۷- رمضان منزلگاه عارفان،منزل هفتم: نماز تراویح، گامی در تقویت تقوا
۷- رمضان منزلگاه عارفان،منزل هفتم: نماز تراویح، گامی در تقویت تقوا
نویسنده : محمّد احمدیان
منزل هفتم: نماز تراویح، گامی در تقویت تقوا
نماز تراویح دارای فضایلی است، که یکی دیگر از ثمرات و برکات ماه رمضان می‌باشد. در این منزلگاه، روزه‌دار پس از پیروزی در میدان یک روزه با هواهای نفسانی و شهوانی، گام دیگری برای غلبه بر نفس و تزکیه آن بر می‌‌دارد؛ تا نفس آن جایگاه والای خویش را بیابد که خداوند بدان قسم یاد می‌کند:
« وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا – فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا » شمس/۸-۷
(و سوگند به نفس آدمی ، و به آن که او را ساخته و پرداخته کرده است (و قوای روحی وی را تعدیل ، و دستگاههای جسمی او را تنظیم نموده است) ! سپس بدو گناه و تقوا را الهام کرده است (و چاه و راه و حسن و قبح را توسّط عقل و وحی به او نشان داده است).
پس از تقویت «تقوا» در درون، و تضعیف و مهار «فجور»، امید است شخص روزه‌دار در مسیر کمال قرار گرفته و به منزلگاه اطمینان و آرامش برسد؛ و خود را شایسته‌ی بازگشت الی الله می‌داند، چنانچه قرآن او را مخاطب قرار می‌دهد:
« یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ – ارْجِعِی إِلَى رَبِّکِ رَاضِیَهً مَرْضِیَّهً » فجر/۲۸-۲۷
(ای انسانِ آسوده خاطر (که در پرتو یاد خدا و پرستش الله ، آرامش به هم رسانده ای و هم اینک با کوله باری از اندوخته طاعات و عبادات ، در اینجا آرمیده ای) ! به سوی پروردگارت بازگرد ، در حالی که تو (از کرده خود در جهان و از نعمت آخرت یزدان) خوشنودی، و (خدا هم) از تو خوشنود است).
رسیدن به این جایگاه، همانند سرباز ورزیده آموزش می‌خواهد، نماز تراویح تنها اکتفا به آموزش جسمی و حرکات منظم و تمرینات جسمی نیست، بلکه تکرار مرتب «ایّاک نعبُد» و «ایّاک نَستَعین» و طلب هدایت در مسیر صراط مستقیم است، که بخشی از شخصیّت انسان در طول یک ماه می‌گردد. اثرات یک ماه تمرین و آموزش، اثرات ماندگار و تأثیرگذار است و دارای قاعده‌ای خاص و حساب شده از منظر شارع مقدس می‌باشد. و همه‌ی ابعاد و زوایای آن مورد حسابرسی و دقت نظر همه جانبه قرار گرفته است.
سنّت تراویح حدیثی است که شیخین آن را از ابو هریره و عایشه(رض) روایت کرده‌اند. پیامبر(ص) فرموده است:
« مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إِیمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ » (الخن، ۱۳۸۴، ص۲۶۳)
هر کسی از روی ایمان و باور، برای رضای خدا نماز تراویح را در شب‌های رمضان بگزارد، گناهان پیشین او آمرزیده می‌شود.
لازم به ذکر است انجام این سنّت عبادی به صورت جماعت، در زمان خلافت عمر بن خطاب(رض) متداول گردید و در زمان پیامبر(ص) به صورت انفرادی اقامه می‌شد.
هر چند در حدیث اشاره‌ای صریح به «تراویح» نشده است، ولی واژه‌ی «قامَ» در حدیث، منظور قیام در نماز تراویح بوده و پیامبر(ص) عملاً بعد از عشاء در مسجد آن را انجام داده است و فرموده‌اش را عملی تفسیر کرده است.
