خبر های جدید
استاد ملا محمّد عزیزی برده‌رشی دار فانی را وداع گفت
استاد حاج ماموستا ملا محمّد عزیزی برده‌رشی، از پیشگامان دعوت و اصلاح دینی کردستان، دار فانی را وداع گفت
بانه- پایگاه اطلاع‌رسانی اصلاح
استاد حاج ماموستا ملا محمّد عزیزی برده‌رشی از پیشگامان دعوت و اصلاح دینی در منطقه کردستان، پس از شصت سال خدمت به قرآن و اسلام، تدریس علوم دینی، ارشاد و تبلیغ تعالیم حیات‌بخش آن، در ساعت ۱۰:۳۰ بعد از ظهر دیروز یکشنبه ۲۶/۱۰/۱۳۸۹، پس از مدّتی جدال سخت با بیماری، در سن۰ ۸ سالگی دار فانی را وداع گفت و امروز دوشنبه 27/10/1389 در زادگاه آبایی و اجدادی‌اش «روستای برده‌رش» بانه، در میان غم و اندوه مردم بانه و شهرهای مجاور به خاک سپرده شد.
شایان ذکر است در چند هفته پیش که استاد در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری بودند، استاد عبدالرحمن پیرانی دبیرکل جماعت دعوت و اصلاح، به همراه تنی چند از اعضای دفتر مرکزی، چند بار به عیادت ایشان رفته‌اند.
ملا محمّد مشهور به برده‌رشی فرزند ملاعبدالقادر فرزند ملا عبدالعزیز فرزند ملا احمد فرزند ملا محمّد فرزند ملا عبدالعزیز فرزند ملامحمّد برده‌رشی فرزند ملا اسماعیل است. بنا به اطلاعات موجود، این خاندان به حضرت عمر بن خطاب (رض)، فاروق حق و باطل و خلیفه‌ی دوم مسلمین، منسوب می‌باشند. افراد این خانواده پیوسته اهل علم و فضیلت و دیانت بوده‌اند. علمای برجسته‌ای از این خاندان ظهور نمودند که همواره خدمتگزار دین و شریعت اسلام بوده‌اند.
ملامحمّد، که نام خانوادگی ایشان عزیزی است، در سال ۱۳۰۹ ه.ش در روستای برده‌رش، ۴۵ کیلومتری شهرستان بانه و از دهستان بخش نمشیر است، در خانواده‌ای روحانی و دانش‌دوست چشم به جهان گشود. پدرش جناب ملاعبدالقادر سماقانی برده‌رشی از علما و معاریف عالیقدر منطقه‌ی بانه بود و مادرش سیدزاده آمنه از سادات "بێلوێ" بانه‌اند که آنان هم از سادات "بێلوێ" مریوان برخاسته‌اند. پدر سیدزاده شیخ مصطفی برادر شیخ امام در زمان خود به تقوا، زهد و عبادت مشهور بود. سیدزاده آمنه به عفت، تقوا، سخاوت، رحم، شفقت و صله‌ی رحم شهره‌ی خاص و عام بوده است.
ابتدای تحصیلات ملامحمّد نزد پدرشان بوده و والدشان اهتمام زیادی بر کسب علوم شرعی و دینی فرزندشان داشته و لذا از سن ۵-۶ سالگی تشویق به خواندن گشته و نزد پدرش و برخی اوقات نزد طلّاب تلمّذ می‌نموده است. ملامحمّد در آغاز به فراگیری و حفظ قرآن کریم پرداخت و پس از مدتی قرآن را ختم نمود و به تدریج به فراگرفتن علوم کلاسیک پرداخت. ایشان پس از خواندن چند کتاب کردی و فارسی از جمله «احمدی» (لغتتامه‌ی مشهور به اسم لغه العربیه بالکردیه) در علم لغت و «ایشده« تألیف علامه شیخ معروف نودهی (پدر مرحوم کاک احمد سلیمانی) و کتاب «اساس سعادت» اثر استاد ملاعبدالکریم مدرس و «کفایه الإسلام»، به خواندن «گلستان» سعدی مشغول شد.
