توبه در پرتو آیات و احادیث
توبه در پرتو آیات و احادیث
نویسنده : عمرو خالد / مترجم: سمیه اسکندری فر
آیات توبه
خداوند تبارک و تعالی می فرماید:
« قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ » زمر/۵۳
« ( از قول خدا به مردمان ) بگو : ای بندگانم ! ای آنان که در معاصی زیاده‌روی هم کرده‌اید ! از لطف و مرحمت خدا مأیوس و ناامید نگردید . قطعاً خداوند همه‌ی گناهان را می‌آمرزد . چرا که او بسیار آمرزگار و بس مهربان است. »
همه سخنانی که گفتم و وحشتی را که در تو ایجاد نمودم با این کلمات مقایسه کن. سخنانی که جهت ایجاد ترس و حشت در درونت گفتم، تو چنین می کنی و چنان می کنی، گناهان کبیره و صغیره، دیدید که چه قدر در این رابطه با تو سخن گفتم، تمام کارهایت را در برابر آین آیه قرار بده:
« قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ وَأَنِیبُوا إِلَى رَبِّکُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ الْعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ وَاتَّبِعُوا أَحْسَنَ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ الْعَذَابُ بَغْتَهً وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ» زمر/ ۵۵ – 53
« ( از قول خدا به مردمان ) بگو : ای بندگانم ! ای آنان که در معاصی زیاده‌روی هم کرده‌اید ! از لطف و مرحمت خدا مأیوس و ناامید نگردید . قطعاً خداوند همه‌ی گناهان را می‌آمرزد . چرا که او بسیار آمرزگار و بس مهربان است. و به سوی پروردگار خود برگردید ( و با ترک سیّئات و انجام حسنات به سوی آفریدگارتان تغییر مسیر دهید ) و تسلیم او شوید ( و خاضعانه و خاشعانه از اوامرش فرمانبرداری کنید ) پیش از این که عذاب ( خانه برانداز و ریشه‌کن کننده‌ی دنیوی و سخت و دردناک و سرمدی اخروی ) ناگهان به سوی شما تاخت آرد و دیگر کمک و یاری نشوید ( و کسی نتواند شما را از عذاب خدا برهاند ) . و از زیباترین و بهترین چیزی که از سوی پروردگارتان برای شما فرو فرستاده شده است ( که قرآن است ) پیروی کنید پیش از این که عذاب ( دنیوی یا اخروی ) ناگهان به سوی شما تاخت آرد ، در حالی که شما بی‌خبر باشید . »
نمی خواهید توبه کنید؟ نگاه کن که روز قیامت چگونه خواهد بود؟
آیه ای بعد از آن:
« أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یَا حَسْرَتَا عَلَى مَا فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ » زمر/۵۶
« ( به درگاه خدا برگردید و تسلیم فرمان او شوید و از تعالیم وی پیروی کنید تا روز قیامت ) کسی نگوید : دردا و حسرتا ! چه کوتاهیها که در حق ( طاعت و عبادت ) خدا کرده‌ام . دریغا و فسوسا ! »
« وَإِنْ کُنْتُ لَمِنَ السَّاخِرِینَ » زمر/۵۶
« من از زمره‌ی مسخره‌کنندگان ( آئین یزدانی ) بوده‌ام . ( وای بر من ! سرمایه‌ی وجودم را باخته‌ام و گرفتار خشم خدا شده‌ام ! ) . »
من دین را به مسخرگی و سرگرمی می گرفتم، من دین پروردگارمان را مسخره می کردیم و ممکن است روز قیامت، چیز دیگری بگویی:
