اهمیت مطالعه و چگونگی بهرمند شدن از مطالعه

اهمیت مطالعه و چگونگی بهرمند شدن از مطالعه

نوشته: عبدالخالق احسان

دانشمندان و علمای که اهمیت کتاب و مطالعه را درست درک کرده اند، جملات ارزشمندی درین خصوص بیان داشته اند که خدمت خواننده های گرامی تقدیم می گردد:

–         خواندن، پس زدن پرده از سیمای حقیقت است.

–         خواندن، شستشوی چهره روح از آلودگی های زندگی است.

–         خواندن، نورانی کردن جهان درونی است.

–         خواندن بی هدف با به زنجیر کشیدن خودی برابر است.

–         خانه ی بی کتاب مانند جسد بی روح است.

–         یک کتاب خوب، یک دوست خوب است.

–         کتاب ها گیاهانی اند که هیچ پژمرده نمی شوند.

–         کتاب ها را دوست بدارید، آنها زندگی شما را پر جاذبه می کنند.

–         رفتن در راه مطالعه، بزرگترین قدمی است که جهت ارجگذاری فکری و روحی خود برمیداریم.

–         ستون تمدن، کتاب و مطبوعات است.

–         قرائت کتاب های خوب، مصاحبت با مردان شرافت مند است.

–         دنیا از کسانی است که کتاب می خوانند.

دلایل اهمیت مطالعه:

ü     مطالعه عامل بیشرفت است: همیشه از عقب مانده گی داد می زنیم و گلایه داریم که  چرا پیشرفت های چشمگیری صورت نگرفته؟ از وضعیت معارف، تحصیلات عالی، امورحکومتی، تجارت، کشف معادن، بازسازی مادی و معنوی، ضعف اخلاق، بی توجهی به معنویات، دوری از قرآن و حدیث و… شکایت داریم؛ اما در خصوص عامل پیشرفت و ایجاد تغییر در زمینه های ذکرشده هیچ فکری نکردیم. واقعیت این است که یکی از عوامل عمده و مؤثر، مطالعه است؛ مثلاً: وقتی از وضعیت اخلاقی جامعه خویش ناخشنود هستیم، باید زندگی پیامبر صلی الله علیه وسلم، صحابه گرامی و دیگر بزرگانی که اسوه اخلاق بودند؛ مطالعه کرده و در زندگی خویش عملی کنیم.

ü     مطالعه آزادی بخش است: به اثر مطالعه فکر انسان آزاد بوده ، کهنه و اسیر داشته های  چندین سال قبل نمی باشد. در جامعه خود می بینیم که بعضی سخنرانی های روز جمعه خواب آور است و انسان هیچ علاقه به شنیدن ندارد؛ چون سخنران حرف نوی برای گفتن ندارد، سخن های تکراری ملال آور می باشد؛ در مقابل بعضی  از صحبت ها آنقدر جذاب  و جدید اند که اگر ساعت ها بشنویم، خسته نخواهیم شد؛ علت واضح است، آن کسی که مطالعه نمی کند، برداشت و طرز بیان و اطلاعاتش کهنه و بسته اند و دیگری که مطالعه دارد، از موضوع جدیدی و اطلاعات نوینی حرف می زند که خوشایند می باشد.

ü     مطالعه فرصت دیدار و ملاقات با صالحان است: هریک از ما دوست داریم کاشکی شاگرد دانشمندان بزرگ جهان اسلام می بودیم و ای کاش حداقل یکبار از نزدیک همرای شان صحبت می کردیم؛ مطالعه بهترین فرصتی است که با انسان های نیک و اهل صلاح دیدار نماییم و اندرزهای سودمند شان را در زندگی خویش عملی کنیم.

ü     مطالعه رهنمای بهتر زیستن: اگر خواهان زندگی برتر هستیم و می خواهیم از وضعیت ناهنجار موجود به وضعیت مطلوبی برسیم، باید مطالعه کنیم تا زندگی خوش و سعادتمندانه نصیب مان شود.

ü     مطالعه چکیده تجارب گذشتگان: اندیشمندان و فرزانگان پیشین ما تجربه های ارزشمند خویش را در لابلای کتاب ها به ما هدیه کردند و اگر خواستار بهره مندی از تجربه ها هستیم، باید مطالعه را فراموش نکنیم.

دانشمندان و مطالعه:‌

در زندگی دانشمندانی که خدمات ارزنده ی به امت اسلامی ارایه کردند؛ حکایات و نمونه های شگفت آوری وجود دارد. یکی از دانشمندان در حالت شدید مریضی مطالعه می کرد، فرزندش گفت:‌ پدرجان! مطالعه بس است، خود را خسته نکن. گفت:‌ پسرم! راحتی من در مطالعه نهفته است. یک دیگر از دانشمندان موقع بیهوشی کتاب از دستش می افتاد و به محض اینکه به هوش می آمد، کتاب را بر می داشت و مطالعه می کرد.

