نماز جماعت و اهمیت آن و ناپسندی دوری از مسجد

نماز جماعت و اهمیت آن و ناپسندی دوری از مسجد

نویسنده : دکتر بابک محمودی

نماز جماعت و جمع شدن در مسجد و خواندن نماز با جمع امروزی خطری است که شیطان، صهیونیست، یهود را از مسلمانان می‌ترساند و از یک نفر یهودی پرسیدند چه زمانی از مسلمانان بیشتر می‌ترسید؟ گفت: آن لحظه که در خواندن نماز صبح همانند نماز جمعه هایشان زیاد شوند. اگر دو نفر در صحرا یا باغی باشند و نماز جماعت نخوانند شیطان در آنجا غالب و پیروز است. رسول خدا (ص) فرمودند: خواندن نماز با دو نفر بهتر است از خواندن نماز صد نفر به تنهایی. نماز جماعت ثواب نماز را تا ۲۷ درجه بالا می برد و علاوه بر آن باعث ازدیاد محبت می‌شود و همچنین این کار باعث اجتماعی شدن یک مسلمان می‌گردد.

حضرت علی می‌فرماید: آلوده شده در جمع بهتر است از پاکی در تنهایی. روزی حضرت عمر برای بازرسی به باغ خرمای خود رفت و نماز عصر شد و آن را خواند و بعدا متوجه شد که جمعی در طرف دیگر باغش نماز را به جماعت خواندند. ایشان رفتند و ۲۷بار نماز را خواندند تا در ثواب به آن‌ها برسد. شب در خواب دید که همراه اسب شدن ولی آنهایی که نماز را به جماعت خوانده بودند پیاده وارد بهشت می‌شوند ولی او با اسبش هر چه تلاش می‌کند نمی‌تواند به آنها برسد. سپس رفت تمام نخلستان خرمایش را صدقه داد.

رسول خدا (ص) فرمود: هر کس نماز عشا را به جماعت بخواند مثل این است که نیمه شب را بیدار بوده است و هر کس نماز صبح را به جماعت بخواند مثل اینکه تمام شب را إحیاء کرده است. سعید بن مسیب می‌گوید: ۲۰ سال است که صدای اذان را از بیرون از مسجد نشنیده‌ام مگر آنکه قبل از اذان در مسجد برای خواندن نماز جماعت حاضر می‌شدم. رسول خدا (ص) فرمود: هر کس چهل روز نماز را به جماعت بخواند و تکبیر اولش فوت نشود دو برائت از او  برداشته می‌شود. اولی: برائت از گناه و رهایی از دوزخ، دومی: برائت از نفاق و دورویی از او برداشته می‌گردد.

«عن أبی موسی: قال: قال النبی (ص): أَعْظَمُ النَّاسِ أَجْرًا فِی الصَّلَاهِ أَبْعَدُهُمْ فَأَبْعَدُهُمْ مَمْشًى وَالَّذِی یَنْتَظِرُ الصَّلَاهَ حَتَّى یُصَلِّیَهَا مَعَ الْإِمَامِ أَعْظَمُ أَجْرًا مِنْ الَّذِی یُصَلِّی ثُمَّ یَنَامُ» یعنی: ابوموسی اشعری می‌گوید: رسول الله (ص) فرمود: «بیشترین ثواب را در نماز، کسانی می‌برند که مسیر طولانی‌تری را طی نمایند. (یعنی هر اندازه از مسجد دورتر باشند، ثواب بیشتری خواهند برد) و کسی که منتظر می‌ماند تا نماز را با جماعت بخواند از کسی که نمازش را می‌خواند و می‌خوابد، ثواب بیشتری می‌برد.»

از رسول گرامی اسلام (ص) روایت شده: «من صلی خلفَ عالِمٍ فَکأَنّما صَلَّی خَلفُ رَسُولِ اللهِ»

یعنی: کسی که پشت سر عالم (ربانی و واقعی نه دنیاپرست و تجمل‌گرا) نماز به جا آورد، مانند کسی است که پشت سر پیغمبر خدا نماز خوانده است .

حال اگر نماز جماعت در مسجد باشد ثواب آن مضاعف میشود. تا مسجد چه مسجدی باشد: مسجد محله، مسجد قبیله، مسجد بازار و مسجد جامع .

همه اینها در صورتی است که مأموم یک نفر باشد و اگر مأموم متعدد شد با اضافه شدن هر فرد ثواب آن بطور تصاعدی بالا میرود یعنی با اضافه شدن هر فرد، ثواب قبلی دو برابر می‌شود و لذا وارد شده که هر رکعت نماز جماعت مساوی با دو هزار رکعت نماز فرادی است. طبعاً هیچ عاقلی این معامله عظیم را از دست نمی‌دهد مگر اینکه در اعتقادش یا عقلش نقصان راه یابد.