« أَوْ تَقُولَ لَوْ أَنَّ اللَّهَ هَدَانِی لَکُنْتُ مِنَ الْمُتَّقِینَ أَوْ تَقُولَ حِینَ تَرَى الْعَذَابَ لَوْ أَنَّ لِی کَرَّهً فَأَکُونَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ » زمر/۵۸- ۵۷
« یا این که نگوید : اگر خداوند راهنمائیم می‌کرد از زمره‌ی پرهیزگاران می‌شدم ( و هم‌اکنون همچون ایشان در بهشت بسر می‌بردم . امّا دیگر گذشت ) . یا این که – بدان گاه که عذاب را مشاهده می‌کند – نگوید : کاشکی بازگشتی به دنیا برایم میسّر می‌بود تا از زمره‌ی نیکوکاران گردم ! »
دیدید برادران و خواهران! چرا توبه نمی کنی، قبل از آن که با این سخن مورد خطاب قرار گیری؟! توبه کن. ببین آیه ی بعدی چه می گوید:
« وَیَوْمَ الْقِیَامَهِ تَرَى الَّذِینَ کَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّهٌ أَلَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْمُتَکَبِّرِینَ » زمر/۶۰
« کسانی که بر خدا دروغ می‌بندند ، روز قیامت آنان را خواهی دید که ( بر اثر غم و اندوه و ذلّت و خواری ) روهایشان سیاه است . مگر جایگاه متکبّران دوزخ نیست ؟ »
در روز قیامت کسانی را که در دنیا توبه نکرده اند و از فرمان الله سرپیچی نموده اند می بینی که چهره هایشان سیاه است:
« أَلَیْسَ فِی جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْمُتَکَبِّرِینَ » زمر/۶۰ « مگر جایگاه متکبّران دوزخ نیست ؟ »
چرا آنان را متکبران نامیده است؟ تو نمی خواهی توبه کنی، خداوند کتعال می گوید: من همه گناهانت را می آمرزم، ولی تو نمی خواهی، پس تو در برابر خداوند عز و جلّ تکبر می کنی.
با من در زیبایی آیات قرآنی که د ررابطه با توبه سخن می گوید تأمل کن، خداوند متعال می فرماید:
« إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ » بقره /۲۲۲
« بیگمان خداوند توبه‌کاران و پاکان را دوست می‌دارد . »
اگر توبه کنی تو را دوست دارد! تصور کن!
خداوند تبارک و تعالی می فرماید:
« وَاللَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ » نساء/۲۷
« خداوند می‌خواهد توبهی شما را بپذیرد ( و به سوی طاعت و عبادت برگردید و از لوث گناهان پاک و پاکیزه گردید ) »
به زیایی قرآن بنگر، پروردگار بخشایش گر خود را ببین، خدوندا! اراده ات در مورد ما چیست؟
« وَاللَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ » نساء/۲۷
مشکل چیست؟
« وَیُرِیدُ الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الشَّهَوَاتِ أَنْ تَمِیلُوا مَیْلًا عَظِیمًا » نساء/ ۲۷
« و کسانی که به دنبال شهوات راه می‌افتند ، می‌خواهند که ( از حق دور شوید و به سوی باطل بگرائید و از راه راست ) خیلی منحرف گردید ( تا همچون ایشان شوید ) . »
کسانی که شهوات را می خواهند و به دنبال آن هستند، گمراهی شما را می خواهند، ولی خداوند از شما چه می خواهد؟ می خواهد از گناه شما درگذرد، پس اگر نمی خواهی توبه کنی، خداوند بر تو نهیب می زند:
« وَمَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ » حجرات/۱۱
« کسانی که ( از چنین اعمالی و اقوالی ) دست برندارند و توبه نکنند ، ایشان ستمگرند.»
