مقالات
دعوت به همزیستی انسانی و همکاری بین المللی
دعوت به همزیستی انسانی و همکاری بین المللی
دکتر یوسف قرضاوی/مترجم : عبدالعزیز سلیمی
فراخوان اسلام برای پدید آوردن امتی متمایز و دارای اهداف و ارزشها با راهکارهای مخصوص به خود، امتی که دارای رسالتی با اصول و ارزشها و ویژگیهای خاص به خود می باشد، اینگونه فهم نمی شود که اسلام دینی است که همه درها را بر روی خود می بندد، و مردم مسلمان تنها در اندیشه خویش اند و به تمامی معنی به خود مشغولند، و به دیگر مردم اهمیت نمی دهند، و کاری به صلاح و فساد و هدایت و گمراهی و پیشرفت و سقوط ایشان ندارند.
به هیچ وجه چنین نیست. از همان آغاز طلوع فجر اسلام، رسالت آن رسالتی جهانی و دعوتی برای همه بشریت و رحمتی برای انسانها اعم از عرب و عجم و برای همه ممالک در شرق و غرب و برای همه نژادها اعم از سیاه و سفید و….بوده است.
در قرآن عهد مکی، آیاتی روشنگر را می خوانیم که به وضوح جهانی بودن رسالت اسلام را مقرر می نمایند:
« وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَهً لِّلْعَالَمِینَ .» (انبیاء۱۰۷)
(( ای پیغمبر ! ) ما تو را جز به عنوان رحمت جهانیان نفرستاده‌ایم.)
« تَبَارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعَالَمِینَ نَذِیراً .» (فرقان۱)
(والا مقام و جاوید کسی است که فرقان ، ( یعنی جدا سازنده حق از باطل ) را بر بنده خود ( محمّد ) نازل کرده است ، تا این که جهانیان را ( بدان ) بیم دهد ( و آن را به گوش ایشان برساند.)
« إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ لِّلْعَالَمِینَ . وَلَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حِینٍ .» (ص۸۷-۸۸)
(این قرآن ، چیزی جز پند و اندرز جهانیان ( و مایه بیداری جملگی ایشان ) نمی‌باشد . و خبر آن را بعد از مدّت زمانی خواهید دانست ( و به زودی صدق وعد و وعید و راستی اخبار و گفتار قرآن را هم در این جهان و هم در آن جهان خواهید دید ) .
« قُل لاَّ أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِکْرَى لِلْعَالَمِینَ.» (انعام۹۰)
(بگو : من در برابر ( تبلیغ رسالت آسمانی و ابلاغ فرمان یزدانی ) پاداش و مزدی از شما نمی‌طلبم . این قرآن ( که تبلیغ آن وظیفه من است ) چیزی جز یادآوری و اندرز برای جهانیان نیست .)
«قُلْ یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللّهِ إِلَیْکُمْ جَمِیعاً .» (اعراف۱۵۸)
(ای پیغمبر ! ( به مردم ) بگو : من فرستاده خدا به سوی جملگی شما ( اعم از عرب و عجم و سیاه و سفید و زرد و سرخ ) هستم.)
« وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا کَافَّهً لِّلنَّاسِ بَشِیراً وَنَذِیراً.» (سبا۲۸)
(ما تو را برای جملگی مردمان فرستاده‌ایم تا مژده‌رسان ( مؤمنان به سعادت ابدی ) و بیم دهنده ( کافران به شقاوت سرمدی ) باشی.)
امت مسلمان امتی دارای مسئولیت است؛ مسئولیت رسانیدن پیام رسالت اسلام به همه جهانیان که به هیچ وجه روا نیست خیر و نور ان را در احتکار خود قرار بدهد، بلکه بر مسلمانان واجب است، همینکه خود هدایت یافتند دیگران را به نور هدایت خداوندی راهنمایی کنند، و بعد از آنکه خود به وسیله ایمان و عمل صالح اصلاح شدند، به اصلاح دیگر امتها اقدام نمایند، و انان را به خیرات و برکاتی که خداوند ایشان را از آن بهره مند فرموده است فرا بخوانند.
به همین سبب است که خداوند امت مسلمان را مورد تمجید و ستایش قرار داده و خطاب به ایشان می فرماید:
« کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللّهِ.» (آل عمران۱۱۰)
( شما ( ای پیروان محمّد ) بهترین امّتی هستید که به سود انسانها آفریده شده‌اید ( مادام که ) امر به معروف و نهی از منکر می‌نمائید و به خدا ایمان دارید .)
