نگاهی به دیدگا ههای پدر مالزی مدرن

نگاهی به دیدگا ههای پدر مالزی مدرن

ماهاتیر محمد-نخست وزیر مالزی – که به عنوان پدر مالزی مدرن لقب گرفته است و از کهن ترین رهبران آسیایی به شمار می آید ، در بیست دسامبر ۱۹۲۶ در ایالت کداح(KEDAH )  مالزی متولد شد . وی پس از گذراندن     دوره های مقدماتی آموزشی در سال ۱۹۴۷ برای ادامه تحصیلات به سنگاپور رفت و پس از پایان تحصیلات به عنوان کارشناس پزشکی وارد صحنه اشتغال گردید. آقای ما هاتیر از سال ۱۹۴۵ فعالیت های سیاسی خود را با پیوستن به انجمن ملی مالایی های متحد یا آمنو (UMNO) که بعدها به عنوان حزب حاکم مالزی شهرت پیدا کرد آغاز نمود . وی در سال ۱۹۶۴ با بالاترین رای به عنوان اولین نماینده مجلس مالزی انتخاب شد و در سال ۱۹۷۳ نیز به عنوان سناتور به عضویت مجلس سنا رسید . سال ۱۹۷۶ ، سال انتخاب آقای ماهاتیر به عنوان معاون نخست وزیر بود و در سال ۱۹۷۵ نیز به عنوان معاون حزب آمنو برگزیده شد . آقای ماهاتیر محمد که در ۶ جولای ۱۹۸۱  به دنبال استعفای عون حسین به دلیل بیماری ، نخست وزیر مالزی گردید ، تاکنون طولانی ترین زمان را در پست نخست وزیری گذرانده است .

پدر مالزی مدرن به عنوان یک شخصیت بین المللی و منطقه ای شناخته شده و طرفداران وی معتقدند ، درک سیاسی – اجتماعی عمیق وی از تحولات بین المللی و منطقه ای ، دلیل اصلی موفقیت وی در ایجاد یک مالزی مدرن محسوب می گردد . ماهاتیر شخصاً معتقد است که اعتبار وی به دلیل پیشرفتهای اقتصادی مالزی و تبدیل یک مالزی سنتی به یک واحد صنعتی در شطح بین الملل می باشد . وی حتی فراتر رفته ، با داعیه رهبری کشورهای در حال توسعه بر این باور است که می تواند کشورهای عقب نگه داشته شده را در مقابل کشورهای بزرگ صنعتی مدیریت کرده ، آنان را به ممالک پیشرفته مبدل سازد . بسیاری از رهبران کشورهای جنوب بخصوص در آسیا ، می را به عنوان یک الگوی نمونه پذیرفته ، از توصیه های وی به عنوان یک دستورالعمل اجرایی استفاده کرده اند .

واقعیت این است که آقای ماهاتیر توانست در کمتر از دو دهه ، اقتصاد وابسته مالزی را به یک اقتصاد صنعتی و در حال رشد تبدیل نموده ، درآمد سرانه این کشور را از سیصد دلار به چهار هزار دلار افزایش دهد . امروزه وجود بلندترین برج دوقلوی جهان  در کوالالامپور ، فرودگاه مدرن ، پایتخت اداری پیشرفته و شهر کامپیوتری MSC ، همگی از پروژه های بزرگ و دستاوردهای دولت آقای ماهاتیر محمد محسوب می گردند .

اگر چه مخالفان دولت بخصوص حزب اسلامگرای پاس معتقدند که مالزی به لحاظ پیشرفت اقتصادی بسیاری از مسایل اجتماعی و فرهنگی از جمله حفاظت از ارزشهای اسلامی و برپایی عدالت اجتماعی را فراموش کرده است ، اما آقای ماهاتیر شخصاً معتقد است که به ارزشهای دینی و فرهنگی نیز توجه لازم مبذول گردیده و مالزی نه فقط در ابعاد اقتصادی ، بلکه در زمینه اسلامی نیز می تواند یکی از الگوهای کشورهای مسلمان باشد .

