محکم کن تا آنجا که همیشه مشتاق دیدار تو باشند و از صمیم قلب به تو محبت داشته باشند. این امر مهم در مدت زمان کوتاهی حاصل نمی شود بلکه برای رسیدن به آن باید سخت کوشید و در راه جذب کردن دلهایشان، امکانات و وقت و مال خود را در راه خداوند صرف کنیم… هرگاه این دوستی و محبت را در آنان دیدی، دربارۀ هدف واقعی زندگی و راه رسیدن به آن – آنچنان که قبلا” بیان کردیم_ با آنان سخن بگو، به آنها بگو اگر شما را دوست نداشتم و از عذاب روز قیامت بر شما نمی ترسیدم، هرگز این موضوع را با شما در میان نمی گذاشتم.

غالبا” اگر در انتخاب دقت کرده و مسیر را درست پیموده باشی، سخنانت را در بارۀ اصلاح نفس و دعوت دیگران قبول خواهند کرد.

به این ترتیب هر کدام از آنها به اصلاح خود و خانواده و اطرافیانش می پردازد و تو هم در این مسیر با آنان همراه هستی… تا جایی که اکثر افراد محله ای که تو و دوستانت در آن زندگی می کنید به اسلام روی می آورند و بار دیگر پرتو اسلام بر آن منطقه می تابد.

آری، اگر در هر منطقه ای فقط یک نفر واقعا” مفهوم اصلاح نفس و دعوت دیگران را درک و بدان عمل کند، برای شروع دعوت و اصلاح کافی است و هرگاه اوضاع در اکثر مناطق مانند منطقۀ شما بشود جامعه به تدریج اصلاح می شود و در آینده ای نه چندان دور به جامعه ای تبدیل می شود که براساس مفاهیم والا و رصین اسلام شکل گرفته باشد. زیرا جامعه همین افراد و خانواده ها هستند که هم اکنون مسلمان کامل شده اند.

بعد از آنکه گرایش عمومی جامعه، اسلامی شد، نوبت آن می رسد که- به خواست خداوند متعال- گروهی زمام امور را در دست گیرند تا احکام ناب اسلامی در میان ملت مسلمان اجرا شود… این روند می تواند در دیگر جوامع نیز شکل گیرد و پس از آن همۀ این ملتها به هم بپیوندند و یک حکومت اسلامی عظیم در جهان به وجود آید و بانگ دلنواز اسلام در آفاق، طنین افکن شود و خلیفه ای مقتدر برای ادارۀ امور مسلمانان تعیین شود.

 

سرافرازی مؤمنان یک سنت الهی است

آنچه می گوییم یک رویا و یا یک خواب رنگین نیست، زیرا خداوند متعال- چه بخواهیم چه نخواهیم- به دینش در زمین قدرت و عزت می دهد،… حال یا به وسیلۀ ما یا به وسیلۀ دیگران… اگر ما نخواهیم این راه مقدس را بپیماییم، بی شک خداوند قوم دیگری را بر می گزیند که این راه را بپیمایند. ( وَإِن تَتَوَلَّوْا یَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَکُمْ ثُمَّ لَا یَکُونُوا أَمْثَالَکُمْ ‏) محمد،۳۸

اگر شما ( از فرمان خدا سرپیچی کنید و ) روی برتابید ، مردمان دیگری را جایگزین شما می‌گرداند ( و این مأموریت را به گروه دیگری می‌سپارد ) که هرگز همسان شما نخواهند بود ( و از ایثار و فداکاری و بذل جان و مال خودداری نخواهند کرد و از فرمان یزدان روی‌گردان نخواهند شد ) .‏

(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ مَن یَرْتَدَّ مِنکُمْ عَن دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّهٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّهٍ عَلَى الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ یَخَافُونَ لَوْمَهَ لآئِمٍ ذَلِکَ فَضْلُ اللّهِ یُؤْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ ‏*إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَهَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَهُمْ رَاکِعُونَ ‏*وَمَن یَتَوَلَّ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ فَإِنَّ حِزْبَ اللّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ ‏) مائده،۵۶-۵۴

