فقه روزه
فقه روزه
۱- روزه رمضان رکن مهم
مسلمانی است که منکر آن کافر و تارک آن فاسق و گناهکار است.
۲- روزه بر هر فرد
مسلمان که توانایی بر روزه‌داری داشته باشد واجب و فرض عین است.
۳- روزه بر زن در حالت
حیض و نفاس واجب نیست، و در آن حالت روزه درست نیست و حرام است و بعد از رمضان در
حالت پاکی قضای آن واجب است.
۴- حدوث حیض و نفاس،
همچنان که در مفطرات روزه می‌آید، روزه را باطل می‌سازد.
۵- اگر به وسیله قرص ضد
حاملگی که برای زن ضرر نداشته باشد و تجویز شود و حیض زن از موعد مقرر به تأخیر
افتد، روزه گرفتن در چنین روزهایی که عادتش به تأخیر افتاده، واجب و درست است.
۶- روزه بر بیماری که
قدرت روزه گرفتن را ندارد واجب نیست، اگر امید به بهبود دارد، پس از شفا یافتن قضا
می‌گیرد و اگر بیماری مزمن است و امید به بهبود ندارد، باید در برابر هر روز فدیه
«طعام به مسکین» دهد (۶۵۰ گرم گندم یا برنج).
۷- بیماری که بیماری
مزمن دارد و یا سالمندی که توانایی بر روزه گرفتن را ندارد در حکم برابرند، یعنی
از روزه معاف شرعی‌اند و در ازای هر روز فدیه می‌دهند.
۸- زن باردار و زن شیرده
در حکم روزه چهار حالت دارند :
الف : هرگاه هیچ نوع
زیانی در اثر روزه‌داری به ایشان و فرزندشان نرسد، لازم است روزه بگیرند و رخصتی
در ترک روزه ندارند.
ب : هرگاه زیان متوجه
خود زن شود و جنین یا طفل زیان نبیند، حق افطار را دارد و قضا لازم میگردد.
ج : هرگاه در اثر روزه‌داری
جنین یا طفل زیان بیند، حق افطار را دارد و علاوه بر قضا، فدیه نیز لازم میگردد.
د : هرگاه «مادر و
فرزند» هر دو زیان بینند، فقط قضا لازم میگردد و فدیه لازم نمی‌شود.
۹- مسافری که سفرش ۱۶
فرسنگ یا بیشتر باشد و سفر او برای معصیت نباشد، می‌تواند از رخصت فطر استفاده
نماید، مشروط به اینکه پیش از اذان صبح سفر خود را آغاز نموده باشد. و با وجود این
روزه گرفتن بهتر است، مگر اینکه روزه او را بی‌تاب سازد، می‌تواند افطار نماید و
قضا لازم میگردد (۱ فرسنگ = 6 کیلومتر).
۱۰- روزه بر کسی که تمام
روز بی‌هوش باشد، یا بر شخص دیوانه واجب نیست.
۱۱- اگر شخص بی‌هوش لحظه‌ای
در روز به هوش آمد، روزهاش درست است.
۱۲- اگر فرض شود، کسی
تمام روز خواب رود و شب نیت روزه نموده باشد، روزهاش درست است.
۱۳- روزه بر کودک نابالغ
واجب نیست، ولی وظیفه والدین است که فرزندان خود را از سن هفت سالگی به روزه‌داری
تشویق نمایند. و چون احتمال بلوغ از سن نه سالگی است، لذا احتیاط آن است که کودکان
را از سن هفت سالگی به روزه گرفتن عادت دهند.
۱۴- رکن روزه دوتاست و
یا به عبارت دیگر دو چیز در روزه واجب است:
الف : نیت.
ب : امساک و خودداری از
مفطرات.
۱۵- طریقه نیت :
نیت به معنای عزم و اراده قلبی بر انجام دادن عبادت است، و لفظ آن که مؤکد نیت
قلبی باشد عبارت است از : نیت کردم فردا روزه باشم، روزه ادای فرض ماه مبارک رمضان
امسال برای خداوند بلندمرتبه.
۱۶- امساک به معنای
خودداری از تمام چیزهایی است که روزه را باطل می‌کند، از صبح صادق تا مغرب شرعی.
۱۷- آنچه از مفطرات روزه
می‌باشد و روزه را باطل می‌کنند عبارتند از :
۱- خوردن و آشامیدن و
رسیدن هر ماده‌ای به جوف «خالی‌گاه» که ورود آن از راه‌های باز طبیعی بدن باشد،
حتی استنشاق بخور و دود سیگار و …
۲- جماع و نزدیکی
زناشویی.