***

یکی از دلایل تبدیل آقای ماهاتیر محمد به یک رهبر جهانی تاکید وی بر حفظ استقلال کشور و اتخاذ مواضع مستقلانه در مواجهه با تحولات بین المللی و منطقه ای بوده است .در زمینه سیاست داخلی نیز پایبندی ماهاتیر به فرهنگ و سنن مالزیایی و عدم اعتقاد به تقلید از فرهنگهای بیگانه از دلایل موفقیت وی محسوب می گردد. دکتر ماهاتیر در عین اعتقاد به اصلاحات سیاسی ، دموکراسی با معیارهای غربی را مورد انتقاد قرار داده و معتقد است :  (( دموکراسی به خودی خود نظام کاملی نیست و ماباید برای دموکراسی اصولی را تعیین کنیم . ما با دموکراسی غربی که در آن فرد هر کاری دلش بخواهد می کند مخالفیم . این امر سبب شده که کانون خانواده از هم بپاشد ، ازدواجها کم دوام باشد و انحرافات جنسی متداول گردد و در یک کلمه حقوق مردم زیر پا گذاشه شود . در نظام لیبرالی ، غربی ها تمایل دارند در همه جا نسخه ای از دموکراسی خود را پیاده کنند این نمی شود چرا که مردم دنیا با یکدیگر تفاوت دارند فرهنگ و ارزشها متفاوت است، بنابراین امور ما هم باید به نحوی متفاوت با غرب اداره شود . غربی ها می خواهند دنیا را به تبعیت از خود وادار کنند . حتی در اقتصاد تلاش می کنند تا دنیا را به کام شرکتهای بزرگ تجاری بفرستند ، می خواهند همه حد و حصرها برداشته شود ، در این صورت فرصتی برای شرکتهای کوچکتر برای رقابت باقی نمی ماند . ما باید مستقل بمانیم تا بتوانیم به مشکلات خود فکر کرده آنها را حل نماییم و تا به حال نیز موفق بوده ایم  )).

دکتر ماهاتیر که با اصرار بر سیاستهای مستقل خود موفق شد مالزی را از ورطه بحران اقتصادی ۱۹۷۷ شرق آسیا خارج سازد ، شدیداً نسبت به سیاستهای اقتصادی غرب  بخصوص وابسته کردن کشورهای جنوب به ارگانهای پولی بین المللی نظیر بانک جهانی و صندوق بین المللی پول بدبین است . وی عدم دریافت وام از صندوق بین المللی پول در جریان بحران اقتصادی ۱۹۷۷ را از افتخارات دوران زمامداری خود دانسته و معتقد است توسل به این سیاست موجب رهایی مالزی از وابستگی سیاسی و حرکت در مسیر پیشرفت بوده است . وی در این رابطه         می گوید : (( ما در مورد نیت بانک جهانی و صندوق بین المللی پول تردید داریم ما فکر می کنیم آنها می خواهند بر اقتصاد ما مسلط شوند . اگر از آنها وام بگیریم نمی توانیم بدون اجازه آنها کاری انجام دهیم و این امر ما را به عقب می اندازد . اقتصاد ما را نابود می کند . به همین دلیل به صندوق بین المللی پول نزدیک نمی شویم )).

آقای ماهاتیر نه تنها نسبت به دریافت وام از ارگانهای مالی بین الملل بدبین است ، بلکه دریافت کمک از دیگر کشورهای غربی را نیز با احتیاط می پذیرد و ترجیح می دهد به جای دریافت کمک ، از سرمایه های کشورهای ثروتمند در توسعه کشور خود استفاده نمایدو به همین دلیل است که مالزی به عنوان یک کشور سرمایه پذیر همواره با فراهم نمودن شرایط قانونی و اجتماعی در صدد جذب سرمایه های خارجی بوده و توسعه این امر را بر دریافت کمک از کشورهای خارجی ارجح می داند . وی در این رابطه می گوید : ((ما برای اجرای برنامه های خود از سرمایه های خارجی کمک می گیریم و آن قدر به این کار ادامه می دهیم تا مهارتهای لازم را کسب کنیم . به همین دلیل است که مالزی از کشوری کشاورزی به کشوری صنعتی و پیشرفته تبدیل شده است )) .

براساس این دیدگاه است که ماهاتیر محمد به پدیده جهانی شدن نیز با دیده تردید می نگرد و معتقد است در عین استفاده از نکات مثبت جهانی  شدن باید تبعات منفی این پدیده را نیز شناخت و از آن احتراز نمود . وی در تعریف جهانی شدن می گوید :

((جهانی شدن موهبتی جدید برای کشورهای قدرتمند برای افزایش استیلای خود در سطح جهان به حساب      می آید . البته کشورهای بزرگ دنیا را تسخیر کرده اند اما با قصد تقویت این استیلا می خواهند مطمئن شوند که همواره قادر به رقابت با کشورهای بزرگ شرق آسیا و حتی کشورهای ضعیف مسلمان هستند.))

