آیا خداوند قبلا همه‌ی وقایع جهان آفرینش را مقدر نموده است یا نه؟
آیا خداوند قبلا همه‌ی وقایع جهان آفرینش را مقدر نموده است یا نه؟
نویسنده: محمد حامدی
? سوال:
آیا خداوند قبلا همه‌ی وقایع جهان آفرینش را مقدر نموده است یا نه؟ بلکه تنها آنها را می‌داند و هیچ رویدادی را قبلا مقدر ننموده و همه‌ی کارهایش را به سنتهای حاکم بر جهان آفرینش سپرده است و دخالتی در تحقق آنها نمی‌کند؟
? جواب بخش اول:
پاسخ به سوال فوق در نکاتی چند به شرح ذیل بیان می‌شود:
۱. حقیقت این است که خداوند چنین مقرر نموده که تحقق کارهایش را در جهان آفرینش و زندگی انسان از طریق اسباب و سنن حاکم بر آنها انجام دهد. اما با ملاحظه‌ی این حقیقت که تأثیر اسباب ذاتی نیست بلکه تنها در اختیار خداوند است. چون اسباب (مخلوقات جهان آفرینش و انسان) وجود و عدم برایشان مساوی بوده و وجود خویش را از خداوند واجب الوجود گرفته اند. بنابراین برای واقع شدن هر کاری وقوع دو امر ضروری است:
الف: وجود اسباب و بکارگیری آنها بر طبق فرمان متخصصین مورد پسند خداوند.
ب: کسب اجازه ی تحقق نتیجه و تاثیر اسباب از خداوند.
پس در تحقق کارهای انسان حضور سه فاکتور حیاتی است:
الف: اراده‌ی آزادانه‌ی انسانها در انتخاب اسباب کارها
ب: وجود اسباب مادی و معنوی
ج: تاثیر گذاری خداوند در تحقق نتایج اسباب
۲. یکی از شروط اساسی مدیریت علمی این است که برای کسب موفقیت در پروژه‌های مربوطه بایستی طرحی جامع از قبل تهیه شود تا با بصیرت و برنامه‌ریزی عالمانه مدیریت شود. خداوند نیز به طریق اولی می‌بایست برای خلق و اداره‌ی علمی و صحیح جهان آفرینش، قبل از خلق آن و انسان، طرحی جامع را تهیه کند تا مدیریت جهان آفرینش تحت کنترلش انجام شود. و هیچ گونه مخلوقی اعم از انسان و غیره در مدیریتش اخلالی بوجود نیاورند.
۳. انسان در دایره‌ی کار خویش (شناخت، عزم، بکارگیری اسباب بر طبق فرمان متخصصین و دعا) کاملاً در بکارگیری اسباب آزاد است و جبری در این مورد وجود ندارد. اما بعد از انجام وظیفه‌ی انسان(بکارگیری اسباب) برای تحقق نتایج و تاثیر آنها لازم است از خداوندی که فاعل و مؤثر کارهاست درخواست نمود تا نتایج اسباب را محقق کند. که البته ایشان نیز بر مبنای طرح قبلیش برای اداره‌ی زندگی انسان و جهان آفرینش به تاثیر گذاری در اسباب می‌پردازد. که در این حالت هم انسان در دایره‌ی کار خویش آزادانه به انتخاب‌هایش می‌پردازد و هم خداوند نیز به مدیریت خویش بر طبق طرح قبلیش می‌پردازد.
۴. در صورتی که خداوند هیچ چیزی را مقدر نمی‌نمود و تحقق کارها را به سنن حاکم بر جهان آفرینش می‌سپرد هرگز در زندگی انسانی نمی‌بایست بعد از بکارگیری اسباب و سنن حاکم نتایج اسباب بر خلاف خواسته‌ی انسان واقع شود. در حالی که در بعضی از حالات از جمله مرگ انسانها، عدم شفای امراض لا علاج و … شاهد این امر هستیم. و همیشه و در هر حال تاثیر اسباب ماندگار نیست و حد اقل در حدود ۲ درصد از زندگی انسان بر خلاف خواسته هایش دچار حوادثی می‌شود که هرگز خواهان وقوع آنها نبوده و نخواهد بود. در حالی که در زمینه‌ی بکارگیری اسباب و سنن حاکم کوتاهی ننموده است.