پس از نهیب زدن باز می گردد و با سخنانی که قلبت را در بر می گیرد تو را مورد خطاب قرار می دهد، به این آیه نگاه کن، گویی که شخصی به تو می گوید _ خدا از هر گونه همتا به دور است _ سخنی که به قلبت نفوذ می کند، به این سخنان بنگر، خداوند _ تبارک و تعالی _ می فرماید:
« أَلَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَهَ عَنْ عِبَادِهِ » توبه /۱۰۴
به این سخنان و زیبا و لطیف خوب توجه کن، مگر نمی دانید خداست که توبه پذیر است، این خطاب لطیف قرآنی را ملاحضه کن:
« أَلَمْ یَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَهَ عَنْ عِبَادِهِ وَیَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ » توبه /۱۰۴
« آیا نمی‌دانند که تنها خدا است که توبه ( ی توبه‌کاران راستین ) و زکات و صدقه ( ی مؤمنان مخلص ) را می‌پذیرد ، و فقط او است که بسیار توبه‌پذیر و مهربان است ؟ »
خداوند _ تبارک و تعالی _ خودش را این گونه نام گذاری و توصیف نموده و م یفرماید:
« غَافِرِ الذَّنْبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ » غافر/۳
« یزدانی که بخشنده‌ی گناه ، پذیرنده‌ی توبه »
چرا با شنیدن این سخنان نمی خواهی توبه کنی؟! چرا نمی خواهی توبه کنی و باز گردی؟! چرا بر انجام معصیت اصرار می ورزی؟! چرا؟! این همه به تو می بخشاید و تو نمی خواهی توبه کنی؟!
خداوند _ تبارک و تعالی _ می فرماید:
« وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ » آل عمران/ ۱۳۳
« و ( با انجام اعمال شایسته و بایسته ) به سوی آمرزش پروردگارتان بشتابید.»
بیشتر جهنمیان امروز و فردا کنندگانند ( مسوفّون) هستند. ( مسوفّون) یعنی چه؟ این کلمه از ( سوف) به معنای ( زود و به زودی ) مشتق می شود، ان شاالله سال بعد محجه می شود، ان شاالله وقتی زایمان کنم محجه می شوم تا فرزندانم از من خوشحال و شادمان شوند، ان شاالله وقتی ازدواج کنم نمازم را در مسجد می خوانم و چشمم را فرو هشته می دارم، ان شاالله، ان شاالله، ان شاالله، می گوید و خواست الهی حاصل می گردد در حالی که دروغ م یگوید! این کار همان امروز و فردا کردن است. ( به زودی) یکی از سربازان شیطان است، به همین خاطر « سَارِعُوا» « بشتابید» سخن و خواسته ی خداست:
« وَسَارِعُوا إِلَى مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ » آل عمران/ ۱۳۳
« و ( با انجام اعمال شایسته و بایسته ) به سوی آمرزش پروردگارتان بشتابید.»
شتابان به سوی رحمت پروردگارتان بیایید، توبه کنید تا در مغفرت و آمرزش زندگی کنید، به همین خاطر فریاد جهنمیان تنها به خاطر درد آتش نیست، بلکه به خاطر گناهانی است که در دنیا انجام داه اند و می توانستند از آن ها توبه کنند، ولی این کار را نکردند، در جهنم فریاد می زنند: ای کاش از فلان گناهم توبه می کردم، ای کاش فلان گناه را انجام نمی دادم. این فریاد های دوزخیان است.
خداوند _ تبارک و تعالی _ می فرماید:
« إِنَّمَا التَّوْبَهُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَهٍ » نساء /۱۷
« بیگمان خداوند تنها توبهی کسانی را می‌پذیرد که از روی نادانی ( و سفاهت و حماقت ناشی از شدّت خشم و غلبه‌ی شهوت بر نفس ) به کار زشت دست می‌یازند »
توجه کن! با نادانی، تو نمی دانستی که این کار گناه است، همه ی ما می دانیم که گناه، گناه است، ولی با نادانی بدین معناست که تو هنگام گناه مقام و منزلت پروردگارت را نمی دانستی، این تعریف نادانی و ندانست است.