«‏ای مؤمنان ! هرکس از شما از آئین خود بازگردد ( و از ایمان به کفر گراید ، کوچکترین زیانی به خدا نمی‌رساند و در آینده ) خداوند جمعیّتی را ( به جای ایشان بر روی زمین ) خواهد آورد که خداوند دوستشان می‌دارد و آنان هم خدا را دوست می‌دارند . نسبت به مؤمنان نرم و فروتن بوده و در برابر کافران سخت و نیرومندند . در راه خدا جهاد می‌کنند و به تلاش می‌ایستند و از سرزنش هیچ سرزنش‌کننده‌ای ( در اطاعت از فرمان یزدان ) هراسی به خود راه نمی‌دهند . این هم فضل خدا است ( که کسی دارای چنین اوصافی باشد )  ؛ خداوند آن را به هرکس که بخواهد ( به خیر و خوبی نائل شود ) عطاء می‌کند . و خداوند دارای فضل فراوان و ( انعام بیشمار است ، و از مستحقّان آن ) آگاه است .‏‏تنها خدا و پیغمبر او و مؤمنانی یاور و دوست شمایند که خاشعانه و خاضعانه نماز را به جای می‌آورند و زکات مال به در می‌کنند .‏‏و هرکس که خدا و پیغمبر او و مؤمنان را به دوستی و یاری بپذیرد ( از زمره حزب‌الله است و ) بی‌تردید حزب‌الله پیروز است .‏»

پس، ای برادر! برخیز و به سوی عمل بشتاب، انتظار بس است که ناگاه مرگ به سراغت می آید و بعد از آن محاسبه شوی، آنجاست که برای عمر برباد رفته پشیمان می شوی و دیگر پشیمانی سودی ندارد.

برادر عزیزم! بدان که خداوند مهربان برای کسی که این راه را می پیماید، پاداش بزرگی مقدر کرده است.

از عبدالله بن مسعود(رض) روایت شده است که پیامبر خدا(ص) فرمود:« بعد از شما روزگاری خواهد آمد، هر آن کس در آن روزگار صبر کند به سان کسی است که اخگری را در دستانش می فشارد، آن که در آن زمان عمل (صالح) انجام دهد پاداش ۵۰ نفر را می گیرد. گفتند: ای رسول خدا! ۵۰ نفر از آنان یا از ما؟ فرمود: ۵۰ نفر از شما».به روایت ابو داوود و ابن ماجه و ترمذی.

به یاد داشته باشید که راه بهشت راهی پر محنت و دشوار است… اما ارزش آن را دارد که انسان سختیهایش را به جان بخرد…

از انس (رض) روایت می کنند که رسول خدا (ص) فرمود:

« خوشبخت ترین اهل دنیا از دوزخیان را می آورند و او را یک بار در آتش جهنم فرو می برند سپس به او می گویند، ای بنی آدم، آیا هرگز خیر و خوشی دیده ای؟ آیا هرگز از نعمتی بهره برده ای؟ در پاسخ می گوید:نه به خدا قسم، ای پروردگارم. و فقیرترین مردم در دنیا از بهشتیان را می آورند و او را یک بار به بهشت داخل می کنند، سپس به او می گویند: ای بنی آدم، آیا هرگز فقر و تنگدستی دیده ای؟ آیا هرگز سختی دیده ای؟ در پاسخ می گوید: نه به خدا قسم، ای پروردگارم هرگز تنگدست و فقیر نبوده ام و هیچ وقت سختی ندیده ام».

به روایت از مسلم.

 

بهشت را باید با جان خرید

راه بهشت آکنده از پیکرها و خونهاست… اما آیا راه دیگری هم هست؟!

این تنها راه است و جز آن راهی نیست… پیامبر و اولیاء و صالحان و مصلحان همه این راه را پیموده اند.

‏( الم ‏*‏ أَحَسِبَ النَّاسُ أَن یُتْرَکُوا أَن یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ ‏*‏ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَلَیَعْلَمَنَّ الْکَاذِبِینَ ‏* عنکبوت، ۳-۱

«‏الف ، لام ، میم .‏‏آیا مردمان گمان برده‌اند همین که بگویند ایمان آورده‌ایم ( و به یگانگی خدا و رسالت پیغمبر اقرار کرده‌ایم ) به حال خود رها می‌شوند و ایشان ( با تکالیف و وظائف و رنجها و سختیهائی که باید در راه آئین آسمانی تحمّل کرد ) آزمایش نمی‌گردند ؟ !‏ ‏ما کسانی را که قبل از ایشان بوده‌اند ( با انواع تکالیف و مشقّات و با اقسام نعمتها و محنتها ) آزمایش کرده‌ایم ، آخر باید خدا بداند چه کسانی راست می‌گویند ، و چه کسانی دروغ می‌گویند».

 

آزمایش از ضروریات دعوت است

سنت الهی در هر دعوت راستین و خالص بر آن است که دعوت گران با مشکلات و گرفتاریهایی روبه رو شوند تا آلایشها زدوده شوند و جز پاکی باقی نماند.