امت اسلامی تنها به خاطر خود پدید نیامده است، بلکه برای همه مردم و در جهت هدایت و خیر و منفعت و اصلاح همه انسانها و بیرون آوردنشان از تاریکیها و هدایتشان به نور و روشنایی به وجود آمده است.
قبل از هر چیز، امت اسلامی امتی است دعوتگر و صاحب رسالت، و برای همان چیزی که پیامبر اسلام بخاطر آن مبعوث گردیده،مأموریت پیدا نموده است. به همین سبب است که رسول خدا(ص) فرمودند: «انما بعثتم میسرین و لم تبعثوا معسرین»
شما برای تسامح و آسانگیری برانگیخته شده اید، و در جهت تشدد و سخت گیری برانگیخته نشده اید.
در همین ارتباط، خداوند متعال می فرماید:
« وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّهٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ .» (آل عمران۱۰۴)
(باید از میان شما گروهی باشند که ( تربیت لازم را ببینند و قرآن و سنّت و احکام شریعت را بیاموزند و مردمان را ) دعوت به نیکی کنند و امر به معروف و نهی از منکر نمایند ، و آنان خود رستگارند . )
فرقی نمی کندکه حرف «من»در کلمه «منکم» برای تجرید باشد، یعنی همه شما باید بایستی امتی دعوت کننده به خیر باشید؛ یا اینکه برای تبعیض باشد، بدین معنی که از میان خود جمعی توانا و هماهنگ را برای امر به معروف و نهی از منکر ترتیب بدهید. بر اساس هر دو معنی، امت اسلامی در ارتباط با رسانیدن پیام رسالت و امر به معروف ونهی از منکر دارای مسئولیت است، هر چند از طریق تأسیس و پدید آوردن و تقویت و حمایت از این جماعت در راستای عملی به مسئلیتهایش باشد به همین جهت همه مسلمانان در مورد این مسئولیت مورد خطاب قرار گرفته اند.
این درست همان معرفتی است که ربعی بن عامر صحابی بزرگوار رسول خدا(ص) از این موضوع داشته است. وقتی که رستم فرخزاد، فرمانده ارتش ایران در جنگ قادسیه، از او پرسید: شما که هستید و چه می خواهید؟ ربعی بن عامر با غرور و افتخاری درخور اهل ایمان و با ایمانی استوار گفت:
«ما مردمی هستیم که خداوند متعال ما را برای آنکه انسانهایی را که خود بخواهند، از بردگی دیگر انسانها نجات دهیم و به عبادت خدای واحد راهنمایی کنیمف و از محدودیت دنیا به وسعت و گستردگی دنیا و آخرت، و از ستم ادیان(غیر الهی) به عدالت اسلام رهنمون شویم»
آن صحابی بزرگوار که از هیچ دانشگاهی فارغ التحصیل نشده و هیچ کتابی را برای تحقیقات خود مورد استفاده قرار نداده و نزد استادان و معلمان کسب علم ننموده بود، با جملاتی کوتاه اهداف کلی و بزرگ اسلام را بیان نموده است.وی انسانی است که تنها در مدرسه ی محمدی درس آموخته است؛ مدرسه ای که جمعی نمونه از آن فارغ التحصیل گردیدند و نمونه ها و الگوهای ربانی شدند که در هیچ کجای تاریخ همانندایشان وجود نداشته است.
رسالت اسلام رسالتی جهانی، و همانگونه که خداوند متعال آن را توصیف فرموده «رحمه للعالمین» و دعوت و تبلیغی برای تحقق خیر و مصالح بشری است. این رحمت و هدایت در پاره ای از اصول و مبادی و ارزشهایی که اسلام انسانها را به آنها فرا می خواند تبلور پیدا می نماید که بارزترین آنها عبارتند از:
۱-آزاد سازی انسان از بردگی دیگر انسانها
۲-اخوت و مساوات انسانها
۳-عدالت برای همه مردم
۴-صلح و امنیت جهانی
۵-مدارا با غیر مسلما نان
———————————-–
منبع: قرآن منشور زندگی/مؤلف : دکتر یوسف قرضاوی/مترجم : عبدالعزیز سلیمی/نوبت چاپ: اول /انتشارات: نشر احسان۱۳۸۲