« إِنَّمَا التَّوْبَهُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَهٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ » نساء /۱۷
« بیگمان خداوند تنها توبهی کسانی را می‌پذیرد که از روی نادانی ( و سفاهت و حماقت ناشی از شدّت خشم و غلبه‌ی شهوت بر نفس ) به کار زشت دست می‌یازند ، سپس هرچه زودتر ( پیش از مرگ ، به سوی خدا ) برمی‌گردند ( و از کرده‌ی خود پشیمان می‌گردند ) ، و توبه می کنند. »
هر چه زودتر به چه معناست؟ هر چه زودتر یعنی بلافاصله بعد از گناه توبه می کنند. آنان کسانی هستند که سزاوار توبه اند:
« إِنَّمَا التَّوْبَهُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَهٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ فَأُولَئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا » نساء /۱۷
« بیگمان خداوند تنها توبهی کسانی را می‌پذیرد که از روی نادانی ( و سفاهت و حماقت ناشی از شدّت خشم و غلبه‌ی شهوت بر نفس ) به کار زشت دست می‌یازند ، سپس هرچه زودتر ( پیش از مرگ ، به سوی خدا ) برمی‌گردند ( و از کرده‌ی خود پشیمان می‌گردند ) ، خداوند توبه و برگشت آنان را می‌پذیرد . و خداوند آگاه ( از مصالح بندگان و صدق نیّت توبه‌کنندگان است و ) حکیم است ( و از روی حکمت درگاه توبه را بر روی توبه‌کنندگان باز گذاشته است ) . »
خداوند _ تبارک و تعالی _ می فرماید:
« وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ » نور/۳۱
« ای مؤمنان ! همگی به سوی خدا برگردید ( و از مخالفتهائی که در برابر فرمان خدا داشته‌اید توبه کنید ) تا رستگار شوید . »
بشتابید ای مؤمنان! آیا این فراخوان کامل قرآنی را شنیدید! همگی توبه کنید، بیایید هیمن الان این کار را بکنیم، هم اکنون کلام خدا را اجرا کنیم؛ _ همگی به سوی خدا برگردید_ همگی؛ مؤمن، گناهکار، فاجر، پرهیزگار، مرد، زن، کوچک، بزرگ، دیندار جدید و کسی که مدت هاست متدین است، همگی. این آیه در مدینه منوره بر صحابه نازل شد، آیه ای مدنی که صحابه را مورد خطاب قرار می دهد:
« وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ » نور/۳۱
« ای مؤمنان ! همگی به سوی خدا برگردید ( و از مخالفتهائی که در برابر فرمان خدا داشته‌اید توبه کنید ) تا رستگار شوید . »
اکنون تو مسأله ای بسیار عجیب و حیرت انگیز را د رمی یابی. هر بار که خداوند با مردم گنه کار سخن می گوید، چه می گوید؟
« إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا » مریم/۶۰
« مگر آن کسانی که توبه کنند و ( چنان که باید ) ایمان بیاورند و کارهای شایسته کنند . »
نفرمود به جز کسی که ایمان آورد و توبه کرد. چرا توبه را بر ایمان مقدم ساخت! زیرا گناهان ایمان را از بین می برند. پس ایمان چگونه باز می گردد؟ با توبه، هیچ چیز مثل توبه ایمان را ترمیم و بازسازی نمی کند.
خداوند _ تبارک و تعالی _ می فرماید:
« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَهً نَصُوحًا » تحریم/۸
« ای مؤمنان ! به درگاه خدا برگردید و توبهی خالصانه‌ای بکنید. »
«نَصُوح» یعنی چه؟
«نَصُوح» دو معنا دارد: اولین معنا، توبه ی شامل و فراگیر است، از همه چیز توبه کن، با تمام وجود توبه کن. مثلا" خانم نمی تواند بگوید من از غیبت همه ی مردم به جز فلانی توبه کرده ام و در این مورد لازم نیست توبه کنم و تا وقتی که مرگ به سراغم بیاید هم چنان از او غیبت می کنم. نه، این توبه مورد قبول واقع نمی شود، یا جوانی می آید و می گوید: خدایا! من از نگاه کردن به همه ی زن ها به جز فلان خانم توبه می کنم. در این صورت توبه ی او پذیرفته نمی شود. این اولین معناست.