(لِیَمِیزَ اللّهُ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ)   انفال،۳۷.

پس اگر واقعا” خواهان بهشت هستی و می خواهی راه رسیدن به آن را بپیمایی، باید پیش از هر هر چیز به این باور برسی که همیشه در معرض ابتلاء و آزمایش هستی…

از شافعی پرسیدند: ای ابا عبدالله، کدام یک برای انسان بهتر است: به او قدرت داده شود یا در معرض ابتلا و آزمایش قرار گیرد؟ پاسخ داد: تا زمانی که انسان آزمایش نشود به او قدرت و توان داده نمی شود.

خداوند متعال نوح و ابراهیم و موسی و عیسی و محمد- درود و سلام خداوند بر همۀ آنان باد- را آزمایش کرد هنگامی که صبر و استقامت کردند به آنها توان و قدرت داد.

 

ابتلاء به خیر وشر

ابتلاء و آزمایش – آن گونه که اکثر مردم می پندارند- فقط زندان و شکنجه نیست، بلکه دایرۀ شمول آن بسیار گسترده است و زندان و شکنجه جزئی از آن است.

بعضی با مقام و منصب آزمایش می شوند و بعضی دیگر با مال و دارایی، برخی با همسر وفرزندان آزمایش می شوند و برخی دیگر با فقر و تنگدستی و بعضی دیگر از مردم با خانواده و خویشاوندانشان مورد آزمایش قرار می گیرند و … همۀ این موارد دست به دست هم داده اند و در پی آنند که همت و اراده ات را بر خاک سستی بنشانند و تو را از این راه باز دارند… و بدون تردید، جز آنان که خداوند توفیق شکیبایی را بدیشان عنایت کرده باشد، کسی یارای استقامت در برابر این آزمایشها و موانع را نخواهد داشت.

چه بسا افرادی هستند که شکنجه ها را تحمل کرده اند اما دوستی جاه و مقام بر آنها غلبه کرده است. رسول الله(ص) موانعی را که سالک راه بهشت با آنها مواجه می شود، در گفتاری شیرین این چنین توصیف فرموده است: [از سبره بن فاکه(رض)روایت می کنند که می گوید: از پیامبر خدا (ص) شنیدم که می فرمود:

« در راه اسلام، شیطان در کمین بنی آدم نشسته است،به انسان می گوید: اسلام می آوری و دین خود و دین پدرانت را کنار می گذاری؟ پس از او روی برمی گرداند و اسلام می آورد و بدان سبب مورد آمرزش خداوند قرار می گیرد،… در راه هجرت در کمین او می نشیند و به او می گوید: هجرت می کنی و خانه و زمین و آسمانت را ترک می کنی؟ پس از او روی بر می گرداند و (در راه خداوند) مهاجرت می کند… در راه جهاد در کمین او می نشیند و می گوید: به جهاد می روی و آن جهاد با جان و مال است پس پیکار می کنی و سرانجام کشته می شوی و همسرت را نکاح می کنند و اموالت را تقسیم می کنند؟ پس از او روی بر می گرداند و (در راه خداوند) به جهاد می رود. رسول خدا (ص) فرمود: کسی که این کار را انجام دهد سزاوار است که خداوند او را داخل بهشت گرداند و اگر غرق شود، سزاوار است که خداوند او را داخل بهشت گرداند و اگر مرکبش او را از پای درآورد سزاوار است که خداوند او را داخل بهشت گرداند».     به روایت از بیهقی و نسائی . ابن حبّان.

 

باید مواظب باشیم

مبادا به بهانۀ اینکه ما ضعیف هستیم و نمی توانیم این گونه آزمایشها را تحمل کنیم، شانه از زیر بار خالی کنیم و این راه را ترک کنیم، زیرا این گمان ها، وسوسه و نیرنگ شیطان است تا ما را از جهاد در راه خدا باز دارد- همان گونه که رسول خدا (ص) در حدیث قبلی فرمود.

خداوند متعال بر ضعف و ناتوانی ما آگاه است و با این وجود از ما خواسته است تا به سوی او دعوت کنیم و در راه او جهاد کنیم… و خداوند آنگاه که ما را می آزماید، می خواهد ما نیز خود بدانیم که آیا سزاوار بهشت هستیم یا دوزخ.

