نقش تربیتی معلم ، میدان های فعالیت معلم در تربیت شاگردان
نقش تربیتی معلم ، میدان های فعالیت معلم در تربیت شاگردان
نوشته: علی بن عبدالعزیز الراجحی / ترجمه و تصرف: عبدالخالق احسان
محور سوم: میدان های فعالیت معلم در تربیت شاگردان:
تعارف: تعارف از آداب عمومی اسلامی است که هیچ امت و هیچ فردی از آن بی نیاز نیست و تحقق روابط بدون آن ممکن نمی باشد؛ لذا تعارف از مهمترین آداب اسلامی است که الله متعال این گونه آن را بیان نموده است.(یا أیها الناس إنا خلقناکم من ذکر وأنثى وجعلناکم شعوباً وقبائل لتعارفوا إن أکرمکم عند الله أتقاکم) [سوره الحجرات: ۱۳]. ای مردمان ! ما شما را از مرد و زنی ( به نام آدم و حواء ) آفریده ایم ، و شما را تیره تیره و قبیله قبیله نموده ایم تا همدیگر را بشناسید ( و هر کسی با تفاوت و ویژگی خاص درونی و بیرونی از دیگری مشخص شود ، و در پیکره جامعه انسانی نقشی جداگانه داشته باشد ) . بی گمان گرامی ترین شما در نزد خدا متقی ترین شما است . میوه گوارای تعارف اسلامی، اخوت اسلامی و محبت صادقانه است، لذا باید معلم شناخت دقیقی بین خود و شاگردانش به وجود آورد و مشکلات شاگردان را بشناسد و برای حل آن تلاش نموده و هم چنان تلاش کند که بین شاگردان نیز معرفت و شناخت از همدیگر را ایجاد نماید.
توصیه به حق: یکدیگر را نصیحت کردن از عواملی است که پیوند بین معلم و شاگردان را تقویه می کند، معلم باید به حق توصیه نموده و در مقابل خطا و گناه شاگرد سکوت نکند و به سرعت به نصیحت پنهانی او بپردازد و اگر گاهی لازم بود علنی هم نصیحت نماید؛ همچنان شاگردان را تربیت کند که به نصیحت همدیگر بر اساس حکمت و مهربانی و فروتنی بپردازند؛ چون اگر شاگردان در فرصت فراگیری و آموزش این صفت نیکو را متحقق نسازند چگونه در میدان عمل آن را عملی می سازند؛ این تناصح نقش خیلی فعالی در آینده کار اسلامی دارد. و بر معلم لازم است که توصیه های شاگردانش را نیز قبول نماید؛ چون او هم بشر است و گاهی اشتباه می کند، اگر چه توقع می رود که اشتباهات معلم باید به کمترین درجه برسد، بازهم شاگردان می توانند معلم را متوجه اشتباهاتش بسازند و این خوب است که به گونه پرسش صورت گرفته و یا به عنوان حل مشکل مطرح گردد. بر همگان است که هدف شان از نصیحت خیرخواهی برای شخص منصوح بوده و مخلصانه و متواضعانه آن را مطرح سازند نه از روی ریاکاری و تکبر و شهرت طلبی؛ چون به امر به معروف و نهی از منکر، امور مسلمانان سامان یافته و بدون این دو مسلمانان دچار اضطراب و سردرگمی و ستمگاری می شوند.
محافظت از وعده ها: معلم باید به وعده خویش عمل نموده و در اجرای آن تأخیر نکند و هم چنان بر شاگردان لازم است که وعده های که به شاگردان می دهند، در نظر داشته و درین قسمت تساهل نکنند؛ چون مشکلات زیادی را به وجود می آورد.
پنهان کردن اسرار شاگردان: برای معلم سزاوار نیست که اسرار شاگردان را افشا کند؛ بلکه لازم است که اسرار را بپوشاند و بر شاگرد نیز لازم است که اسرار معلم و شاگردان دیگر را بپوشانند و هم چنان بر هر مسلمان لازم است که اسرار برادر مسلمانش را پنهان نماید و حفظش کند.
پیام های توجیهی: این پیام های توجیهی دو قسم اند: ۱. پیام های توجیهی و تربیتی مسلسل و مرتب که برخی کوتاهی شاگردان را معالجه نموده و برخی موضوعات مهم را متذکر سازد، مثل: ( نماز، نیکی به والدین، حفظ زبان و… ) بعد از مدتی می توان ازین پیام های توزیع شده امتحان گرفت و جوایزی به برنده ها توزیع کرد. ۲. پیام های توجیهی نظر به مناسبت ها، مثل: ماه مبارک رمضان، عاشورا، دهه ذی الحجه و…
برگزاری مسابقات:
مسابقه قرآنی.
مسابقه حفظ احادیث.
مسابقه حفظ اذکار مأثور.
مسابقه کتابخوانی.
مسابقه علمی و یا مسابقه عمومی.
راه اندازی برخی فعالیت های خیریه در آموزشگاه: مثل: توزیع برخی اعلانات دعوتی، توزیع اشیاء برای مستحقین، جمع آوری کمک به ملازم و خدمه، جمع آوری صدقه فطر در رمضان و …
ترتیب رحله های مفید و علمی به منظور رشد علمی و شناسایی استعداد های شاگردان:
نصب اذکار نوشته شده بر جریده های خوب و مناسب که شاگردان به راحتی بتوانند آن ها را بخوانند و حفظ کنند و یا اذکار را به برگه های دلنشینی چاپ کرده و به شاگردان توزیع نمایند.
راه اندازی جریده های دیواری که در آن اندرزها، رهنمایی ها، اعلانات، فتوا ها و … نصب گردد و گروهی از شاگردان مسئولیت را به عهده بگیرند.
نصب تابلوهای بزرگ در دیوار های مدرسه برای نوشتن مسایل مهم و ضروری.
راه اندازی دوره های آموزشی: می توان در آموزشگاه برخی دوره های مفیدی را راه اندازی کرد مثل: دوره تجوید، دوره فقه، دوره علم میراث، دوره علوم قرآن، دوره سخنوری، دوره در خصوص قضیایای که شاگردان به آن نیازدارند.
عادت دادن شاگردان به انجام برخی سنت های عملی: می توان فضای مکتب و مدرسه را برای ادای برخی نماز های نفلی آماده کرد، مثل: ادای نماز چاشت و… البته بعد از تشویق و علاقه مند کردن شاگردان.
شرکت در خوشی های شاگرد: معلم باید در حالات خوشی به دیدار شاگرد رفته و برایش موفقیت و خوشی را تبریک بگوید، اگر به دیدارش رفته نمی تواند، باید در صنف در محضر شاگردان دیگر برایش تبریک بگوید تا به شادابی و سرور شاگرد بیفزاید.
- با توجه به اینکه توسط یکی از کاربران ارجمند از افغانستان ارسال گردیده، برخی موارد را باید بومی سازی کرد.
مرتبط:
