تربیت اسلامی و میهن دوستی
تربیت اسلامی و میهن دوستی
دکتر صالح بن علی ابوعرّاد / ترجمه: حمید محمودپور – مهاباد
حمد و ستایش تنها شایسته ی خدا است. درود و سلام بر کسی که هیچ پیامبری پس از او نیست.
تربیت اسلامی از جنبه ی ارتباطش با روان انسان از یک خاستگاه دوستی والای ایمانی به حرکت درمی آید و تمام جنبه های روان بشری را با همه ی مفاهیم علاقه ی صادقانه و دوستی خالصانه در برمی گیرد. بدون شک میهن دوستی یکی از امور فطری می باشد که طبیعت بشری بر آن سرشته شده است؛ بنا بر این جای شگفتی نیست که انسان به وطن خود که بر سرزمینش بزرگ شده و بر خاکش پرورش یافته و در درون آن نشو و نما کرده است،عشق بورزد. همچنین تعجبی ندارد آنگاه که انسان وطنش را به قصد سفر به سرزمینی دیگر ترک نماید، صادقانه احساس دلتنگی و اشتیاق کند. چنین حالتی تنها نشانه ی وجود پیوندی قوی و علاقه ای راستین است.
برای تحقق میهن دوستی در وجود انسان، باید نخست، علاقه و پیوندی راستین به دین و پس از آن به وطن پدید آید؛ زیرا آموزه های دین حق گرا ی اسلامی ما، انسان را به میهن دوستی تشویق می کند. شاید بهترین دلیل روایتی باشد که از پیامبر (ص) نقل شده که ایشان هنگام ترک وطنش، مکه ی مکرمه را مخاطب قرار می دهد. از عبدالله بن عباس (رض) روایت شده که گفت: پیامبر (ص) در گفتگو با مکه فرمود: « تو چه شهر خوب و پاکی هستی و نزد من چقدر دوست داشتنی. اگر قومم مرا از دیارت بیرون نمی کردند، در شهری دیگر سکونت نمی کردم.» ( به نقل از ترمذی؛ حدیث شماره ۳۹۲۶، ص ۸۸۰ )
اگر رسول خدا (ص)؛ معلم بشریت، وطنش را دوست نمی داشت، چنین سخنی را بر زبان نمی راند. اگر هر انسان مسلمانی مفهوم این فرموده را می دانست، صفت میهن دوستی را می دیدیم که در زیباترین شکل و درست ترین معانی خود جلوه می کرد و حتما وطن به کلمه ای تبدیل می شد که قلب ها آن را دوست داشتند و دل ها به آن عشق می ورزیدند و احساسات با ذکر آن به حرکت در می آمد.
زمانی که انسان از محیطی که در آن به دنیا آمده و بر خاکش بزرگ شده و با نعمت ها و برکاتش زندگی کرده است، تحت تاثیر قرار گیرد؛ آن محیط ( با تمام موجودات و مخلوقاتش) حقوق و تکالیف زیادی مانند؛ حقوق برادری و همسایگی و خویشاوندی و سایر موارد دیگری بر عهده ی او می گذارد که باید انسان درهر زمان و مکانی آن را مراعات کند و به خاطر وفاداری و میهن دوستی اش آن را به نحو احسن انجام دهد.
با توجه به این که حکمت خدای متعال بر جاشینی انسان در این کره ی خاکی تعلق گرفته تا آن را از روی هدایت و بصیرت آباد نماید و از نعمت های پاک و لذایذ و زیورهایش بهره ببرد؛ خصوصاً به خاطر این که همه ی نعمت ها و بخشش های الهی در اختیار انسان نهاده شده است، پس میهن دوستی انسان و حرص او برای پاسداری و محافظت از آن و استفاده از نعمت هایش؛ چیزی جز تحقق معنی خلافت و جانشینی انسان نیست. خدای سبحان و متعال می فرماید: {هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فِیهَا} (سوره هود: الآیه ۶۱).« اوست که شما را از زمین آفریده و آبادانی آن را به شما واگذار کرده است.».
می توان گفت: نقش تربیت اسلامی در رشد و توسعه ی حس میهن دوستی در انسان در موارد زیر نمایان می شود:
- اسلام انسان را به شیوه ای تربیت می کند که احساس نماید که پس از فضل و بخشش های خداوند سبحان و متعال، از آغاز دوران کودکی اش تا به حال، شایستگی و نعمت هایش به لطف میهن و وطنش برمی گردد، به همین علت است که او را طوری تربیت می کند که پاسخ نیکی و احسان را با نیکی بدهد؛ علی الخصوص آموزه های دین حق گرای اسلامی ما انسان رابه این موضوع تشویق می نماید و او را در این مورد راهنمایی می کند. همچنان که خدای متعال می فرماید: {هَلْ جَزَاءُ الإِحْسَانِ إِلا الإِحْسَانُ} (سوره الرحمن:۶۰).« آیا پاداش نیکی تنها نیکی نیست.»
- تربیت اسلامی انسان را به حریص بودن نسبت به توسعه ی دامنه ی پل های محبت و دوستی با هم وطنان در هر نقطه ای از آن، تشویق می کند تا محیطی لبریز از صمیمیت و برادری و همیاری میان اعضای جامعه که در رویارویی با شرایط مختلف، شبیه یک جسد منسجم و به هم پیوسته هستند، ایجاد نماید.
- تربیت اسلامی می خواهد نهال عشق به وابستگی و علاقه ی مثبت و مفید به وطن و بیان مفهوم آن دوستی و کیفیت عالی آن را از راه نهادهای مختلف تربیتی در جامعه مانند خانواده، مدرسه، مسجد، باشگاه و انجمن ها و محل کار و از راه رسانه های مختلف ارتباط جمعی؛ بکارد.
- اسلام تلاش می کند تا زندگی فردی و اجتماعی انسان در خاک وطن، شرافتمندانه باشد. تحقق چنین حالتی تنها وقتی امکان دارد که هر فردی در جامعه وظایف خود را بداند و به بهترین شیوه آن ها را ادا کند.
- اسلام هم وطنان را بر اساس ارج نهادن به نعمت ها و منابع خدادادی و پاسداری از تاسیسات رفاهی و امکاناتی که عموم مردم حق دارند از آن برخوردار باشند و کاملاً و بی کم و کاست از آن استفاده نمایند، تربیت می کند.
- تربیت اسلامی خواهان مشارکت مؤثر و مفید انسان در هر امری است که موجب خدمت به میهن و پیشرفتش می شود؛ خواه آن مشارکت گفتاری باشد یا رفتاری یا فکری، و یا در هر زمینه و میدانی باشد؛ زیرا چنین امری وظیفه ی تمام افراد جامعه است و نفع و فایده ی آن در سطح فردی و اجتماعی به همه آنان برمی گردد.
- فردی که بر اساس اسلام تربیت شده است، از هر چیزی که موجب برهم زدن امنیت و سلامتی میهن می شود، جلوگیری می کند و با وسایل مختلف و امکانات مجازی که در اختیار دارد، در برابر آن از خود مقاومت نشان می دهد.
- فرد تربیت یافته بر مبنای اسلام، به هنگام نیاز با گفتار یا کردار از میهن دفاع می کند.
در پایان از خدای متعال خواهانیم که همگی ما را در آنچه خیر و راستی و شایستگی و نشانه ی هدایت و خردمندی است، موفق گرداند. حمد و ستایش خدایی را سزا است که پروردگار بندگان است.
http://www.saaid.net/Doat/arrad/3.htm