«نَصُوح» معنای زیبای دیگری نیز دارد که از نصیحت مشتق می شود، « توبهی نصیحت کننده» به چه معناست؟ یعنی به صاحبش پند می دهد، یعنی به خاطر قدرت و نیرویی که دارد هرگاه بخواهد معصیتی انجام دهد، وی را از آن دور می سازد، چون همان توبه ی قدیمی او را بیدار و هوشیار می کند. یادت می آید که فلان روز توبه کردی؟! هرگاه که بخواهد گناهی انجام دهد می گوید: نه، من فلان روز را به خاطر دارم. پس « توبه نصیحت کننده» صاحبش را هرگاه که به گناه و معصیت رو می آورد، نصیحت می کند.
دوستان گرامی! بیایید تا با هم به سوی الله عزوجلّ توبهی نصوح، پرقدرت و فراگیر داشته باشیم. این بود آیات قرآنی.
احادیث نبوی
می خواهم توجه شما را به سخنان رسول خدا (ص) در رابطه با توبه جلب کنم تا بدانید که دین ما چقدر زیباست و اسلام چه قدر آسان است. چه کسی شما را از اسلام ترسانده است؟ چه کسی می گوید اسلام دینی پیچیده و سخت می باشد؟ چه کسی تو را از دینداری یا گوش کردن به درس های اسلامی با حجت این که همه اش اشتباه بوده یا بر قلبت سخت می آید، ترسانده است که مبادا دیندار شوی. حال به این سخنان بسیار ساده و آسان که دل ها را علاقمند به طاعت خداوند عزو جلّ نموده است و آن را به سوی پروردگار متعال سوق می دهد، گوش کنید.
رسول خدا (ص) می فرماید: « ای مردم از پروزدگارتان طلب مغفرت نمایید و به سوی او برگردید، چون من هر روز صد بار از او آمرزش می خواهم و به سوی او توبه می کنم.»
رسول خدا (ص) صد بار مغفرت و توبه می کند، ولی تو ده سال است که توبه نکرده ای . پیامبر معصومت روزی صد بار توبه می کند، رسول خدا (ص) از چخ چیزی توبه می کند؟ او در هر لحظه مقام و منزلتش را نزد پروردگار _ تبارک و تعالی _ ارتقا می دهد، می خواهد در عشق و معرفت الهی ترقی و پیشرفت نماید. حالا تو بگو کی توبه می کنی؟ آخرین باری که به درگاه پروردگارت توبه نمودی کی بود؟ آیا آخرین توبه را به یاد داری؟ آیا توبه ای سست و ضعیف بود یا قوی و نیرومند و آیا پس از این توبه به معصیت روی آوردی یا بعد از آن توبه کردی؟ حالا دیدی!
صحابه می گویند: ما در یک جلسه صد بار می شمردیم که رسول خدا ( ص) این جمله را تکرار می کرد:
« رَبِّ اغْفِرْ لِی وَتُبْ عَلَی إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ » « پروردگارا ! مرا ببخشای و توبه ام رابپذیر، بیگمان تو بس توبه‌پذیر و مهربانی .»
تصور کن! پیامبر(ص) با یارانش نشسته است و در خلال جلسه اندکی سکوت می کند و می گوید: « رَبِّ اغْفِرْ لِی وَتُبْ عَلَی إِنَّکَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ » سپس سخنانش را ادامه می دهد. سپس بار دیگر سکوت می کند و می گوید: « اسْتَغْفِرِ اللَّهَ و اتوب الیه…. اسْتَغْفِرِ اللَّهَ و اتوب الیک …. اسْتَغْفِرِ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ و اتوب الیه….»
آیا پیامبرت را دیدی؟ آیا دیدی که رسول خدا (ص) هر روز در یک جلسه هفتاد بار به خدا باز می گردد. اما ما کجاییم؟
رسول خدا (ص) _ به این احادیث زیبا گوش کن _ می فرماید:
« خداوند شبانگاهان دستش را دراز می کند تا کسی که در طول روز مرتکب گناه و بدی شده است توبه کند و در روز دستش را دراز می کند تا کسی که در طول شب گناه و بدی انجام داده توبه کند.»