(‏ وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِینَ مِنکُمْ وَالصَّابِرِینَ وَنَبْلُوَ أَخْبَارَکُمْ)

‏ما همه شما را ( با وجود آگاهی از اعمالتان ) قطعاً آزمایش می‌کنیم ، تا معلوم شود مجاهدان ( واقعی ) و صابران شما کیانند ( و مجاهدنماها و ناشکیبایان سست‌عنصر کیان ) . و اخبار شما را بیازمائیم ( که آیا در راه اسلام صادقانه سخن گفته‌اید یا خیر . دعوت مستمر و خستگی‌ناپذیر داشته‌اید و از اسلحه گفتار در قلع و قمع کفار سود برده‌اید ، یا از لوم لائم ترسیده‌اید ) .‏   محمد،۳۱.

(أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّهَ وَلَمَّا یَأْتِکُم مَّثَلُ الَّذِینَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِکُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء وَزُلْزِلُواْ حَتَّى یَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِیبٌ ‏)

«‏آیا گمان برده‌اید که داخل بهشت می‌شوید بدون آن که به شما همان برسد که به کسانی رسیده است که پیش از شما درگذشته‌اند ؟  ( شما که هنوز چنین رنجها و دردهائی را ندیده‌اید و باید چشم به راه تحمّل حوادث تلخ و ناگوار در راه کردگار باشید و بدانید : نخست رنج سپس گنج ) . زیانهای مالی و جانی ( و شدائد و مشکلات ، آن چنان ملّتهای پیشین را احاطه کرده است و ) به آنان دست داده است و پریشان گشته‌اند که پیغمبر و کسانی که با او ایمان آورده بوده‌اند ( هم‌صدا شده و ) می‌گفته‌اند : پس یاری خدا کی ( و کجا ) است‌ ؟ !  ( لیکن خدا هرگز مؤمنان را فراموش ننموده است و پس از تعلیم فداکاری به مؤمنان و آبدیدگی ایشان که رمز تکامل است ، به وعده خود وفا کرده و بدیشان پاسخ گفته است که : ) بیگمان یاری خدا نزدیک است .‏» بقره، ۲۱۴.

خداوند متعال ما را می آزماید تا با خشوع و خضوع و اظهار عجز و درماندگی به درگاهش بشتابیم و دست دعا و نیاز به سویش برآریم.

مگر نشنیده ای، پیامبر(ص) هنگامی که از طائف باز می گشت بعد از این که به شدت مورد مسخره و اذیت و آزار قرار گرفته بود چگونه با خدا نیایش می کرد:

« خداوندا، ناتوانی و درماندگی ام و ناسزاگویی و تحقیر این مردمان را با تو در میان می گذارم… ای مهربان ترین مهربانان، تو پروردگار بینوایانی و پروردگار من هستی، مرا به چه کسی وا می گذاری؟

به بیگانه ای که از من روی درهم می کشد یا دشمنی که او را مالک امر من گردانیده ای …

اگر به من خشم نگرفته باشی، (برای این مصیبتها) ارزشی قائل نیستم، بلکه عافیت و رحمت تو برای من بیشتر است.

پناه می آورم به نور ذات قدسی ات که تاریکیها با آن نورانی شدند و با آن کار دنیا و آخرت نیکو گشت، از اینکه غضب بر من نازل شود و خشمت بر من فرود آید. رضا و خشنودی از آنِ توست تا راضی شوی… هیچ قوت و قدرتی جز از سوی تو نیست».

اگر هول و هراس ابتلا به مصایب، ما را از پیمودن راه باز دارد، بی تردید روزی خواهد آمد که در آن روز انگشت حسرت به دندان می گزیم، آنگاه که می بینیم قافله فرسنگها دور گشته و ما در خواب غفلت بوده ایم.

اگر خداوند متعال دلیل این کم کاری و سهل انگاری را از ما بپرسدف آیا می توانیم پاسخگو باشیم؟!

کدام یک بر ما سخت تر است: استقامت و شکیبایی در برابر سختیهای دنیا یا صبر بر آتش دوزخ؟

پس برادر مسلمانبشتاب به سوی عمل… بیایید هر چه زودتر با خداوند متعال پیمان ببندیم تا به بهشت برسیم:

(إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّهَ )

«‏بیگمان خداوند ( کالای ) جان و مال مؤمنان را به ( بهای ) بهشت خریداری می‌کند .  ( آنان باید ) در راه خدا بجنگند و بکشند و کشته شوند» .  توبه، ۱۱۱.

باید توکل به خداوند متعال توشه ما در این راه باشد و از کمی پویندگان و رهروان این راه دلسرد و اندوهگین نشویم … و همین ما را بس که خداوند با ماست.

——————————-

منبع:راه سعادت     نویسنده: دکتر مجدی الهلالی     مترجم: هیوا حفیدی / نشر احسان