روایت شده که جبرئیل امین محضر رسول خدا (ص) نازل شد و عرض کرد (خداوند عظیم و بلند مرتبه سلام می‌رساند و می‌فرماید دو هدیه به تو داده‌ام که به هیچ پیامبری نداده‌ام: یکی از آن دو نماز جماعت و دیگری صلوات یومیه است.)

رسول خدا (ص) با شنیدن این سخن از فضیلت و ثواب نماز جماعت برای امتش پرسید. جبرئیل گفت: اگر مأموم یک نفر باشد ثوابش کذا و اگر دو نفر باشد ثوابش کذا و به طور مفصل به بیان و ثواب آن پرداخت تا اینکه گفت: فإن زادوا على العشره فلو صارت بحار السماوات والأرض کلها مدادا والأشجار أقلاما والثقلان مع الملائکه کتابا لم یقدروا أن یکتبوا ثواب رکعه واحده.» اگر تعداد مأمومین از ده بگذرد در اینصورت اگر دریاهای آسمانها و زمین همه مرکب بشوند و درختان روی زمین همه قلم بشوند و جن و انس به همراهی ملائکه نویسنده شوند، قادر نخواهند بود که ثواب یک رکعت نماز جماعت را به قلم بیاورند.

اینکه دراین روایت، سخن از ثواب یک رکعت رفته معلوم می‌شود که اجزاء نماز جماعت، خود حسابی دیگر دارد. رسول گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: «التکبیرهُ الأُولَی مَعَ الإِمَامِ خَیزٌ مِنَ الدُّنیَا وَ مَا فِیها»

یعنی:تکبیره الاحرام همراه امام بهتر است از دنیا و هر آنچه در آن است. «عَن أَبی هُرَیرهَ أنَّ النّبیَّ قَالَ: إِذاَ أمَّنَ الإمَامُ فَأمُنُوا فَأِنَّهُ مَن وَافَقَ تَأمِنهُ تَأمِینَ المَلائِکَهِ، غُفِرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ»

یعنی: ابوهریره (رض) می‌گوید: رسول الله(ص) فرمود: “هنگامی که امام آمین گفت، شما نیز آمین بگویید. زیرا آمین هرکس که همزمان با آمین فرشتگان باشد، تمام گناهان گذشته‌اش آمرزیده می‌شود.” (گفتنی است که بعد از آمین گفتن امام، فرشتگان نیز آمین می‌گویند).

عَن أَبِی هُرَیرَهَ أنَّ رَسُولَ اللهِ قَالَ: إذا قالَ الامامُ: سَمِعَ اللهُ لِمَن حَمِدَهُ فَقُولوا: اللهم رَبظبنا لَکَ الحَمدُ. فَإنَّهُ مَن وَافَقَ قَولُهُ قَولَ المَلائِکَهِ، غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ».

یعنی:ابوهریره (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله(ص) فرمود: هنگامی که امام سمع الله لمن حمده می‌گوید شما اللهم ربنالک الحمد بگویید اگر این گفته شما همزمان با ( اللهم ربنا لک الحمد) ملائکه ادا شود تمام گناهان گذشته شما مورد عفو قرار خواهند گرفت.

رسول خدا (ص) فرمود: ای جبرئیل نماز جماعت چه فایده ای برای امت من دارد؟ جبرئیل فرمود: یا محمد! ( هر نفری که در نماز جماعت شرکت کند، پاداشی است: در نماز جماعت دو نفر شرکت کند خداوند برای هر یک نفر در هر یک رکعت یکصد و پنجاه (۱۵۰) نماز می‌نویسد.