دانشمندان اسلامی که صدها کتاب تألیف کرده اند؛ باید چقدر مطالعه کرده باشند! شیخ الاسلام ابن تیمیه با نوشتن مجموع الفتاوی در ۳۷ جلد و صدها کتاب دیگر با موضوعات متنوع، واضح است که قبل از نوشتن به مطالعه نیاز جدی وجود دارد.

از علمای معاصر دکتور وهبه زحیلی، فقه الاسلامی و ادلته را در ۱۱ جلد و تفسیر المنیر را در ۱۵ جلد و کتاب اصول فقه در دو جلد و دها کتاب دیگر را نوشته اند درحالی که کتاب فقه الاسلامی و ادلته چکیده نظریات فقهی تمام مذاهب اسلامی می باشد که جمع آوری و تدوین دیدگاه ها و دلایل هر یک از مذاهب نیاز شدیدی به مطالعه دقیق و پیگیر دارد.

دکتور یوسف قرضاوی رئیس اتحاد جهانی علمای مسلمین، صدها کتاب نوشته وقضایای مهم اسلامی را به صورت واضح و آشکار به زبان ساده به رشته تحریر در آورده و در تلویزیون ماهواره ای الجزیره برنامه« الشریعه‌ والحیاه» را که از مؤفق ترین برنامه های هفتگی الجزیره می باشد به پیش می برد و خطیب مسجد جامع عمر در قطر می باشد و در کنفرانس های بزرگ جهانی اسلامی شرکت و سخنرانی کرده و استاد پوهنتون نیز می باشد و اتحاد جهانی علمای مسلمین را تأسسیس کرد و چندین فعالیت دیگر را داشته و دارد. آیا ممکن است این همه دانش و نویسندگی بدون مطالعه صورت گیرد؟ هر گز .

ازین نمونه های ارزشمند در تاریخ گذشته و معاصر امت اسلامی فراوان یافت می شود که فرصت بیان آن نیست.

چگونه از مطالعه بهره مند شویم؟

برای اینکه مطالعه ما مؤثر بوده و از آن بهره مطلوبی ببریم، باید یک سلسله اصول و ضوابط را مراعات کنیم؛ چون خیلی ها از بی علاقه گی و بی نتیجه بودن مطالعه شان شکوه دارند. گرچه بیان تفصیلی این اصول در گنجایش این مقال نیست، خواستم به صورت مختصر چند مورد را بیان کنم:

۱)    تصمیم جدی:‌  باید به صورت جدی تصمیم بگیریم که مطالعه می کنیم، شاید در وهله اول مشکل باشد ولی به مرور زمان و خواندن چند کتاب، جذب شده و علاقه مند مطالعه می گردیم.

۲)    از کتاب های آسان شروع کنیم به ویژه  کتاب های داستانی و زندگی نامه ها و از همه مهمتر زندگی پیامبر صلی الله علیه وسلم و اصحاب جلیل القدر شان رضی الله عنهم.

۳)    هدفمندی: مطالعه بدون هدف، انسان را به جای نمی رساند و جز خستگی و ناراحتی و دلزده گی ثمره ی ندارد.

۴)    گزینش کتاب مفید: اگر مطالعه به صورت هرچه پیش آمد خوش آمد، باشد؛ ضایع کردن وقت است؛ لذا لازم است در انتخاب کتاب دقیق شده و بهترین کتاب ها را برگزینیم.

۵)    برنامه ریزی و مدیریت زمان:‌ مطالعه بدون برنامه نتیجه نمی دهد؛ چون بی برنامگی منجر به پاشیدگی و بی نظمی می گردد.

۶)    اوقات فراغت را با مطالعه پر کنید: این در صورتی تحقق پذیر است که همیشه کتاب همراه داشته باشیم؛ چون گاهی به انتظار کسی و کاری می مانیم ومی توانیم خستگی انتظار را با مطالعه بر طرف کنیم. مثل: انتظار در حرکت طیاره، انتظار در اداره ی، انتظار در شفاخانه و…

۷)    لغات خوب را فراگیرید: گاهی خستگی ما از مطالعه به علت نفهمیدن بعضی کلمات و اصطلاحات است که این مشکل را با فهم لغات می توانیم بر طرف سازیم.

منابع:

چرا کتاب بخوانیم؟   عبداللطیف نارویی

رهنمای مطالعه، نویسندگی و ترجمه:  رحیم ابراهیم