دموکراسی…! ! ! در تحلیل بی بی سی از اوضاع مصر
دموکراسی…! ! ! در تحلیل بی بی سی از اوضاع مصر
نویسنده: کامران بادفر
در مورخ ۸/۴/۹۱ در برنامه صفحه دو شبکه خبری بی بی سی به بحث و تبادل نظر در ارتباط با نتایج انتخابات ریاست جمهوری مصر پرداخته شد. در این برنامه آقایان جلیل روشن دل استاد علوم سیاسی و امنیت بینالملل و حمدی ملکی تحلیلگر مسائل دنیای عرب حضور داشتند و در مورد مسائل و مباحث مختلفی تحلیل و اظهارنظر نمودند از جمله: وعده های آقای مرسی و توانایی اجرایی ایشان، وجود طیفهای مختلف اسلامی، حضور شورای نظامی، طیف سکولار، نفوذ اسلامگرایان در جامعه مصر، تمایل و فشار شورای نظامی در سکولار کردن جامعه، دموکراسی خواهی عامه مردم مصر و …
در مورد مباحث مطرح شده کارشناسان حاضر نظرات خود را ارائه کردند اما در اواخر برنامه سوالی از طرف مجری برنامه مطرح و آقای ملکی به آن پاسخ دادند که بسیار جای تأمل بود و شنونده را به فکر فرو میبرد. جهت جلوگیری از هرگونه پیشداوری و لزوم رعایت حفظ امانت در انتقال گفتگوی مطرح شده، سوال موردنظر و جواب کامل آن در ادامه آورده شده است:
مجری: آقای ملکی، عنصر دیگری که این وسط میتواند عامل فشار بر حفظ دموکراسی باشد و عامل فشاری بر آقای مرسی برای تحقق وعدههایش، مردم میباشند. یعنی شورای نظامی طرفدار دموکراسی نیست ولی مردم در میدان تحریر انقلاب کردند و خواهان دموکراسی بودند. چقدر این عامل در مصر مهم است و چقدر مردم برای رسیدن به آن تلاش خواهند کرد؟
جواب: من فکر میکنم سوال اول این است که واقعاً آیا مردم مصر دموکراسی میخواهند؟ این سوال خیلی مهم است
مجری: خب به زعم انقلابی که کردند مردم خواهان دموکراسی هستند
ملکی: بیشتر شاید این را میخواستند که آقای مبارک و سیستمش برود… ببینید واقعاً در کشوری که اسلامگراها رأی میآورند فکر میکنید که مردم واقعاً دموکراسی میخواهند؟ اصلاً آیا فهم و درک درستی از دموکراسی وجود دارد؟ یا اینکه صرفاً یکسری حقوق را میخواستند برای خود بگیرند…Z
[مجری: ولی اسلامگراها که با شعار دیکتاتوری که به وسط نیامدند و آنها هم صحبت از دموکراسی میکنند یعنی وقتی مردم به آنها رأی میدهند…یعنی منظور شما این است که در جامعهای که مردم به اسلامگراها رأی میدهند آیا واقعاً دموکراسی میخواهند؟ اگر آن اسلامگراها که شعار دموکراسی میدهند و بگویند که ما به آن پایبند هستیم، اجزای دموکراسی را برای مردم روشن از جمله حقوق زنان، حقوق شخصی افراد و…خب آن موقع مردم به دموکراسی رای دادهاند…
ملکی: ببینید شما اگر سخنرانیهای صدام حسین را گوش دهید کلمه دموکراسی در آن زیاد استفاده شده است، مردم هم این را میگویند ولی به نظر میرسد که در کشورهای خاورمیانه و بطور اخص در کشورهای عربی درک درستی از دموکراسی وجود ندارد. دموکراسی تبعات زیادی دارد از جمله اینکه شما اجازه بدهید که هر گروهی با هر نوع نگرش، گرایش اعتقاد، ظاهر و سبک زندگی بتواند واقعاً آزادانه زندگی کند و حرف خودش را بزند و از حقوق خود دفاع کند. این یک سیستم پیشرفته و یک مردم پیشرفته میخواهد. من مطمئن نیستم که مردمی که در کشورهای عربی قیام کردهاند لزوماً دموکراسی میخواهند. نتیجتاً اول ملتها باید به این درک برسند که دموکراسی چیست و آیا اجازه میدهند که یک گروه فمنیست بیاید و مسلمات دین اسلام را در زمینه ارث، حقوق زن و… زیر سوال ببرد؟ آیا به نظر شما کسانی که به آقای مرسی رای دادند این اجازه را میدهند که این آزادی بیان در مصر وجود داشته باشد؟