دوستانم! وسعت و فراخی رزق و روزی به این اندازه نیست، تنها چیزی که شب و روز از جانب پروردگار گسترش می یابد، توبه است، در حالی که تو نمی خواهی توبه کنی، جای شرمندگی نیست که این همه عمر می گذرد و تو هنوز نمی خواهی به درگاه پروردگاری که هر شب دستش را دراز می کند، باز گردی؟ هر شب، آیا توبه کننده ای هست که او را بیامرزم؟ چه کسی باید آغوشش را باز کرده و دستش را دراز کند؟! بنده باید این کار را بکند و دستش را دراز کند و بگوید: پروردگارا! مرا دریاب، یا خداوند _ تبارک و تعالی _ که می خواهد بندگانش توبه کنند؟ او آنان را فرا می خواند: « خداوند شبانگاهان دستش را دراز می کند تا کسی که در طول روز مرتکب گناه و بدی شده است توبه کند و در روز دستش را دراز می کند تا کسی که در طول شب گناه و بدی انجام داده توبه کند.»
رسول خدا (ص) می فرماید: « خداوند ما _ تبارک و تعالی _ در ثلث آخر هر شب به آسمان دنیا فرود می آید و می فرماید: کیست که مرا فرا خواند تا من اجابتش نمایم؟ کیست که از من بطلبد تا به او عطا کنم؟ کیست که از من طلب مغفرت کند تا او را بیامرزم.»
تو سی یا چهل سال است که هر شب می خوابی. عده ای از مردم هستند که حتی یک بار هم برای نماز شب بر نخواسته اند که بگویند: خدایا! من از بیست سال گذشته توبه می کنم، در حالی که خداوند هر شب فرود می آید و می فرماید: « آیا توبه کننده ای هست که او را بیامرزم؟» ای برادران! آیا پروردگارتان را شناختید یا هنوز او رانشناخته اید؟ آیا بزرگی و رحمت و مغفرت خداوند نسبت به بندگانش را احساس نمودید یا هنوز نه؟
خداوند _ تبارک و تعالی _ در حدیث قدسی می فرماید: « ای فرزند آدم تو هر گاه مرا فراخوانی و از من بخواهی… »
_ کمی خواهش _
« ای فرزند آدم تو هر گاه مرا فراخوانی و از من بخواهی تو را می بخشایم و برایم اهمیتی ندارد. ای فرزند آدم! اگر گناهانت به پهنای آسمان برسد سپس از من طلب مغفرت نمودی تو را می بخشایم و برایم مهم نیست، ای فرزند آدم! اگر به اندازه ی پری زمین گناه داشته باشی و در حالی به ملاقاتم بیای که شریکی برایم قایل نیستی؛ من با همان اندازه مغفرت و بخشایش به طرف تو می آیم.»
دیگر چه می خواهی؟ چرا پس از این ها نمی خواهی توبه کنی؟ کی توبه خواهی کرد؟ دیگر می خواهی چه بشنوی تا توبه کنی؟ آیا حتما" باید گرفتار مصیبت دردناکی شوی تا به سوی الله بازگردی؟ آیا نمی توانی با صلح و سلامتی بازگردی؟
هنگامی که ابلیس سرکشی کرد و از سجده در برابر آدم سرباز زد به الله چنین گفت: « پروردگارا! به عزتت و بزرگیت قسم تا وقتی روحشان در بدنشان است، من آنان را فریب می دهم و گمراه می سازم، خداوند عزوجل فرمود: به عزت و بزرگیم سوگند تا وقتی که از من طلب مغفرت نمایند، من آنان را می بخشایم. »
بیشتر از این چه می خواهی تا توبه کنی؟ می خواهی بشنوی؟ آیا مهر و محبتش را نسبت به خودت نمی بینی؟!
