ارزش وقت چالش ها وراه حل ها
ارزش
وقت چالش ها وراه حل ها
سید
عبدالغفار
مهم‌ترین چیز در زنده‌گی انسان که از ارزش والایی نیز برخوردار است، وقت میباشد؛
که در واقع شیرازه حیات ما را تشکیل می‌دهد. روی همین اصل، می‌خواهم ابتدا با
استناد به آیات قرآنی و احادیث نبوی و اقوالی چند از بزرگان، بر ارزش وقت اشاره‌یی
داشته باشم و بعداً به طور نمونه چند عامل از عوامل ضایع‌کننده وقت را نام می‌برم
و به تعقیب آن چند راه‌کار را فرا روی عزیزان قرار می‌دهم و سپس به پیامدهای بی‌برنامه‌گی
اشاره خواهم نمود.
ارزش
وقت از آن جا دانسته می‌شود که خداوند(ج) در قرآن کریم سوره‌یی را به نام العصر «وقت
یا زمان» فرو فرستاده و در جاهای دیگری از قرآن، به برهه‌هایی از زمان اشاراتی
داشته است و می‌فرماید:
]والضحی
واللیل اذا سجی[
«قسم
به وقت چاشت و قسم به شب چون بپوشد»
]واللیل
اذا یغشی والنهار اذا تجلی[
«قسم
به شب چون بپوشاند و قسم به روز چون ظاهر شود»
]والفجر
ولیال عشر[
«قسم
به صبح و به شب‌های ده‌گانه»
]واللیل
اذا عسعس والصبح اذا تنفس[
«و
قسم به شب چون باز گردد و قسم به صبح چون بدمد»
و
در احادیث نیز داریم که رسول‌الله(ص) فرمودند:
«در
روز قیامت از عمر انسان به طور عموم و از جوانی به طور خصوص پرسیده می‌شود که در
چه راهی سپری شده است»
و
فرمودند: «فراغت را قبل از این که مصروف شوی غنیمت بشمار»
و
همچنین مقوله‌یی هم هست که به امام شافعی نسبت می‌دهند که می‌فرماید: «الوقت
کالسَّیف ان لم تقطعه یقطعک»
وقت
مانند شمشیری است که اگر او را قطع نکنی او تو را قطع خواهد کرد.
اینها
همه بیانگر ارزش و اهمیت وقت است که به طور مختصر و فشرده بیان شد؛ پس حال بر ما
است تا از وقت خویش به طور درست در قالب یک برنامه‌ریزی دقیق استفاده بهینه نماییم.
اما
قبل از این که دنبال راه‌کارها باشیم، ابتدا باید چالش‌هایی را که فرا روی ما قرار
دارد و به طور خواسته و نخواسته باعث ضیاع وقت‌مان می‌گردد، بشناسیم.با درنظرداشت
این مسأله که همه ما یک اندازه وقت داریم؛ یعنی شبانه روز ۲۴ ساعت، باید چند اصل
اساسی را در نظر داشته باشیم:
۱-
چه وقت بهتر کار کرده می‌توانیم (صبح، ظهر، شام)؟
۲-
باید بدانیم که همواره با مشکلات سروکار داریم، چرا که زنده‌گی همین است. (داشتن
مشکلات زیاد)
۳-
کتابچه جیبی همراه خود داشته باشیم تا در آن مشکلات خویش را بر اساس اولویت ثبت
نموده و در صدد راه‌حل آنها باشیم.
برنامه‌ریزی
دقیق آن است که در بارۀ کارهای‌مان فکر کرده و سپس در مرحله عملی پیاده نماییم.
عواملی
که باعث تباهی وقت‌مان می‌گردند:
۱-
عدم آمادگی لازم برای انجام کارها.
۲-
برنامه‌ریزی غلط (کارها را در جای نامناسب گذاشته و در اوقات نامناسب انجام‌دادن)
۳-
هر لحظه تغییردادن کارها و وظایف از قبل برنامه‌ریزی‌شده.
۴-
صحبت‌ها، برخوردها و تماس‌های نا به هنگام.
۵-
افراط در دیدن برنامه‌های تلویزیونی.
۶-
مطالعه موضوعات نامرغوب به گونه پراکنده.
۷-
پرحرفی و زیاده‌گویی در محافل و مجالس.
۸-
نیمه‌کاره گذاشتن کارها و شروع‌کردن کاری دیگر.
۹-
غیبت، خبرچینی و گفت‌‌و‌گو پیرامون موضوعات پیش پا افتاده.
۱۰-
خواب‌های وسط روز، البته به شکل نامنظم آن.