دکتر ماهاتیر در سخنرانی خود در همایش ((تاثیر جهانی شدن بر اسلام)) که در تاریخ ۲۱/۳/۸۰ در کوالالامپور برگزار شده بود می گوید :

((ضروری است به مساله جهانی شدن توجه نماییم ، زیرا درک مساله جهانی شدن به منزله این است که نه تنها باید خود را برای مقابله با خطرات آن آماده کنیم بلکه باید برای بهره برداری از دستاوردهای مثبت آن نیز مهیا باشیم. )) در واقع آقای ماهاتیر اعتدال در حفظ سرعت خود در روند پیوستن به جهانی شدن را مدنظر قرارداده و با تکیه بر اعتقادات و باورهای کشورهای مسلمان و بخصوص آسیایی بر ضرورت حفظ استقلال این کشور در روند جهانی شدن تاکید دارد و شاید بر این اساس است که آقای ماهاتیر با طرح سیاست نگاه به آسیا بر افزایش همگرایی و تعامل میان کشورهای آسیایی اصرار می ورزد . می در این رابطه به صراحت می گوید : ((مالزی یک کشور آسیایی است و اگر چه ارزشهای غربی را رد نمی کند ، لیکن هرجا که ارزشهای آسیایی وجود داشته باشد ، ابتدا آن ارزشها را دنبال خواهد کرد .))

در واقع سیاست نگاه به شرق مالزی بیش از بیست سال قبل توسط آقای ماهاتیر مطرح شد و بر این نکته اذعان داشت که کشورهای آسیایی قبل از آنکه به سوی غرب گرایش پیدا نمایند باید کشورهای مانند ژاپن و کره جنوبی را که آسیایی و توسعه یافته هستند الگو قرار دهند . آقای ماهاتیر معتقد است نگاه به شرق تنها کپی برداری از پیشرفتهای کشورهای شرقی نیست ، بلکه نوعی ؟آموزش است که در سایه آن می توان گامهای درست را از غلط تشخیص داد . وی الگو پذیری از غرب را در مالزی فاقد کارایی دانسته و معتقد است ارزشهای اصیل در شرق است که می تواند موجب توسعه و رشد مالزی گردد بر این اساس است مالزی هزاران دانشجو و کارآموز را به کشورهایی نظیر ژاپن و کره جنوبی فرستاده و تئوری نگاه به شرق را به عرصه عمل وارد می سازد . آقای ماهاتیر همچنین برای اجرایی شدن این تئوری تاسیس سازمانهای آسیایی را پیشنهاد می نماید وی می گوید البته این بدان معنی نیست که ما ضد اروپا و آمریکا باشیم ، بلکه معتقدیم که سیاست گرایش به شرق می تواند الگوی توسعه کشورهای آسیایی و موجب کاهش وابستگی آنها به غرب گردد .

در کنار توجه به شرق و آسیا، آقای ماهاتیر نگاه ویژه ای به اسلام و نقش آن در تحولات جهانی و داخلی دارد . در واقع یکی از چالشهای موجود در جامعه مالزی چگونگی تطبیق مسائل اسلامی با مقتضیات زمان و ایجاد یک مالزی به عنوان الگو برای کشورهای مسلمان می باشد . ماهاتیر محمد در پاسخ به مخالفان اسلامگرای خود که وی را    بی اعتنا به معارف اسلامی می دانند مدعی است که تحولات صورت گرفته در جامعه مالزی نه تنها مغایرتی با  اصول و موازین اسلامی ندارد ، بلکه اسلام و اصول اساسی آن از موجبات توسعه سریع مالزی در ظرف دو دهه گذشته بوده است .

مالزی یک کشور چند نژادی است . در این کشور سه تیره عمده آسیایی یعنی ملایو ها که مسلمان هستند ، چینی ها که از بودا پیروی می کنند و هندی ها که هندو می باشند با یکدیگر زندگی می کنند . آقای ماهاتیر معتقد است که بزرگترین دستاورد دولت مالزی ایجاد تعامل مناسب میان نژاد های مختلف مالزی بوده و این مهم تنها در سایه پیروی از دین اسلام صورت گرفته است .

وی می گوید : ((اکثریت مردم مالزی مسلمان و اصول گرا و پایبند به اعتقادات مذهبی می باشند . البته اصول گرایی به معنی افراطی گری نیست ، بلکه اصول اساسی اسلام بر تعادل و عدم خصومت با غیر مسلمان تاکید دارد، مگر در مواقعی که مسلمانان در معرض حمله قرار گیرند.))

وی ضمن مقایسه وضعیت کنونی جهان اسلام با وضعیت مسیحیت در قرون ۱۵ و ۱۶  دنیای مسیحیت می گوید : (( در این قرن مسیحیان خیلی نابردبار بوده،بر یهودیان وپیروان دیگر مذاهب حمله می نمودند و همین بدرفتاری بود که منجر به مهاجرت دسته جمعی دیگر ادیان به سایر نقاط جهان گردید و در نهایت منجربه تاسیس آمریکا شد.))

آقای ماهاتیر اسلام را دین صلح و مدارا و متفاوت با دیگر ادیان توحیدی نظیر یهود و مسیحیت می داند و معتقد است که اگر مسلمانان به اصول اسلام بازگردند ، به پیشرفت و توسعه خواهند رسید و در صلح و تفاهم با یکدیگر و دیگر ملل غیر مسلمان زندگی خواهند کرد . آقای ماهاتیر برای رفع اتهاماتی که وی را لائیک و غیر اسلامی معرفی می کنند می گوید: ((مالزی یک دولت نوین توسعه یافته است که موفقیت خود رانه به خاطر اسلام بلکه مدیون اسلام می داندچرا که همواره سعی نموده است نسبت به اصول اسلام مقید و پایبند باشد. اسلام فراتر از یک دین صرف است،چرا که روش زندگی را به بشریت می آموزد. ))

وی معتقد است که نباید اقدامات افراطی ها را به حساب اسلام گذارد و می گوید افرادی تمایل دارند بنیادگرایی اسلامی را با افراطی گری مترادف بدانند اما این طور نیست و اصول اسلامی شفاف ، اساسی و مقدس است . وی در این رابطه می گوید : ((اسلام اصیل نه تنها می تواند در دولتهای نوین اسلامی نقش ایفاء نماید، بلکه فراتر از آن قادراست دراین عصرمادیگری الهام بخش ارزشهای معنوی که انسان راازدیگرموجودات متمایز می سازد باشد . مالزی با اسلام مشکلی ندارد و ما می توانیم به یک کشورتوسعه یافته مدرن تبدیل شویم.))

یکی از ابعاد دیدگاههای رهبر مالزی که دارای ویژگی مترقیانه می باشد ، تاکید وی برضرورت قدرتمند شدن کشورهای اسلامی به لحاظ تسلیحاتی و فنی برای مواجهه با چالشهای قرن می باشد .او معتقد است ، درعین ضرورت وجودی دعا ونیایش به درگاه خدا ، این اعمال برای پیروزی مسلمانان در مقابل کفار کافی نیست ،بلکه برای پیروزی با دشمنان باید به سلاحهای پیشرفته مسلح شد. و مسلمانان برای اینکه بتوانند بخوبی از اسلم دفاع کنند ،باید در تمامی زمینه های علمی و فنی بخصوص تسلیحاتی سرآمد کشورهای دیگر باشند.

ماهاتیر یکی دیگر از عوامل تقویت مسلمانان را ایجاد وحدت و اتحاد میان آنان دانسته،بر این باور است که درصورت رفع اختلافات میان مسلمانان ، آنان به یک قدرت واحد جهانی تبدیل خواهند شد . وی از اینکه مسلمانان با یکدیگر اختلاف داشته و به همین دلیل نیازمند به فناوری غرب شده اند گلایه داشته و می گوید  : (( باعث تاسف است که مسلمانان برای داشتن جنگ افزار پیشرفته جهت دفاع از خود باید به قدرتهای غربی متکی باشند.درحالی که کشورهای اسلامی از نظر وسعت و جمعیت بزرگتر از کشورهای غربی هستند. اما از نظردانش دفاعی به مراتب ضعیف تر از آنها می باشند و این نقیصه باعث شده که ما نتوانیم در موارد ضروری و اضطراری نقش خود را درپایان دادن به آلام مسلمانانی همچون مردم کوزوو و بوسنی ایفا کنیم .)) و برا اساس این دیدگاه است که حمایتهای دولت مالزی از مسلمانان تحت ستم جهان بخصوص در فلسطین ، بوسنی و افعانستان شکل گرفته است . آقای ماهاتیر مدعی است که اسلام همواره از سوی غرب مورد سوء تعبیر واقع شده و واقعیت های ارزشنمد این دین نادیده انگاشته شده است و یکی از این موارد مربوط به نگاه غرب به مساله فلسطین می گردد . آقای ماهاتیر باطرح این موضوع که فلسطینیان آواره برای بازپس گیری سرزمین های غصب شده خود باید با اسرائیل مبارزه کنند    می گوید : (( متاسفانه این مبارزه برای آزادی سرزمین اجدادی مردم فلسطین به اختلافات ودرگیریهای مذهبی تعبیرشده و آن را جنگ بین اسلام و یهودیت تبلیغ کرده اند. ))

