اخوان المسلمین ، هویت مشخص و آشکار در عین حال متفاوت
اخوان المسلمین ، هویت مشخص و آشکار در عین حال متفاوت
نویسنده: دکتر یوسف قرضاوی / مترجم: عبدالعزیز سلیمی
مقدمه –
از لابه لای تاریخ پر فراز و نشیب اسلام احیاگران بسیاری به میدان مسئولیت مبارزه با مشکلات مختلف گام گذاشته‌اند . هریک در بخش و گوشه‌ای از عرصه گسترده‌ی ناهنجاری‌ها ، تلاش‌ها ، و اقداماتی را صورت داده‌اند با توجه به استعداد و توانایی و اجتهاد و جهاد خویش به چاره‌جوئی برخی از معایب نابسامانی‌ها پرداخته‌اند .
بزرگانی همچون جوزی ، امام محمد غزالی ، امام عبدالقادر گیلانی ، جمال‌الدین افغانی ابن یتیمه ، شاگرد دانشمند و شایسته‌اش امام ابن قیم جوزیه ، ابن ، محمد عبده ، عبدالرحمان کواکبی ، رشید رضا ، عبدالحمید بن باریس ، طاهر بن عاشور ، مراغی ، شلتوت ، ابوزهره ، سیدقطب ، اقبال لاهوری ، مردودی و سعید نورسی راه مصلحان و مجددان پیش از خود را در پیش گرفته‌اند .
در ادامه راه احیاگری آن آزادمردان و در شرایط سیاسی ، اجتماعی خاص که بر مصر و جهان اسلام می‌گذشت . امام حسن‌البنا (رح) ، رادمرد ربانی پا به میدان دعوت و تربیت و اصلاح فردی و اجتماعی نهاد . با بهره‌گیری از تجارب مصلحان ، اندیشمندان و عالمان پیش از خود منهج و راهکاری که همه‌ی عرصه‌های فکری ، عقیدتی ، اخلاقی ، رفتاری ، اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی ، و بین‌المللی را در بر می‌گرفت . برای اصلاح فرد و عملاً مکتب اصلاحگری جدیدی را نه تنها به جهان اسلام بلکه برای بشریت ارائه و عرضه نمود .
آری بالاخره در ماه ذی‌القعده سال ۱۳۴۷ هجری برابر مارس ۱۹۲۸ میلادی بنابر یادداشت شخصی امام البناء افتتاح جمعیت «اخوان‌المسلمین» را شش نفر از کارگران مصری شاغل در پادگان نظامی انگلیسی‌ها طی نشست با ایشان رسما اعلان نمودند .
اینک نهضت بیداری اسلامی با محوریت حرکت اخوان‌المسلمین به برکت حمایت خداوند و همت رادمردانی در بیش از هفتاد کشور جهان فعالیت فکری و فرهنگی و تبلیغی و سیاسی دارد و با استفاده از امکانات پیشرفته امروزی برای تبلیغ اسلام کامل و فراگیر نه تنها در میان مسلمانان بلکه در بین بسیاری از غیر مسلمانان به فعالیت اشتغال دارند .
در این مکتب و مدرسه متفکران و عالمان بزرگی بار آمده و رشد کرده‌اند که هر یک از آنها همچون ستاره در آسماناندیشه و ایمان و جهاد فکری و علمی می‌درخشند که ذکر نام برخی از آنها در این جا حداقل تقدیری است که لازم است از چنان بزرگانی صورت بگیرد .
- شهید بزرگوار اسلام ، شهید سید قطب (رح) ، نویسنده تفسیر ارزشمند فی ضلال قرآن
- شهید عبدالقادر عوده در زمینه احکام تشریعی
- استاد بهی‌الخولی در زمینه اقتصاد و علم دعوت و تربیت
- سید سابق (رح) صاحب کتاب ارزشمند فقه السنتر
- محمد غزالی (رح) که از همان آغاز تمام وقت خود را تقدیم اسلام کرد .
- محمد قطب ، که در زمینه‌های ایدئولوژی اسلامی ، مکاتب فکری ، روانشناسی ، اجتماعی و … کتابهای ارزشمندی تألیف نموده و همچنان مشغول فعالیت می‌باشند .
- انور جندی ، در زمینه تهاجم فکری و فرهنگ غرب علیه اسلام فعالیت می‌کردند .