زمانی که در نماز جماعت سه نفر شرکت کنند، خداوند برای هر نفر در هر رکعت ۶۰۰نماز می‌نویسد. زمانی که در نماز جماعت چهار نفر شرکت کنند، خداوند برای هر یک نفر در هر یک رکعت یک هزار و دویست (۱۲۰۰) نماز می‌نویسد. زمانی که در نماز جماعت شش نفر شرکت کنند، خداوند برای هر یک نفر در هر یک رکعت چهار هزار و هشتصد (۴۸۰۰) نماز می‌نویسد. زمانی که در نماز جماعت هفت نفر شرکت کنند، خداوند برای هر یک نفر در هر یک رکعت نه هزار و ششصد (۹۶۰۰) نماز می‌نویسد. زمانی که در نماز جماعت هشت نفر شرکت کنند، خداوند برای هر یک نفر در هر یک رکعت نوزده هزار و دویست (۱۹۲۰۰) نماز می‌نویسد. زمانی که در نماز جماعت نه نفر شرکت کنند، خداوند برای هر یک نفر در هر یک رکعت سی و شش هزار و چهارصد (۳۶۴۰۰) نماز می‌نویسد. زمانی که در نماز جماعت ده نفر شرکت کنند، خداوند برای هر یک نفر در هر یک رکعت هفتاد و دو هزار و هشتصد (۷۲۸۰۰) نماز می‌نویسد. در یک حساب ساده اگر تنها ثواب نماز جماعت ده نفره را در نظر بگیریم، ثواب هر رکعت نماز جماعت برابری می‌کند با ثواب یازده سال نمازی که انسان به صورت فرادا بخواند و اگر کسی نماز شبانه‌روز خود که هفده رکعت می‌باشد را به جماعت بخواند ثواب آن برابری می‌کند با ثواب کسی که ۱۹۰ سال عمر کرده و نماز خود را به صورت فرادا خوانده است. آیا حیف نیست که انسان چنین ثواب عظیمی را بخاطر تنبلی و کوتاهی از دست بدهد؟ اگر تعداد افراد از ده نفر گذشت، در این صورت آسمان صفحه کاغذ و درختان قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده باشند، نمی‌توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند. ای محمد! درک تکبیر اول نماز با امام جماعت، فضیلت دارد بر ششصد هزار حج و عمره و هفتاد هزار بار بهتر است از صد هزار دینار صدقه به مساکین دادن، و یک سجده مؤمن با امام در نماز جماعت بهتر است از صد بنده آزاد کردن.

عن عبدالرحمن بن أبی عمره عن عثمان بن عفان قال: قال رسول الله (ص) : من صلی العشاء فی جماعه کأن کقیام نصف لیله و من صلی العشاء و الفجر فی جماعه کأن کقیام لیله.  یعنی: رسول خدا (ص) فرمودند: هر کس نماز عشا را به جماعت در ( مسجدی) بخواند مثل این است که نصف شب را به عبادت گذرانده است و هر کس نماز عشا و صبح را به جماعت بخواند مثل کسی است که تمام شب را به عبادت گذرانده است.

 مسجد و عبادت جمعی

نماز بزرگترین ذکر الهی است و برپایی جمعی آن مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. این گونه عبادات سبب شکوفایی فرهنگ دینی  در جامعه می‌شود. این تصور که فلسفه عبادات تنها خودسازی فردی است خطایی آشکار است؛ زیرا هدف اصلی عبادات ساختن اجتماع سالم و معنوی است. به همین جهت، عبادات جمعی در اسلام جایگاهی خاص دارد و فلسفه وجودی مسجد نیز عبادت جمعی است.

 پیامبر اکرم (ص) نیز میفرماید: من مشی الی المسجد یطلب فیه الجماعه کان له بکل خطوه سبعون الف حسنه.. . کسی که برای نماز جماعت به سوی مسجد می‌رود، در برابر هر قدمی که برمی‌دارد، خداوند هفتاد هزار حسنه به وی پاداش می‌دهد.

عَن أَبِی هُرَیرَهَ عَنِ النَّبِیُّ (ص) قَآلَ: «مَنْ غَدَا إلَى المَسْجِدِ وَرَاحَ أَعَدَّ الله لَهُ نُزُلَهُ مِنَ الجَنَّهِ کُلَّمَا غَدَا أَوْ رَاحَ»

یعنی: ابو هریره (رضی الله عنه) می‌گوید: رسول الله (ص) فرمود: «هر کس به مسجد رفت و آمد کند، خداوند برای هر رفت و برگشت او، ضیافتی در بهشت تدارک می‌بیند.»

عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ، عَنِ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: “سَبْعَهٌ یُظِلُّهُمُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فِی ظِلِّهِ، یَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ: إمَامٌ عَادِلٌ، وشَابٌّ نَشَأَ فِی عِبَادَهِ اللَّهِ، ورَجُلٌ ذَکَرَ اللَّهَ فِی خَلَاءٍ فَفَاضَتْ عَیْنَاهُ، ورَجُلٌ قَلْبُهُ مُعَلَّقٌ فِی الْمَسْجِدِ، ورَجُلَانِ تَحَابَّا فِی اللَّهِ، ورَجُلٌ دَعَتْهُ امْرَأَهٌ ذَاتُ مَنْصِبٍ وَجَمَالٍ إِلَى نَفْسِهَا، قَالَ: إِنِّی أَخَافُ اللَّهَ. ورَجُلٌ تَصَدَّقَ بِصَدَقَهٍ فَأَخْفَاهَا؛ حَتَّى لَا تَعْلَمَ شِمَالُهُ مَا صَنَعَتْ یَمِینُهُ”

