یکصدمین سالگرد صدور بیانیه بالفور

یکصدمین سالگرد صدور بیانیه بالفور

روز دوم نوامبر یکصدمین سالگرد صدور اعلامیه بالفور که به عنوان پیش‌زمینه تاریخی برای ایجاد یک کشور ملی برای یهودیان در سرزمین فلسطین شناخته می شود، است. این نامه تاریخی توسط آرتور جیمز بالفور، وزیر خارجه وقت بریتانیا، خطاب به والتر روتشیلد، سیاست‌مدار یهودی‌تبار و از شخصیت های شناخته شده صهیونیزم نوشته و در آن به یهودیان وعده ایجاد “میهن ملی” در سرزمین فلسطین داده شده است.

در پی صدور بیانیه بالفور که در چارچوب کمپین “اسکان مردم به میهن در میهن بدون ملت” نوشته شده است، مهاجرت عظیم یهودیان به سرزمین های تاریخی فلسطین آغاز شد.

بریتانیا در ابتدا به حسین بن علی، شریف مکه قول اتحاد ممالک عربی را داد، اما سپس با قرارداد “سایکس – پیکو” قلمرو امپراتوری عثمانی را میان خود و فرانسه تقسیم کرد. بریتانیا با این اقدام زمینه‌ مطلوب برای ایجاد دولت اسرائیل در سرزمین های تاریخی فلسطینی را فراهم کرد.

بریتانیا در سال ۲۰۱۲؛ زمانی که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره به رسمیت شناخته شدن فلسطین رأی‌گیری شد، به‌رغم داشتن نقش اول و اصلی در طراحی، زمینه‌سازی برای تقسیم این سرزمین و ایجاد یک کشور برای یهودیان، رأی ممتنع داد. ترزا می نخست وزیر انگلستان از نقش کشورش در تشکیل اسرائیل ابراز افتخار می کند. این کشور صد سال پیش حقوق شهروندان فلسطینی را نادیده گرفته و زمینه را برای تاسیس یک کشور برای یهودیان آماده کرده است.

-بیانیه بالفور به چه حوادثی منجر شد؟

وزیر امور خارجه وقت بریتانیا در سومین سال از جنگ جهانی اول نامه‌ای خطاب به روچیلد، یکی از چهره‌های معروف جنبش صهیونیسم نوشت و در آن وعده تخصیص «یک وطن برای یهودیان» داد. این نامه سپس به عنوان بیانیه بالفور شناخته شد و یکی از نقاط عطف در تاسیس دولت اسرائیل به شمار می‌رود.

هدف از صدور این بیانیه که در پی نامه‌نگاری‌ متقابل بین بالفور و روتشیلد و پیشاپیش ورود آمریکا به جنگ جهانی شکل گرفت، جلب توجه دیاسپورای قدرتمند یهودی در داخل این کشور بود.

نامه معروف بالفور با عبارت «لرد روچیلد گرامی، بسیار خوشوقتم که از جانب دولت اعلی‌حضرت همدردی و همدلی خود را با خواسته ها و آرزوهای یهودیان صهیونیست که به هیأت وزیران تقدیم و با آن موافقت شده است را ابلاغ کنم» آغاز و این چنین ادامه پیدا می‌کند: «دولت اعلی‌حضرت تأسیس وطن ملی برای ملت یهود در فلسطین را با علاقه دنبال می کند و برای فراهم کردن امکان برپایی آن تمام تلاش خود را خواهد کرد.

باید به روشنی دانست که هرگز نباید کاری برخلاف و به زیان حقوق مدنی گروه های غیریهودی ساکن فلسطین یا حقوق و موقعیت قانونی یهودیان در دیگرکشورها انجام شود. سپاسگزار خواهم شد اگر این بیانیه را به اتحادیه صهیونیسم برسانید”. این نامه بعدا به تایید دولت‌های ایتالیا، فرانسه و آمریکا نیز رسید».

-مهاجرت یهودیان به فلسطین افزایش یافت

یک هفته پس از نگارش نامه در دوم نوامبر ۱۹۱۷ متن آن در رسانه ها منتشر شد. در آن نامه به معاهده سور که از سوی دولت عثمانی به امضا رسید نیز اشاره شده است. از دیگر سو، قطعنامه مصوب تاریخ ۱۹۲۲ در سازمان ملل و برقراری حکومتی تحت قیمومیت بریتانیا در سرزمین فلسطین نیز براساس این بیانیه شکل گرفت.

با برپایی این دولت تحت قیمومیت بریتانیا بین سالهای ۱۹۲۰-۱۹۴۰ مهاجرت یهودیان به سرزمین فلسطین شتاب بیشتری گرفت و متعاقب جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن برای یهودیان اروپا این مهاجرت ابعاد تازه ای یافت. با وجود تلاش فلسطینیان برای مقابله با مهاجرت یهودیان به سرزمین های شان، پایان قیمومیت بر این سرزمین و خروج از آن، کشور اسرائیل در سال ۱۹۴۸ -که فلسطینیان از آن به عنوان سال نکبت یاد می کنند- تاسیس شد.

با برقراری دولت اسرائیل با هدایت بیانیه بالفور در سرزمین تاریخی فلسطین اخراج فلسطینی ها شدت بیشتری گرفت و خسارات مالی و جانی زیادی متحمل آنان شد که مجبور به ترک بیش از نیمی از سرزمین خود شدند.

منبع: آناتولی