بیان کیفیت تحصیل استاد با آن‌همه رنج و سختی و مشکلات از زبان خودشان واقعاً جای تأمّل دارد. ایشان در یکی از مکتوبات که مختصری از زندگینامه‌ی خویش را تقریر فرموده می‌نویسد:
«.. یادم هست به حدّی جدّی و طالب درس خواندن بودم که اگر روزی مادرم اهمال می‌ورزید و زود از خوابم بیدار نمی‌نمود گریه می‌کردم. پس ناچار هر وقتی که در اول صبح خودش برای نماز بیدار می‌شد ما را هم صدا می‌کرد. من با پای برهنه در سرمای زمستان پربرف و یخ این ده کوهستانی به مسجد می‌رفتم و پاهایم را آنجا می‌شستم و با خاکستر بخاری خشک می‌نمودم و آنگاه در جلوی پنجره‌ای منتظر می‌ماندم تا روشنایی روز در پنجره‌های به کاغذ کاهی مسدودشده‌اش ظاهر شود و بتوانم درس‌های روزهای گذشته را مرور کنم و آماده برای درس‌خواندن شوم. آنگاه به خانه باز می‌گشتم و صبحانه‌ام را در خانه‌ای می‌خوردم که نیمه‌مخروبه بود و جز آتش درخت بلوط ( که در وسط خانه جا داده بودند و دودش هردم به سویی می‌آمد) گرمش نمی‌کرد و گرمی‌اش از نیم تا یک متر بیشتر نفوذ نمی‌کرد. در لباس‌هایی کهنه با اندامی نیمه‌‌عریان به سر می‌بردم. پدرم، که خدایش بیامرزد، از دسترنج خود امرار معاش می‌کرد و به همین منوال قانع بود و خدا را شکرگزار؛ و او با اینکه وظیفه‌ی دینی خود را خوب انجام می‌داد ولی از مردم توقّع نداشت و مردم – از لحاظ مالی- همه در آن زمان خیلی بهتر از او نبودند…»
پس از آن ملامحمّد برخی از نامه‌های علمی به‌هم‌چسبیده به نام «طومار» و «تصریف زنجانی» و «عوامل جرجانی» را شروع و به اتمام رساند و با آنکه بیش از ده سال نداشت، به مطالعه و تحقیق در علوم عربی و ادبیات مربوط به آن پرداخت و از هیچ تلاشی در این موارد فروگذار ننمود. در همان حال به امور کشاورزی همراه با پدرش مشغول کار بود و در جوار آن علوم شرعی را نزد پدر تلمّذ می‌نمود. تا اینکه در سال ۱۳۲۷ه.ش بنا بر سنّت جاری طلّاب علوم دینی کردستان به دهات و شهرستان‌های دور و نزدیک عزم سفر نمود. نخست به روستاهای گورکِ سردشت و از آنجا به منگور و لاجانِ پیرانشهر جهت کسب علم رهسپار شد و سپس به منطقه‌ی موکریان و سقز نقل مکان نمود و با پای برهنه و لباس‌های پینه‌خورده، بدون وسایل تحصیل از کتاب و قلم گرفته تا سایر نیازمندیها، در نهایت سختی و شدت فقر، مراتب تحصیل را با نتایج درخشان طی نمود، و تمام کتابهای مربوطه را در علوم صرف، نحو، بلاغت، علم‌التفسیر، علم الحدیث، فقه، اصول فقه، کلام، منطق و فلسفه به اتمام رساند و در اولین سال تأسیس مدرسه‌ی علوم دینی مهاباد در حوزه‌ی علمی مسجد جامع سوور، در سال ۱۳۳۷ شمسی به تحصیل پرداخت. در بهار سال ۱۳۳۸ شمسی نزد فضلای گرانمایه استاد ملاحسین مجدی و استاد ملا محمّدصالح مدرّسی پسوه به دریافت اجازه‌ی «تدریس و افتاء» نایل شد و پس از آن برای تکمیل علوم عقلی و نقلی به شهرستان سقّز رفت و در آنجا مجدّداً به شیوه‌ی سنّتی طلّاب کردستان نزد استاد محمّدحسن ادیبی به اخذ اجازه‌نامه‌ی مجدّد در پاییز همان سال مفتخر گردید.