- استاد علامه دکتر قرضاوی ، که در عرصه‌های مختلف مشغول فعالیت و تلاش می‌باشند .
- و غیره .
که ما در این جا به امید خدا مختصراً حرکت و نهضت اخوان‌المسلمین را در عرصه‌های مختلف بررسی کرده و هویت ، اهداف ، وسائل ، ویژگی‌ها و موضوع‌های آن را برای شما خواننده گرامی توضیح می‌دهیم . ان‌شاءالله که مورد استفاده قرار گیرد .
هویت مشخص و آشکار در عین حال متفاوت :
از همان آغاز بنیانگذاری ، نهضت اخوان از تمایز و وضوح شخصیت بسیاری برخوردار بوده است و از همان ابتدا اعلام نمود که : «دعوت و نهضتی صرفاً اسلامی است» . از اسلام یاری می‌جوید و بر آن تکیه می‌نماید . حاکمیت آن را هدف خویش قرار می‌دهد و بر راهش گام می‌نهد و از تعالیم آن سرچشمه می‌گیرد در مجموع همه‌ی اهداف و وسائل آن اسلام است .
اسلام را مرجع و سرچشمه همه‌ی امور خویش قرار می‌دهد . اندیشه و آرمانهایش همه اسلامی‌اند «هدفمان رضایت خداوند ، الگویمان پیامبر و قانونمان قرآن و راهمان جهاد و برترین آرزویمان مرگ در راه خداوند است»
همانطور که امام بنا در رابطه با هویت جمعیت می‌فرماید «… هرکس که اسلام را به راستی شناخت همچنان که خود را می‌شناسد ما را هم خواهد شناخت . شما سعی کنید بیش از هرچیز اسلام را بشناسید و پس از آن اختیار دارید هرگونه که می‌خواهید در مورد ما قضاوت کنید.»
در ضمن امام بنا برداشت نادرست برخی را که اسلام را به پاره‌ای از عبادات یا حالت‌های معنوی می‌نمایند و اندیشه و شخصیت خویش را در دایره‌ی تنگ آن زندانی می‌نمایند ، نمی‌پذیرد و در همین رابطه می‌فرماید «ما اسلام را به گونه‌ای دیگر می‌فهمیم معرفتی وسیع و گسترده و گستردگی عرصه‌های زندگی دنیا و آخرت . ما در این مورد دارای ادعای بدون دلیل نیستیم و از جانب خود این‌گونه اسلام را نگاه بلکه این شناخت و معرفتی است که از کتاب خداوند و سنت رسول خدا (ص) و سیره مسلمانان صور اسلام کرده‌ایم …»
اراده مؤسس این نهضت امام (رح) بر این بوده که این دعوت حرکتی اسلامی ، مثبت و سازنده و پویا و ایجادکننده تحرک در میان ملت‌های مسلمان و تبلور اسلام ، همه اسلام باشد آن هم در زمانی که بسیاری اسلام را مثل گوشت با ساطور تکه پاره کرده بودند . با نگرشی کلی و همه‌جانبه به آن نگاه نمی‌کردند و مسلمانان برای التزام به تعالیم و دعوت و مجاهدت در راه آن تربیت نشده بودند .
بدین صورت امام همه تلاش خود را به کار می‌گرفت که دعوت و جماعت او در چهارچوب سازمانهای اداری ، ورزشی ، صوفی‌گری و نیکوکاری محدود و زندانی نشود و می‌خواست که نهضت او نهضتی مفید و سازنده با روحیه اصحاب رسول خدا در قرن چهارده هجری و حامیان قرآن باشند .
نهضت اخوان حرکتی فکری ، دعوتی حرکتی ، تربیتی حرکتی و عمل و تلاش حرکتی است و مقصود از آن ارتباط دادن این مفاهیم با حرکت اسلامی بود .
و دور از انتظار نیست که شخصی مانند استاد و دکتر اسحاق مرسی الحسینی در سال ۱۹۴۷ –م کتابی را به عنوان «اخوان المسلمین» بزرگترین حرکت اسلامی و معاصر تالیف کند که در واقع تحقیقات علمی و کارشناسانه و تا حدود زیادی بی‌طرفانه در مورد حرکت اخوان به شمار می‌آمد .
———————————-
منبع: اخوان المسلمین هفتاد سال دعوت، تربیت و جهاد / نویسنده: دکتر یوسف قرضاوی / مترجم: عبدالعزیز سلیمی / نشر احسان