البته در ادامه، همین سوال از آقای روشن دل نیز پرسیده شد و ایشان اینطور جواب دادند:
اینکه مردم آماده نباشند را من هم قبول ندارم (هم نظر با مجری برنامه) چرا که مردم برای دموکراسی قیام کردند. من قبول دارم که بعصی از جلوههای دموکراسی ممکن است که در کوتاه مدت با افکار اسلام مطابقت نداشته باشد ولی چرا به جای اینکه به هزارویک حسن دموکراسی اشاره کنیم همان اول برویم سر مشکل هم جنس بازان، گروه فمنیست و غیره که بخش عمدهای از تعارضات دموکراسی را در جامعه غربی هم تشکیل می دهد و راجع به آن بحث کنیم. این مردم را بیشتر از دموکراسی می ترساند. بله مردم دموکراسی میخواهند ولی دموکراسی بایستینهادینه شود. فراموش نکیم که همین دموکراسی انتقادپذیر غربی نیز در حدود۲۰۰سال مبارزه به دست آمده است. ما چه جوری میخواهیم که یک انتخاباتی صورت گرفته و رئیس جمهور منتخب با ۵۲درصد آرا از همان فردا حکومتی شش دانگ دموکراسی را ایجاد نماید طبیعی است که در عرض یک شب درست نمیشود. ( پایان نقل از بی بی سی)
نکته مورد نظر در این مباحث طرز تفکر آقای ملکی به عنوان یک تحلیلگر (که ظاهراً به عنوان یک تحلیلگر بایستی بیطرف باشد) و امثال ایشان است، اینکه ایشان بر این اعتقادند که در کشوری که اسلامگراها رأی بیاورند مردم خواهان دموکراسی نیستند و به صراحت اعلام می نماید که درک و فهم درستی از دموکراسی در چنین جوامعی وجود ندارد.
تشبیه مردم مصر به صدام حسین که در هر دو کلمه دموکراسی زیاد استفاده میکنند اما درک درستی از دموکراسی ندارند و به قول آقای روشن دل که بسیار خوب نظرات آقای ملکی را به چالش کشیدند، آقای ملکی هزارویک حُسن دموکراسی را رها کرده و همان اول موضوعاتی همچون فمنیسم و همجنسبازی را مطرح کرده که در جوامع پیشرو در دموکراسی هم از جمله تعارضات و مشکلات عمده است و با این صحبتها باعث شوند مردم بیش از پیش از دموکراسی ترسان و هراسان شوند.
سوالی که شاید به ذهن هر بیننده برنامه و خواننده این متن خطور کند این است که امثال آقای ملکی اگر نتیجه انتخابات برعکس میشد و رقیب آقای مرسی رأی میآورد آیا همین مباحث را مطرح میکردند؟ رقیبی که نخست وزیر دیکتاتور مخلوع مصر بود و به اذعان مجری همین برنامه شورای نظامی و بقایای حکومت مبارک اساساً با دموکراسی مشکل دارند.
آیا آقای ملکی در زمان حکومت حسنی مبارک و قبل از قیام های مردم عرب در هیچ برنامه ای صحبت از درک پایین مردم از دموکراسی داشتند؟
تنها می توان این را نتیجه گرفت که چون کسی مثل آقای مرسی منتخب مردم بوده است باعث می شود که آقای ملکی درک و فهم مردم را از دموکراسی در سطح پایینی ببینند و این احتمال وجود داشت که اگر کسی غیر از آقای مرسی و همفکرانش منتخب مردم می شدند، از منظر ایشان مردم مصر الان مردمی پیشرو در آزادی خواهی و پرچمدار دموکراسی در خاورمیانه می شدند…۰