رسول الله (ص) می فرماید: « خداوند از توبه بنده اش خوشحال تر است از کسی که … » رسول الله (ص) در این جا مثال زیبایی را به کار می برد، آیا می خواهی بدانی که اگر همین حالا توبه کنی، چگونه خداوند از توبه ات خوشحال می شود، پس این حدیث را بشنو: مردی همراه مرکبش که آب و غذایش را حمل می کند در وسط صحرایی می رود، او در دل صحرا مرکبش را که حامل آب و غذایش است گم کرد و یقین داشت که می میرد، پس برای خودش قبری حفر کرد و گفت: در این قبر می خوابم تا وقتی که مرگ به سراغم بیاید، در همان اثنا که در قبر خوابیده است، مرکبش را بالای سرش می یابد که آب و غذایش بر پشتش است _ آیا در دنیا شادی و سروری به اندازه شادمانی کسی که می خواهد بمیرد سپس نجات می یابد، وجود دادرد؟ _ او از شدت خوشحالی و شادی به اشتباه گفت: « پروردگارا تو بنده ام هستی و من پروردگار توام » ازشدت شادی و سرور اشتباه کرد رسول الله (ص) فرمود: « خداوند از توبهی یکی از شما بیش از آن مرد شادمان و مسرور می گردد.»
لا اله الاّ الله، به خدا قسم حالا دیدید که ما چقدر از پروردگارمان غافلیم؟ آیا ملاحضه کردید که پروردگار ما چه قدر بخشنده است؟! آیا هنوز هم نمی خواهی توبه کنی؟ تو بسیار ناسپاس و سنگدلی!
بخاری حدیث زیر را که حکایت مردی از بی اسرایئل است آورده است: او تا جایی که توان داشت به گناه و معصیت پرداخت، او مدت های بسیار طولانی سرگرم معصیت بود و عمرش سراسر گناه بود تا این که مرگ به سراغش آمد تا لحضات پایانی عمرش نزدیک شد، او فرزندانش را خواند و گفت: فرزندانم! تا به حال کسی مثل من به معصیت پروردگار نپرداخته است، وقتی مُردم جسدم را بسوزانید _ بدون شک این کار در اسلام جایز نیست، ولی این در بنی اسراییل است _ آتش روشن کنید و مرا درون آن بگذارید، وقتی خاکستر شدم مرا بکوبید سپس بر قله کوه ها بپاشید، چون اگر خداوند بر من قدرت یابد مرا به عذابی گرفتار می سازد که هیچ کس تا به حال به آن گرفتار نشده است. وقتی او مُرد آتش برافروختند و او را سوزاندند، وقتی جسدش به خاکستر تبدیل شد آن را کوبیدند، سپس منتظر یک روز طوفانی ماندند و در آن روز خاکسترش را بر قلهی کوه ها منتشر ساختند. اما خداوند عزوجل فرمود: « درست شو، او درست شد. الله به او فرمود: چرا چنین کردی؟ گفت: از تو و گناهانم ترسیدیم. خداوند متعال فرمود: فقط به خاطر ترسم از تو تو را می بخشایم، ای فرشتگانم! شاهد و گواه باشید که من او را بخشودم و او را به بهشت بردم. » این حدیث صحیح است و بخاری آن را روایت کرده است.
در روایتی آمده است که مردی از بنی اسراییل بیست سال به طاعت پروردگار مشغول بود، سپس بیست سال به گناه و معصیت پرداخت _ پیمان شکنی کرد و چه قدر سخت است پیمان شکنی پس از طاعت و فرمانبرداری _ روزی در آیینه نگاهی به خود انداخت و دید که موهای سرش کم کم سفید می شود، گفت: خدایا! خدایا! من بیست سال به طاعت تو مشغول بودم سپس بیست سال گناه و معصیت کردم، پروردگارا! اگر به سوی تو بازگردم، مرا می پذیری؟ سپس با خود گفت: این امر غیر ممکن است، یک روز خوابید و صدای زمزمه ای شنبد که به او می گفت: طاعت ما را به جای آوردی، تو را به خود نزدیک ساختیم، سپس از ما سرکشی نمودی، به تو مهلت دادیم و اگر به سوی ما بازگردی تو را می پذیریم.
خواهری که دست از حجاب کشیده و احساس می کند که دیگر همه چیز تمام شده و از خداوند فاصله گرفته است، در هنوز باز است، برگرد، به سوی الله بازگرد.