بعد از اخذ اجازه، ملامحمّد به زادگاهش برده‌رش نمشیر، بازگشت و به جای پدرش ملاعبدالقادر و بنا بر اجازه‌ی ایشان که در آن ایّام پیر و ناتوان گشته بود از بهار سال ۱۳۳۹ به وظیفه‌ی تدریس، امامت، ارشاد و فتوا اشتغال ورزید.
حال که قریب نیم قرن از آن‌زمان می‌گذرد با وجود موانع بسیار، که برای هر خدمتگزار دینی به ویژه در کردستان در طول تاریخ بوده و هست، به تکالیف و وظایف خویش مشغول بود و در مدت بیش از ۵۰سال، آثار ارزنده و پرباری در منطقه داشتند.
شخصیت و خصوصیات اخلاقی برده‌رشی
از جمله خصایص بارز او «مناعت توأم با قناعت» است. با اینکه دستش از مال دنیا تهی و برای امرار معاش در مضیقه بوده است، باز پیوسته قانع و خرسند بوده و خود در جهت کسب حلال گام برداشته و از تلاش روزمره خودداری ننموده و علیرغم مشکلات بسیار خودش در تکاپو بوده و خلاصه گویا زبان حال خود را از این شعر حافظ قرار داده است:
در این بازار اگر سود است با درویش خرسند است
خدایا منعمم گـــــــــــردان به درویشی و خرسندی
برده‌رشی در امور دینی و مذهبی فوق‌العاده دقیق بود. از عنفوان کودکی و نوجوانی تاکنون شدیداً پایبند به اصول و فروع دین بوده و در عبادت، زهد، تقوا و به‌جا آوردن نوافل کم‌نظیر و برای تزکیه‌ی نفس و رسیدن به مقامات عالی روحانی و معنوی متحمّل زحمات طاقت‌فرسایی شده است.
یکی از محاسن دیگر استاد، قدرت بیان و خطابه‌ی ایشان بود. آنان که در مجالس سخنرانی ایشان نشسته‌اند تصدیق می‌کنند که در سخنرانی تسلط کافی داشتند و مطالب فلسفی و حکمتی و مسائل اجتماعی، دینی و مذهبی را با نهایت فصاحت و بلاغت بیان می‌کردند.
استاد علاقه‌ی زیادی به «اصلاح تفکر دینی» داشت و چون مرد وارسته‌ای بود، این مشی با ذوق و فکر او تناسب داشت و در این راه با سایر مصلحان متقدّم و متأخّر همگام و همراه بوده و خود در این راه گام‌های اساسی برداشته و در مسیر بازگشت به اسلام راستین و اصول اولیه‌ی صدر اسلام و احیای علوم قرآنی و سنّت نبوی و تلاش پیگیر جهت برپایی سنن پیامبر اکرم (ص) و مبارزه‌ی شدید با بدعت‌ها و خرافات و موهومات (که مسلمین در طول چندین قرن گرفتار آن شده‌اند) رنجهای فوق‌العاده‌ای را به جان خرید. لذا با اینکه در «فقه» و «اجتهاد» و «حکمت» و سایر امتیازات علمی درجه‌ی شامخی داشتند در حرکت دینی و مبارزه‌ی علنی و عملی با خرافات نیز مقام ارجمندی را دارا بود.
این استاد جلیل‌القدر با آن علوّ قدر و مرتبه‌ای که در زهد، تقوا، عبادت و ریاضت داشته، مردی «روشنفکر»، «فرهنگ‌دوست» و «معارف‌پرور» بود. آثار علمی او به زبان‌های کردی، فارسی و عربی، گواه بر آن است. همیشه با فکری روشن و اندیشه‌ای ژرف در ترویج و تبلیغ اسلام راستین و به دور از مکدرات گوناگون شرک، خرافات و موهومات از هیچ کوششی دریغ نورزیده و همواره در این راه استوار و پایدار بود.