یعنی: ابو هریره (رضی الله عنه) می‌گوید : خدواند هفت گروه را دروزی که هیچ سایه ای جز سایه او وجود ندازد ، در زیر سایه خود جای میدهد : ۱- فرمانروای عادل  ۲- جوانی که در سایه اطاعت و بندگی خدا رشد یافته باشد . ۳- کسی که در تنهایی به یاد خدا باشد و از ترس او اشک بریزد.  ۴- کسی که همواره دل بسته مسجد باشد. ۵- دو مسلمانی که صرفا بخاطر خشنودی الله با یکدیگر دوست باشند و بر اساس آن با هم جمع یا از یک دیگر جدا می شوند ۶- کسی که زن زیبا و صاحب مقام او را به فحشا بخواند و لی او نپذیرد و بگوید: من از خدا میترسم. ۷-  کسی که با دست راستش طوری صدقه دهد که دست چپش نداند .

فردی خدمت پیامبر اکرم (ص)رسید و عرض کرد یا رسول الله من نابینایم؟! گاهی صدای اذان را می‌شنوم ولی کسی ندارم من را به نماز جماعت بیاورد. حضرت فرمود از منزلت به مسجد طنابی ببند و در نماز جماعت حاضر شو. هرچه تعداد شرکت کنندگان در نماز جماعت فزونی پذیرد ثواب آن نیز افزایش می‌یابد تا جایی که رسول اکرم (ص) فرمود: «فإن زادوا على العشره فلو صارت بحار السماوات والأرض کلها مدادا والأشجار أقلاما والثقلان مع الملائکه کتابا لم یقدروا أن یکتبوا ثواب رکعه واحده.»

اگر (شمار نماز گزاران) از ده تن بیشتر شود  چنان چه آسمان ها مرکب، درختان قلم و جن و انس و فرشتگان نویسنده شوند، نمی‌توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.  انتظار الصلاه جماعه من جماعه إلی جماعه کفاره کل ذنب» (پس از برگزاری نماز جماعت)، انتظار کشیدن برای نماز جماعت (دیگر)، کفاره هر گناهی است .

 دوری از مسجد و جماعت

جایگاه هر چیزی متناسب با هدف اصلی آن ارزیابی می‌شود. مسجد در اسلام قداست بسیار دارد و معصومان علیهم السلام  به احیا و آبادانی آن سفارش کرده‌اند. احیای واقعی مساجد به عبادت و نیایش و یاد خدا وابسته است تا جایی که مفسران، عبادت در مسجد را از مصادیق عمران آن شمرده و متروک بودن مسجد را مصداق خرابی آن خوانده‌اند. چنان که حضور در مسجد و عبادت در آن اهمیت بسیار دارد، ترک عبادت در این مکان نیز سرزنش شده است؛ به ویژه برای همسایگان مساجد. در روایتی آمده :ثلاثه یشکون الی الله عزوجل: مسجد خراب لا یصلی فیه اهله… سه چیز نزد خداوند شکایت می‌کنند: یکی مسجد خرابی که اهلش در آن نماز نگزارند. لا صلاه لمن لا یشهد الصلاه من جیران المسجد الامریض او مشغول.

نماز کسی که همسایه است ولی در مسجد حضور نمی‌یابد، کامل نیست؛ مگر اینکه بیمار یا گرفتار باشد. یا در روایتی آمده «لاصلاه لِجارِ المسجد إلّا فِی المَسجد یعنی: برای همسایه‌ی مسجد هیچ نمازی نیست مگر اینکه در خود مسجد باشد.

 بلغه انّ قوماً لا یحضرون الصلاه فی المسجد فخطب فقال: أن قوماً لا یحضرون الصلاه معنا فی مساجدنا فلا یؤاکلونا و لا یشاربونا و لا یشاورنا و لا یناکحونا و لا یاخذوا من فیئنا شیئاً او یحضروا معنا صلاتنا الجماعه”

به حضرت علی (رضی الله عنه) خبر رسید که گروهی برای نماز در مسجد حاضر نمی‌شوند. حضرت خطبه‌ای خواند و فرمود: گروهی با ما در نماز جماعت مساجدمان حاضر نمی‌شوند پس با ما نخورند، نیاشامند، گفتگو و رایزنی نکنند، تزویج نکنند و از مالیات ما چیزی نگیرند تا در نماز جماعت حضور یابند.

————————————

منبع: عقل، علم و عمل (انوار العلوم)/ تألیف: دکتر بابک محمودی