۳- استمنا.
۴- حدوث حیض، نفاس و
زایمان.
۵- جنون و دیوانگی.
۶- بی‌هوشی مطلق تمام
روز که لحظه‌ای به هوش نیاید.
۷- استفراغ به عمد.
۸- سرم و آمپولی که رفع
تشنگی و گرسنگی نماید.
۱۸- آنچه روزه را باطل
نمی‌کند به قرار زیر است :
۱- استحمام و زیر آب
رفتن به شرطی که آب از منافذ طبیعی بدن وارد «جوف» نشود.
۲- استعمال سرمه در چشم
و یا قطره و پماد چشمی.
۳- سوزن و آمپول در رگ
یا در عضله برای علاج و درمان.
۴- خوردن و آشامیدن به
طریق فراموشی، مشروط بر اینکه به محض متوجه شدن دست بردارد و لقمه را فرونبرد.
۵- چیره شدن استفراغ.
۶- استعمال حنا بر دست
یا پا و یا روغن‌مالی پوست بدن.
۷- ورود گرد و غبار یا
پشه که بدون قصد و اختیار وارد حلق روزه‌دار گردد.
۸- محتلم شدن در روز، و
تأخیر در غسل جنابت که در شب واجب شده به بعد از اذان صبح، گرچه بهتر است پیش از
اذان صبح غسل نماید.
۱۹- کفاره روزه:
مردی که روزه رمضان خود را به وسیله جماع عمدی باطل ساخت، علاوه بر گنهکاری، امساک
بقیه روز و قضای آن، کفاره نیز بر او لازم میگردد. کفاره به ترتیب زیر است:
الف : آزاد کردن برده
مسلمان.
ب : در صورت نیافتن
برده، دو ماه پی در پی روزه گرفتن.
ج : در صورت عدم توانایی
شصت مسکین اطعام دادن، هر مسکینی یک مد : ۶۵۰ گرم گندم یا برنج.
۲۰- فدیه روزه :
فدیه به معنای اطعام مسکین است و در برابر هر روز یک مد طعام واجب میگردد.
۲۱- فدیه بر سه قسم است:
۱- فدیه‌ای که موجب
اسقاط قضا میگردد.
۲- فدیه‌ای که موجب
اسقاط قضا نمی‌گردد.
۳- فدیه تأخیر قضا.
۲۲- قسم اول فدیه، شامل
دو نفر می‌باشد :
۱- بیمار مزمن.
۲- سالمند ناتوان که در
برابر هر روز فدیه می‌دهد و روزهاش قضا ندارد.
۲۳- قسم دوم که علاوه بر
قضا، فدیه نیز لازم است شامل سه نفر می‌باشد:
الف : زن باردار که به
خاطر ترس از جنین روزه نگرفته است.
ب : زن شیرده که به خاطر
ترس از فرزند شیرخوار روزه نگرفته است.
ج : نجات‌دهنده‌ای که
غریقی را نجات داده و موجب شکسته شدن روزهاش شده است. در هر سه مورد علاوه بر
قضای روزه، فدیه نیز لازم میگردد.
۲۴- فدیه تأخیر مخصوص
کسانی است که در قضای روزه سستی کرده‌اند و سال یا سال‌‌هایی بر آن گذشته است. و
به تعداد سال‌ها برای هر روز یک فدیه لازم میگردد، مثلاً اگر پنج روز قضا دارد و
یک سال بر آن گذشته است، پنج مد فدیه لازم است، و اگر دو سال گذشته است، برای پنج
روز، ده فدیه لازم است.
۲۵- تذکر : فدیه
لازم، حتماً باید قوت غالب «گندم یا برنج» باشد و به هیچ وجه قیمت جایز نیست.
خداوند می‌فرماید : ﴿n?tãur úïÏ%©!$# ¼çmtRqà)ÏÜã ×ptôÏù ãP$yèsÛ &ûüÅ۳ó¡ÏB﴾
«و بر کسانی که توانایی
روزه گرفتن ندارند، غذا دادن هر مسکین لازم است».
و طعام شامل قوت و غذای
غالب مردم است.
———————————————————
منبع : عقیده / حکمت و
فقه روزه
مولف: عبدالعزیز قاضى
زاده
انتشارات : حقیقت ۱۳۸۷