از صفات ممتاز برده‌رشی این بود که در مجالس تدریس کتب علمی حساسیت فوق‌العاده‌ای داشت؛ از این رو در هنگام تدریس کتابهای علمی، با توجه به سوابق درخشانی که در این زمینه‌ها کسب کرده بودند، در تشریح و تبیین مطالب و موضوعات علمی زحمات فراوانی متحمل می‌شد، که اگر طلّاب حوزه‌ی ایشان در این باب بی‌توجهی، سهل‌انگاری و سستی از خود نشان می‌دادند، استاد بسیار ناراحت می‌شد. بنابراین همیشه در این اندیشه بودند که طلّاب به بهترین وجه، علوم شرعی و حکمی را کسب نمایند و این علوم را به دیگران انتقال دهند و در کسب علوم کمترین مضایقه، سستی و مداهنه از خود نشان ندهند و در باب مسایل علمی منتهای آرزوی استاد، تلاش و کوشش مستمر طلّاب و موفقیت آنان در این مسیر بود.
برده‌رشی علاوه بر مراتب تقوا و ورع در علوم معقول و منقول و ادبیات عرب تبحّر کامل داشت و به این جهت کتب فقهی و درسی را با عالی‌ترین شیوه تدریس می‌کرد و عده‌ی زیادی از طلّاب منطقه‌ی کردستان از حوزه‌ی درسی وی استفاده و استفاضه نموده‌اند و از این‌رو کثیری از طالبان علوم دینی، مراتب تحصیل را نزد ایشان به پایان برده و نایل به اجازه‌ی «تدریس و افتاء» گشته‌اند. همیشه حوزه‌ی درسی ایشان یکی از پرازدحام‌ترین و پربارترین مدرسه‌های دینی بوده است.
آثار و تألیفات ملا محمّد برده‌رشی
استاد به واسطه‌ی اطلاعات گسترده و عمیقی که در علوم شرعی و ادبیات عرب و سایر علوم داشتند، تلاش‌های علمی بسیاری را در طول زندگی متحمل گشته و از زمره‌ی کسانی بودند که با رنج، سختی و مشقت در راه کسب علم و دانش طیّ طریق کرده‌اند. لذا در موضوعات مختلف علمی با قلمی روان و نثری در نهایت سلاست و انسجام، آثار ارزنده‌ای از خود به یادگار گذاشته‌اند.
برده‌رشی به زبان‌های کردی، فارسی و عربی مسلّط بودند، و به هر سه زبان، تألیفات مفید و متقنی را عرضه نمودند که مهمترین آنها به قرار زیراند:
الف: به زبان کردی
۱. ئیسلام و ئامانجه‌کانی (اسلام و اهدافش)
۲. بۆ موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌ره؟ (چرا محمد (ص) پیامبر است؟)
۳. کش گێرانی قورئان (اعجاز قرآن)
۴. ڕێبازی ئیسلام (مذهب و مکتب اسلام)
۵. سکاڵای دڵ (اعترافات درون)
۶. دمه‌ته‌قه (گفتگوی دو نفره)
۷. یارانی پێغه‌مبه‌ر (یاران پیامبر-ص-)
۸. له‌دایکبوونی پێغه‌مبه‌ر (میلاد پیامبر اکرم؛ مولودنامه به سبک جدید و بدیع)
۹. وه‌سیه‌تنامه (وصیتنامه‌ی برده‌رشی)
۱۰. مه‌لای کوردستان (عالم و روحانی کردستان)
۱۱. فه‌قێ (طلبه‌ی علوم دینی)
۱۲. لێکدانه‌وه (تحلیل مسایل؛ توضیحاتی بر رساله‌ی پدرشان در باب عقاید اسلامی)
۱۳. توتن‌کێشان ناڕه‌وایه (سیگار کشیدن حرام است)
۱۴. چه‌ند به‌سته هۆنراوه (مجموعه اشعار کردی برده‌رشی)
ب: به زبان فارسی
۱. پیرامون حقایق.
۲. خدا را بپرستیم یا طبیعت؟
۳. پاسخ (راجع به برخی از شبهات)
۴. اندیشه‌ی ما.
۵. کردار کردگار یا قضا و قدر.
ج: به زبان عربی
۱. علم الخط.
۲. علم الصرف.
۳. علم النحو.
۴. علم الوضع.
۵. علم الآداب.
