عربستان دوستی با حماس را نمی‌خواهد

با وجود سفر مشعل به ریاض
عربستان دوستی با حماس را نمی‌خواهد

منابع آگاه در ریاض گفتند که سفر هیئت حماس به عمره فراتر از مناسک دینی نبوده و تنها در چارچوب انجام فریضه حج عمره انجام شده است. کما این که عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان نیز گفت: «این سفر تنها برای ادای فریضه حج عمره صورت گرفته است.»

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، منابع نزدیک به اخوان المسلمین تلاش کردند از سفر هیئت حماس به عربستان و میزبانی ملک سلمان بن عبدالعزیز از خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس بهره برداری سیاسی کنند و آن را نشان از تغییر مواضع عربستان در قبال حماس به ویژه بعد از امضای توافق نهایی هسته ای میان تهران با غرب ارزیابی کنند.

این نخستین بار نیست که اخوان المسلمین بر تغییر شگرف مواضع عربستان در قبال جنبش فلسطینی حماس حساب کرده است، پیش از این بعد از آن که ملک سلمان به قدرت رسید نیز تلاش می کرد وانمود کند که سیاست خارجی عربستان در قبال حماس و اخوان المسلمین تغییر کرده است.

این در حالی است که همچنان روابط ریاض با قاهره بسیار نزدیک و خوب است. حکومت مصر در سایه عملیات سنگین خود علیه اخوان المسلمین از حمایت های مالی و دیپلماسی بالای عربستان بهره می برد. عربستان همچنین بر روی مصر به عنوان یک طرف محوری در پیمان عربی جنگ در یمن حساب کرده است.

با این وجود افراد نزدیک به سازمان جهانی اخوان المسلمین می گویند که مقامات عربستانی با همتایان مصری خود درباره چگونگی کاهش فشارها به جنبش حماس در نوار غزه و لغو احکام سنگین قضایی علیه رهبران اخوان المسلمین مصر گفت وگوهایی انجام داده اند.

تا کنون دلیل روشنی درباره صحت آن چه اخوانی ها در گزارش هایشان می آورند، منتشر نشده است. بعضی تحلیلگران می گویند که عربستان حاضر نیست به این راحتی پیمان مستحکم خود با مصر را رها کند و دست از حمایت خود با حکومت خودگردان فلسطین به صرف برقراری پیمانی جدید با حماس بشوید. آنها همچنین می گویند بسیار سخت می توان پذیرفت عربستان حاضر به ایجاد کانال های ارتباطی با حماس به دور از چارچوب طرح آشتی ملی طرف های فلسطینی باشد.

علی رغم این که روابط حماس با حزب الله لبنان تیره شده و دیگر روابط نزدیکی نیز با تهران ندارد و با وجود این که حماس در ابتدای قرن فعلی از حمایت ریاض برخوردار بود، اما گفته می شود عربستانی ها دیگر نمی خواهند خود را درگیر رابطه با حماس که شاخه فلسطینی اخوان المسلمین محسوب می شود و شاخه نظامی دارد، کنند.

ریاض تا کنون بارها میزبان نمایندگان حکومت و دیگر احزاب و سازمان های فلسطینی از جمله گروه های عضو سازمان آزادیبخش فلسطین و دیگر اعضای غیر عضو این سازمان بوده است. همچنین توافق مکه را که حماس در فوریه ۲۰۰۷ پذیرفت نیز میزبانی کرده است، این همان پیمانی است که حماس در ژوئن همان سال لغو کرد و به دنبال آن با قدرت اسلحه بر نوار غزه مسلط شد و حکومت خودگردان فلسطینی را از نوار غزه بیرون راند.

بعد از آغاز تحولات سوریه و اعلام مواضعی در مخالفت با حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه روابط دمشق و حماس تیره شد. اتفاقی که خشم ایران را برانگیخت و به تیرگی روابط حماس با تهران نیز انجامید تا آن جا که بسیاری از حمایت های مستقیم مالی ایران از این جنبش به حالت تعلیق در آمد. حماس تمام امید خود را به اخوان المسملین که در سال ۲۰۱۲ در مصر به قدرت رسید، بسته بود. اما با سقوط محمد مرسی، رئیس جمهوری اخوانی مصر و دستگیری دسته جمعی رهبران اخوان و تبعید شمار بسیاری از آنها در ژوئن ۲۰۱۳ و بسته شدن گذرگاه مرزی میان سینا با نوار غزه به شکل دائم و به دنبال آن تخریب تونل های زیرزمینی غزه به مصر ستاره اقبال حماس بی فروغ و دوران افول این جنبش آغاز شد.

بعد از آن حماس که دوران هیستریک خود را می گذراند به دنبال یافتن جایگزین های حمایتی به جای ایران بود اما هیچ گاه نتوانست از این گذرگاه برای نزدیک شدن به عربستان و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به استثنای قطر استفاده کند. تا این که حماس خود را در وضعیتی دید که ناگزیر به بازیابی روابط با ایران شد و تلاش کرد که حمایت مالی ایران را مجددا به دست آورد اما این بار ایران بود که حاضر نبود همانند سابق از حماس حمایت کند.

تحلیلگران بعید می دانند حماس بتواند حمایت سخاوتمندانه عربستان را به دست آورد مگر این که حاضر به دادن امتیازهای سنگین به ریاض شود و از بسیاری از مواضع خود به دستور عربستان کوتاه بیاید. به ویژه که به روشنی شاهد است که عربستانی ها حاضر نیستند به سفر هیئت حماس بعد رسمی دهد و آن را صرفا سفری مذهبی توصیف می کنند. در عین حال تحلیلگران بعید می دانند عربستان حاضر شود به این سادگی از دوستی با مصر دست بشوید به صرف این که دوستی با حماس را به دست آورد، آن هم در وضعیتی که خود را در رقابت منطقه ای تنگاتنگ با ایران می بیند. مصر حماس را متهم می کند به طور غیر مستقیم بر اساس دستورالعمل اخوان المسلمین از گروه های شبه نظامی مسلح در صحرای سینا حمایت تسلیحاتی می کند و به این ترتیب امنیت ملی آن را به خطر می اندازد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی