دمکراسی برای سوریه/ خودمختاری برای کردستان
دمکراسی برای سوریه/ خودمختاری برای کردستان
همزمان با اعلام آتش بس سراسری در سوریه، منابع نزدیک به کردها از آغاز به کار سیستم فدرال دمکرات شمال سوریه خبر دادند. این دو تحول با هم بدون ارتباط نیستند. کردها نیک متوجهند که هدف عملیاتهای نظامی و سیاسی ترکیه مهار آنها و ابطال دستاوردهایشان است.
این بار اول نیست که کردها نام واحدهای سیاسی تحت حاکمیت خود را تغییر می دهند. در نامگذاری امروز واژه آرمانی روژاوا که در سالیان اخیر منزلتی قدسی یافته بود، به کلی کنار گذاشته شد. در واقع تاکتیکهای سیاسی کردها، تابعی از روند حوادث و آخرین موازنه های سیاسی و نظامی در عرصه عمل است. کردها می دانند که در حال راه رفتن روی طنابند و نباید بیفتند و نه از روند مسائل پس بیفتتد.
آخرین روزهای حضور اوباما در کاخ سفید برای بازیگران بحران سوریه، دوره ای حساس است. فرصت طلبی روسها از کاهش حضور آمریکا در صحنه استفاده کرد و به یکی از اصلی ترین متغیرها تبدیل شد. ترکیه هم خسته و درمانده از شش سال بحران بی نتیجه، نقش برادر بزرگتری روسها را پذیرفت و تلاش کرد با تغییر اولویتش از سرنگونی اسد به مهار کردها، با روسها وارد بازی شود. بازپسگیری حلب و پیشروی ترکیه تا حومه های باب ماحصل این آرایش جدید سیاسی است.
اکنون روسیه در هراس از آمدن ترامپ و سیاستهای احیانا غیرقابل پیش بینی اش، با عجله در پی تبدیل فتوحات نظامی یک سال اخیر به دستاوردهای سیاسی است. توان دیپلماتیک بالای مسکو آن را در صدر سایر متحدانش قرار داده است. با این وجود روسها به شریکی در طرف مقابل محتاجند. این شریک ترکیه است که ظرفیت بی بدیلی برای مهار و اقناع مخالفان بشار اسد دارد.
قرار است پس از آتش بس، مذاکرات سیاسی برای تعیین آینده سوریه آغاز شود. در آستانه این مذاکرات، ترکیه صراحتا اعلام کرده که مخالف حضور پ.ی.د در ” آستانه ” است. همچنین این کشور مساله تفکیک گروه النصره از سایر مخالفان را با خروج حزب الله لبنان از سوریه تاخت زده است.
البته هر سه مساله نادیده گرفتن بدیهی ترین واقعیتهای میدانی سوریه است. جوابی که کردها امروز به جدیدترین تحولات سیاسی و نظامی سوریه دادند، قابل تامل است. به نظر می رسد که آنها برای کاستن از فشارها و گذار از این مرحله سخت، دو راهبرد مرتبط در پیش گرفته اند:
تعلیق موقت حرکت به سمت غرب و ایجاد کریدور بین کانتونهای کوبانی و عفرین، و در عوض رفتن به سمت رقه و تمرکز روی منبج و وارد کردن احتمالی اینها درون موجودیت سیاسی خود.
لازمه این امر مانوری سیاسی است که درونمایه راهبرد دوم است: کاستن از صبغه کردی سیستم سیاسی و سوری کردن بیشتر آن
آنچه امروز در رمیلان اتفاق افتاد، چکیده این تحول بود، کرد، عرب، ترکمن، سریانی، آشوری، چچن و ارمنی زیر تمثال بزرگ عبداله اوجالان نشستند و آغاز بکار سیستم سیاسی فدرال دموکرات شمال سوریه را اعلام نمودند. شمولیت قومی و تنوع مذهبی این طرح به آن کمک می کند که در ترتیبات سیاسی آینده به عنوان سرنمونی برای سوریه دمکرات و سکولار و غیرمتمرکز مطرح شده و مشروعیت بیشتری پیدا کند؟
آیا کردها موفق می شوند با این اسب تروا، حاکمیتشان را بر بخش اعظم شمال غرب سوریه حفظ کنند؟
بستگی به سیر آتی حوادث دارد. آیا این آتش بس بر خلاف دفعات پیشین شکننده خواهد بود یا پایدار؟
آمریکا به عنوان متحد مشترک کردها و ترکیه و نیز غایب بزرگ تلاشهای دیپلماتیک اخیر چه موضعی خواهد گرفت؟
به نقش ایران نیز زیاد بها داده نشده است، با توجه به تفاوت قابل ملاحظه میان اهداف این کشور با روسیه، این کشور چگونه با تحولات کنار خواهد آمد؟
طبیعی است که عربستان و قطر نیز نادیده گرفتنی نیستند.
به نظر نمی رسد که نشست آستانه ایستگاه پایانی بحران سوریه باشد.
با این اوصاف انتظار تغییر و روزامد کردن طرح سیاسی ـ نظامی کردها و ارائه ورژنهای جدیدتر آن در آینده کم نیست. یک نکته اما مشخص است؛ بحران سوریه برنده قطعی نخواهد داشت. وضعیت بدون برنده مطلوب کردهاست و متناسب با سیاست ورزی متفاوتشان.
زمانی کردهای ایران و عراق شعار دمکراسی برای ایران و عراق و خودمختاری برای کردستان سر می دادند، اما در راهبرهایشان فقط به بخش دوم شعارشان می پرداختند. درست برخلاف آن کردهای سوریه اکنون می خواهند ـ دستکم در ظاهر ـ جامه دمکراسی سوریه را بدوزند و آن را به تن خودمختاری واقعا موجودشان بپوشانند.
منبع: کانال صلاح الدین خدیو