۶. علم المنطق.
۷. نبذهٌ فی الحکمه.
۸. هدایه الحاجّ.
۹. علم الفرائض.
آثار برده‌رشی مجموعاً ۲۸ کتاب و رساله را در بر می‌گیرد که خود گنجینه‌ای از معارف و دانش‌های علوم شرعی و عقلی را شامل می‌شود که قدرت و توانایی این عالم فرهیخته را در فنّ نویسندگی و تسلّط بر علوم گوناگون، می‌رساند.
برخی از اقدامات عملی و فرهنگی برده‌رشی
استاد برده‌رشی از ذوقی مستحسن برخوردار و انسانی محکم و با کشش در امور دین و تلاشگری پایدار در اجرای احکام اسلامی و خلاصه مرد میدان علم و عمل بود. بدین سبب فعالیت‌‌های عملی ایشان برکات و آثار پرباری در منطقه به همراه داشته است. ایشان در عین حال که آثار علمی مفیدی به مسلمانان عرضه داشتند، از بعد عملی هم اقدامات و کارهای فرهنگی جالب و بدیع که سابقه نداشته انجام داده‌اند و همانند مبتکری در این وادی‌‌ها گام نهاده و سیره و روش پیشینیان را در جهت مثبت و به نفع اسلام و مسلمانان تا حدی تغییر دادند و از جمله اقدامات ایشان را می‌توان در موارد زیر بر شمرد:
۱. پرورش بسیاری از علمای منطقه که مفتخر به کسب اجازه علمی در محضر ایشان شده‌اند.
۲. مبارزه با بدعت‌ها و خرافات عقیدتی و عملی مردم که مخالف روح قرآن و اسلام بودند.
۳. تلاش پیگیر و مستمر جهت بازگشت به قرآن و سنّت صحیح پیامبر-ص- و یارانش.
۴. مقرّر نمودن هزینه‌ی ماهانه برای طلّاب علوم دینی و برداشتن شیوه‌ی سنّتی «راتبه».
۵. فتوا به جایز بودن نماز جمعه به چهار نفر واجد الشّرایط و برگزاری آن به این عدد.
۶. تحریم توتون‌کاری و خرید و فروش آن و استعمال سیگار.
۷. احداث مسجد (برای زنان) و تشویق و ترغیب آنان برای ادای فریضه‌ی نماز جمعه.
۸. احداث مهمانخانه برای مسجد جهت موارد ضروری مثل جلسات و گردهمایی‌های گوناگون ازجمله مجالس ترحیم و …
۹. ممنوعیت عملی سخن‌گفتن و خوابیدن و سایر بدعت‌ها و بی‌ادبی‌های متداول امروزه در مساجد.
۱۰. ممنوعیت رقص و موسیقی حرام به‌طور آشکار و علنی در مراسم عروسی.
۱۱. تحریم نکاح الشّغار (ژن به ژنه) و نکاح صغیره (دختر نابالغ) جهت منافع شخصی و دنیوی.
مورد پیشگفته اهمّ اقدامات و تلاش‌های برده‌رشی در اجرای احکام دین اسلام بود- خدای متعال اجر جزیلشان عطا فرماید- موارد فوق‌الذّکر موجب شد که شهر و روستاهای دیگر مناطق نیز به آن تأسی جویند و به عنوان الگوی عملی و عینی از آن پیروی نمایند.
استاد محمد عزیزی در بهار سال جاری طی مسافرتی به تهران، که تنی چند از اعضای جماعت دعوت و اصلاح ایشان را همراهی می‌کردند، در دفتر مرکزی جماعت حضور پیدا کرده و با دبیرکل و اعضای دفتر دیدار نمودند.
پایگاه اطلاع‌رسانی اصلاح، فقدان این عالم ربّانی را به علمای منطقه، شاگردان استاد، مدارس علوم دینی، خانواده‌ی معزّز ایشان و عموم مسلمانان کردستان تسلیت عرض نموده و از خداوند قادر متعال برای آن مرحوم، رحمت و مغفرت و برای بازماندگان صبر جمیل و اجر جزیل مسألت می‌نماید.
یادش گرامی و راهش پر رهرو باد.