۵. وقایع زندگی ما هم شامل امور خوشایند و هم امور ناخوشایند می‌شود. و این امر به این معنی است که خداوند اسباب و سنن عالم را بحال خود رها ننموده و با طراحی قبلی علیمانه، حکیمانه و رحیمانه‌ی خویش آنها را مدیریت می‌کند. در غیر این صورت خداوندی کردن (فرمانروایی و فریادرسی) جایگاهی درست نمی‌یافت.
۶. خداوند چنین مقرر نموده که تاثیر اسباب و سنن حاکم حدودا تا ۹۸ درصد بر طبق میل انسان واقع شود و تنها در حدود ۲ درصد از زندگی انسان بر خلاف خواسته‌اش روی می‌دهد. که آن نیز در راستای تحقق مصالح سه گانه‌ی انسان است:
الف: تحقق امتحان الهی که در بعضی از اوقات با سوالات سخت انجام می‌شود تا شایسته سالاری تحقق یابد.
ب: تأمین مصالح حقیقی انسان در حالاتی که انسان از حقیقت آنها خبردار نیست. چون انسان از علم محدود برخوردار است اما خداوند دارای علم نامحدود می باشد.
ج: پالایش روح وجسم انسان از طریق وقوع مصائب و ناملایمات.
در این مورد بخوانید: نگرشی قرآنی در فهم قدر و قضا، یا قضا و قدر
? جواب بخش دوم و پایانی:
۷. مقدرات الهی در زندگی انسان شامل دو حالت می‌شود:
الف) کتب و ثبت جبری: که شامل وقایعی می‌شود که حتماً بایستی در زندگی انسان واقع شوند (برای تحقق مصالح سه‌گانه‌ی قبلی – امتحان انسان – تامین مصالح حقیقی انسان – پالایش زندگی انسان از ناخالصی‌ها). که هرگز شایسته نیست وقوع آنها را به انسان سپرد.
ب) کتب و ثبت غیر جبری: که شامل وقایعی می‌شود که انسان آنها را آزادانه انجام می‌دهد و خداوند نیز از وقوع آنها خبردار است. با این وجود هرگز وقوع آنها را در زندگی انسان به صورت جبری تحمیل نمی‌کند و آنها را به اختیار و آزادی انسان می‌سپارد.
بنابراین نوع اول مقدرات وقوعشان حتمی است. چون در راستای تحقق مصالح مادی و معنوی انسان در دو جهان و فلسفه‌ی خلقتش (امتحان – بندگی – جانشینی خداوند در زمین) می‌باشند. اما وقایع نوع دوم کاملاً در اختیار انسان است و خداوند، تنها آنها را به عنوان تاریخچه‌ی زندگی انسان در فایل زندگیش می‌نویسد. پس این امور چون جزو زندگی انسان هستند تنها به عنوان تاریخچه‌ی زندگی انسان نوشته می‌شوند. و هرگز به صورت جبری بر زندگی انسان تحمیل نمی‌شوند. و کاملاً تصویربرداری صرف از زندگی انسانهاست.
قُلْ لَنْ یُصِیبَنَا إِلَّا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا ۚ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ [سوره توبه : ۵۱]
بگو: هرگز جز آنچه خدا برای ما خواسته به ما نخواهد رسید، اوست مولای ما، و البته اهل ایمان در هر حال باید بر خدا توکل کنند.
مَا أَصَابَ مِنْ مُصِیبَهٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا ۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ ⭐️ لکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ [سوره الحدید : آیه ۲۲ و ۲۳]
هر رنج و مصیبتی که در زمین (از قحطی و آفت و فقر و ستم) یا در نفس خویش (چون ترس و غم و درد و الم) به شما رسد همه در کتاب (لوح محفوظ ما) پیش از آنکه همه را (در دنیا) ایجاد کنیم ثبت است و البته این کار بر خدا آسان است. ⭐️ (این تقدیر حق را بدانید) تا هرگز بر آنچه از دست شما رود دلتنگ نشوید و به آنچه به شما می‌دهد مغرور و دلشاد نگردید، و خدا دوستدار هیچ متکبر خودستایی نیست.
منابع:
۱. فایل صوتی قضا و قدر – استاد ناصر سبحانی (۲ ساعت).
۲. فایل صوتی پرسش و پاسخ درباره‌ی قضا و قدر – محمد حامدی و فاروق شریف نژاد (۱۰ ساعت).
۳. فایل صوتی معنی اسم مقدر بخش اسماء حسنی خواهران مسجد حاجیه کافیه خان (۷ ساعت).
۴. کتاب انسان در حستجوی خوشبختی – محمد حامدی – صفحه‌ی – ۱۴۵ تا ۱۹۵٫
@mohamadhamedy