راه‌کارهای
استفاده بهینه از وقت
۱-
در اول هر هفته لیست کارهایی را که می‌خواهید در طول هفته انجام دهید تهیه نمائید
و سپس روزانه به آن مراجعه کنید.
۲-
به خاطر بهتر تهیه‌نمودن لیست، کارهای خود را اولویت‌بندی نمایید؛ به این ترتیب که
کدام کارها را در قدم اول، دوم و سوم باید انجام داد.
۳-
باید بدانید که کار شما ارزش انجام‌دادن را دارد و یا اگر کسی دیگر کار شما را
انجام داده می‌تواند، به او بسپارید.
۴-
کارهای ضایع‌کننده را کم نمایید، مثلاً هنگام مطالعه در خانه یا کار در اداره،
دروازه اطاق را ببندید.
۵-
نَه گفتن را یاد بگیرید.
۶-
روی اعصاب خود تمرکز داشته باشید و در رابطه به وقت عجله نکنید.
۷-
بیش از این که صحبت نمایید، گوش بگیرید. (قبل از این که گوینده باشید، شنونده باشید)
۸-
در حالاتی که منتظر کسی یا کاری هستید، مطالعه نمایید یا چیزهای لازم را حفظ نمایید
و…
۹-
وقت‌شناس (دقیق) باشید. اگر همیشه دیر بجنبید ضمن این که وقت خود را ضایع کرده‌اید،
باعث ضیاع وقت دیگران نیز شده‌اید.
۱۰-
خواب‌های کوتاه روزانه داشته باشید، شب‌هنگام اگر کدام کار خاصی چون مطالعه، حساب‌داری،
مهمان‌نوازی و… ندارید وقت به رخت‌خواب بروید و اگر ممکن است زود آرام گرفته
بخوابید.
۱۱-
کارهای اساسی روزمره خود را انجام دهید و امروز و فردا نکنید.
۱۲-
واقعات دل‌خراش و ناهنجاری را که برای‌تان رخ داده است، مکرراً به یاد نیاورید؛
چرا که باعث ضیاع وقت‌تان شده و در عین حال هیچ سودی در قبال ندارد؛ حتا بکوشید
تا فراموش‌شان کنید.
۱۳-
حتماً ساعت و تقویم همراه خود داشته باشید تا در وقت ضرورت به دنبال‌شان نگردید.
۱۴-
مزاحمین خویش را کم کنید و نیز به آنها بفهمانید که کارهای زیادی برای انجام‌دادن
دارید.
۱۵-
از کسانی نباشید که می‌خواهند همیشه با هر کس، در هر مورد و در هر کجا صحبت نمایند.
۱۸-
کوشش نمایید تا کارهایی را که قرار است فردا انجام دهید، طی یک لیست آماده نمایید؛
وقایع غیر مترقبه استثنا است.
۱۹-
قسمتی از وقت خود را همراه خانواده، دوستان و فرزندان‌تان سپری نمایید؛ البته در
صورتی که کارهای مهم‌تری نداشتید.
۲۰-
باید بدانید با موضوعاتی که برمی‌خورید چه قدر وقت شما را می‌گیرد، تا از انجام
کارهای بعدی خود نمانید.
و
برنامه خویش را در صورتی که صحیح باشد، به پیش ببرید؛ هر چند انجام آن دشوار باشد.
۱۶-
در بین اوقات خود فرق قایل شوید؛ مثلاً وقت مطالعه، تفریح، دید‌وبازدید، فکرکردن،
فعالیت‌های اجتماعی و… از هم باز شناسید.
۱۷موضوعات
مهم دیگری هم هست که مجال صحبت نیست.
پیامدهای
بی‌برنامه‌گی
۱-
از دست‌دان ضرب‌العجل‌ها.
۲-
داشتن مشکلات نهایت زیاد.
۳-
اضطراب و نگرانی هنگام مواجه‌شدن با کارهای ناخوش‌آیند.
۴-
فعالیت‌های غیر مثمر.
۵-
احساس غرق‌بودن در مشکلات، خواسته‌ها و جزئیات به ظاهر حل‌ناشدنی.
۶-
احساس سستی، بی‌علاقه‌گی و دل‌سردی نسبت به زنده‌گی.
۷-
مواجه‌شدن با کمبود وقت جهت انجام کارهای مهم و ضروری.
۸-
ناتوان‌بودن در حل مشکلات سایرین.
۹-
انجام‌دادن بسیاری از کارها از طرف شب با کمال خسته‌گی و ناراحتی.
۱۰-
عدم کنترول‌داشتن در امور زنده‌گی.
۱۱-
فرار از مسؤولیت‌ها، با وجود داشتن نیروی انجام آنها.
۱۲-
طفره‌رفتن از حقایق زنده‌گی.
منبع
: انجمن اخلاق و معرفت