عجیب تر از این داستانی است که در دوران موسی (ع) اتفاق افتاده است؛ در زمان موسی (ع) قحطی و خشکسالی شدیدی اتفاق افتاد، نزدیک بود مردم از گرسنگی هلاک شوند و پارپایان نیز ار کمبود باران از دست می رفتند. مردم خسته شندند، پس گفتند: ای موسی! به درگاه پروردگارت دعا کن، برای ما از او باران بخواه، در آن زمان بنی اسراییل هفتاد هزار نفر بودند. موسی آنان را در یک جا جمع کرد و هم چنان دعا م یکرد و به درگاه خدا اصرار می ورزید و آنان آمین می گفتند، ولی بارانی نمی بارید، موسی گفت: خدایا! چران باران نمی بارد در حالی که ما به درگاهت دعا می کنیم و اظهار تواضع و فروتنی می نماییم؟ خداوند فرمود: ای موسی! در میان شما مردی است که چهل سال است مشغول گناه و معصیت می باشد و به خاطر شومی و نحسی گناهش از باران آسمان محروم شدید _ چرا عشق و محبت در خانه ها کم شده است؟ چرا افسردگی در خانه ها به چشم می خورد؟ چرا مردم در ضیق مادی به سر می برند؟ چرا؟ چرا چنین اتفاقاتی رخ می دهد؟ به خاطر نحسی گناهانمان است، از شومی معاصی است _ پس به خاطر شومی و نحسی گناهانش از باران آسمان محروم شدید. موسی گفت: خدایا! چه باید بکنیم؟ فرمود: ای موسی! او را از میان خود بیرون کنید، اگر او از شما جدا شود باران خواهد بارید. موسی در میان بنی اسراییل ایستاد و گفت: شما را به خدا قسم می دهم در میان ما مردی هست که چهل سال است معصیت پروردگار را می کند، پس از میان ما بیرون آید تا باران بر ما نازل گردد _ این مرد در میانشان بود به چپ و راست نگاه می کرد شاید کسی دیگر بیرون رود، ولی هیچ کس بیرون نرفت و دانست که این شخص خود اوست _ پس گفت: خدایا! چهل سال معصیتت را کردم و تو مرا رسوا نکردی، اگر امروز بیرون روم رسوا می شوم و اگر در جایم بمانم هلاک می شویم و باران نمی بارد، خدایا! من امروز به درگاه تو توبه می کنم و پشیمانم و به سوی تو باز می گردم، مرا بیامرز و مرا رسوا مکن، در این هنگام باران نازل شد، موسی گفت خ: خداوندا باران بارید ولی هیچ کس بیرون نیامد _ موسی تعجب کرده بود _ خداوند فرمود: ای موسی! باران با توبه بنده ام که چهل سال به گناه و معصیت مشغول بود، نازل شد.
موسی گفت: خدایا! او را به من نشان بده تا به خاطرش خوشحال و شادمان گردم، خداوند فرمود: ای موسی! چهل سال معصیتم را کرد و من او را پوشیده داشتم، آیا روزی که به سویم باز گردد، او را رسوا کنم.
برادرانم! توبه کنید، کیست که این سخنان را می شنوی و توبه نمی کنی؟ همین الان که در جایت نشسته ای توبه کن! آماده ی توبه کرده هستید، این سخنان را پذیرفته اید. حالا شروط توبه چیست؟
شروط توبه
بیایید تا درباره ی عمل سخن بگوییم: چگونه توبه کنم؟
شروط توبه سه تاست که بسیار ساده و آسان می باشد _ این سخنان در رابطه با توبه از گناهان و معصیت الله تعالی می باشد:
۱- پشیمانی
۲- ترک گناه
۳- عزم بر عدم بازگشت آن.
________________________
منبع: اصلاح قلب ها / مؤلف: عمرو خالد / مترجم: سمیه اسکندری فر / انتشارات: واسع/ چاپ اول ۱۳۷۸