وی در جای دیگری می گوید : (( آنچه اکنون در فلسطین شاهد آن هستیم یک جنگ مذهبی نیست  ، عربها و یهودیان پیش از ایجاد اسرائیل نیز در این سرزمین می زیسته اند، این مناقشه برای تملک زمین است .مسلمانان ضد یهودی نیستند و واژه ای به نام قتل عام در فرهنگ اسلامی وجود ندارد ، اما وقتی که یهودیان و مسیحیان به اشغال اراضی مسلمانان می پردازند طبیعی است که مسلمانان از سرزمین خود دفاع کنند . ))

آقای ماهاتیر تشدید خشونت در فلسطین را ناشی از ضعف مسلمانان در عرصه های بین المللی دانسته و منتقدانه می گوید : به ما می گویند به بچه های فلسطین بگویید به سوی نیروهای اسرائیلی سنگ پرتاب نکنند . اما هیچ کس به اسرائیلی ها نمی گوید که مردم فلسطین را هدف گلوله های خود قرار ندهید .

آقای ماهاتیر از زمره رهبرانی است که همواره در اجلاسهای بین المللی خواهان احقاق حقوق مردم فلسطین و خروج اسرائیل از سرزمین های اشغالی شده است و شاید به همین دلیل باشد که مالزی معمولاً آماج تبلیغات غرب قرار گرفته و دستگاههای سیاسی آمریکا مکرراً این کشور را به نقض حقوق بشر متهم کرده یا با فشارهای اقتصادی سعی در مهار مواضع ضد غربی مالزی دارند .

اما آقای ماهاتیر پدیده تروریسم را نیز ناشی از برخوردهای غیر انسانی کشورهای قدرتمند و عوامل آنها با دیگر جوامع بشری می داند و مصداق بارز این امر را جنایات و خشونتهای اسرائیل در سرزمین های اشغالی دانسته و این موضوع را سرمنشاء اصلی اقدامات تلافی جویانه از سوی فلسطینیان که به زعم غرب ، فعالیتهای تروریستی        می باشد می داند . او در این رابطه می گوید :(( البته مسلمانان هم از خود دفاع می کنند . آنان چون ناتوان از انجام جنگ متعارف هستند به ترور روی می آورند ، اگر چه مسلمانان مانند غیر مسلمانان اعمال تروریستی را محکوم می نمایند . ))

آقای ماهاتیر پس از وقوع انفجارات یازده سپتامبر گفت ، نگرانی من این است که آمریکا این اقدام را تلافی خواهد کرد که خود باعث کشتارهای دیگری خواهد شد .  وی در اقدام دیگری خواهان تعریف تروریسم و یافتن راههایی اصولی برای مبارزه با آن گردیده و حتی بدون اشاره به اسرائیل گفت ، تروریسم دولتی هم باید در ارتباط با تروریسم مورد توجه و مبارزه قرار گیرد . بدین صورت دولت مالزی ضمن ابراز تنفر از پدیده تروریسم از پیروی کورکورانه از سیاستهای آمریکا پرهیز کرد و سیاست مستقلانه ای مانند بسیاری دیگر از کشورهای اسلامی در قبال تروریسم اتخاذ نمود . ماهاتیر با حمله آمریکا به افغانستان مخالفت کرد و گفت با جنگ نمی توان بر تروریسم پیروز شد و جنگ تنها منجر به کشتار انسانهای بی گناه خواهد شد . وی از انتساب تروریسم به مسلمانان شدیداً انتقاد کرد ، اما در عین حال با اعلام جهاد علیه آمریکا نیز مخالفت نمود و گفت به جای مبارزات مسلحانه باید با      شیوه های دیگری با آمریکا مقابله نمود .

آقای ماهاتیر محمد در زمینه مبارزه با تروریسم نیز نشان داد که دارای سیاستهای مستقلانه ای بوده و درعین اعتقاد به ضرورت مبارزه با تروریسم روشهای خشونت آمیز را تجویز نکرده و برخورد ریشه ای با این پدیده بخصوص از بین بردن زمینه های آن نظیر احقاق حقوق مردم فلسطین و خروج رژیم صهیونیستی را از سرزمین های اشغالی توصیه می نماید .

 ماهاتیر با شخصیتی کاریسماتیک و روحانی ، آرمانگرا ، با تدبیر و در عین حال عمل گرا توانست در طول ۲۱ سال زمامداری مالزی را در مسیر توسعه و رشد هدایت نماید ؛ و به سر منزل مقصود برساند .

———————————————————————————————————

منبع : جهانی که در آن به سر می بریم   مؤلف : دکتر ماهاتیر محمد    مترجم : محسن پاک آئین