کوبانی ؛ تصویری تازه از زن در خاورمیانه

 کوبانی ؛ تصویری تازه از زن در خاورمیانه
مریم طهماسبی در خصوص مبارزان زن کوبانی در روزنامه شرق نوشت: چندماهی است که واژه کوبانی، نامی آشنا در ادبیات سیاسی، نظامی، رسانه های خبری و جغرافیای سیاسی جهان شده است. نامی که تا پیش از آن و در طول چهارسال ناآرامی ها و جنگ داخلی سوریه، هرگز شنیده نشده بود. کوبانی نام شهری کردنشین در کردستان سوریه است. این شهر با جمعیت ۵۲هزارنفری در استان حلب در شمال سوریه واقع شده است. دولت سوریه این شهر را «عین العرب» می خواند.

نبرد در کوبانی
در خلال جنگ داخلی سوریه، از دل نیروهای مخالف دولت بشار اسد، نیروهای تندروی اسلامی مختلفی پا به عرصه سیاست خاورمیانه گذاشتند که تاکنون ناآشنا و غریبه بودند! جبهه النصره و سپس نیروهای داعش همان پدیده های نوظهور خاورمیانه هستند که با پیشروی در خاک عراق و گرفتن موصل، یکی از شهرهای مهم عراق، اعلام خلافت اسلامی کردند.

اصول و قوانین داعش
داعش در شهرهای تصرف شده توسط خلافت اسلامی مانند رقه (سوریه) و موصل (بغداد) که محل خلافت به شمارمی آید؛ قوانین سفت و سختی را به اجرا گذاشته است. شلاق زدن روزه خواران در برابر چشمان مردم، قطع کردن دست دزدها در خیابان ها، اعدام های گروهی در برابر چشم مردم عادی، راه اندازی دفاتری با عنوان «حسبه» و ایجاد دفاتری با نام «دعوا» برای تبیین و تبلیغ ایدئولوژی داعش، از مهم ترین ویژگی های شهرهای تحت تسلط داعش است. نیروهای این گروه تندرو هرگونه تجارت ساکنان شهرهای تحت سلطه خود، بدون اجازه و نظارت حکومت را ممنوع اعلام کرده اند.

قوانین داعش در مورد زنان
مهم ترین ویژگی این گروه چگونگی برخورد آنها با زنان است. داعش برای پوشش و لباس زنان قوانینی وضع و آنها را تهدید کرده است که در صورت رعایت نکردن حجاب کامل و نپوشاندن تمام صورت خود، به شدت مجازات می شوند. داعش در بیانیه ای اعلام کرد؛ شروطی که برای لباس و زینت زنان وضع کرده، تنها برای جلوگیری از فساد و خودنمایی آنان است و این محدودیتی برای آزادی آنها به شمار نمی آید؛ بلکه از ابتذال ممانعت می کند. در این بیانیه همچنین آمده است؛ هرکس این مقررات را رعایت نکند و باعث فتنه و فساد شود، بازخواست و به شدت مجازات می شود تا جامعه مسلمانان و دین حفظ شود. در این حکومت زن ها اجازه مراجعه به پزشک را نیز ندارند.
آنچه بیشتر از هرچیز چهره مخوفی از این گروه تندرو مذهبی در جهان به نمایش گذارد؛ بریدن سر خبرنگاران و اتباع اروپایی و آمریکایی در برابر دوربین های خبری بود که به نوعی تبعیت از سلف خود یعنی ابومصعب الزرقاوی است که در سال۲۰۰۶ به دست نیروهای آمریکایی کشته شد. تصاویر اعدام های دسته جمعی، اسیرکردن زنان ایزدی در شهرهای شنگال (سنجار) و فروش آنها با قیمت های اعلام شده و تجاوز به زنان غیرمسلمان از مواردی بود که به شدت افکار و عواطف جهان را متاثر کرد.

داعش و کوبانی
تصرف شهر کوبانی پس از شکست دادن گروه رقیب (جبهه النصره) از اهداف مهم داعش به شمار می آمد؛ گرچه همه مناطق اطراف کوبانی در خاک سوریه از مدت ها پیش در تصرف این گروه بود و این وضعیت، حفظ شهر را برای مدافعان بسیار سخت و دشوار می کرد. بالاخره در ۱۴مهرماه ۱۳۹۳ (شش اکتبر ۲۰۱۴میلادی) شبه نظامیان داعش از سه جبهه به کوبانی حمله کردند و توانستند دیوار دفاعی شهر را بشکنند و از طرف شرق وارد کوبانی شوند و پرچم خود را بر فراز چند ساختمان مرتفع به اهتزاز درآورند. با این همه، یگان های مدافع خلق (YPG) در کوچه ها و خیابان ها و در پناه ساختمان ها به دفاع از شهر پرداختند و با این دفاع، فصلی تازه در ادبیات نظامی و جنگ های پارتیزانی در قرن معاصر آغاز شد. در کنار مردان مدافع، پنج هزار نیروی نظامی از میان زنان برای دفاع از کوبانی اعلام آمادگی کردند که از این تعداد ۵۰۰نفر در نخستین جبهه در جنگ با داعش جنگیدند.

زنان کوبانی
بیشترین شهرت کوبانی مدیون نقش زنان این شهر بود که در پوشش نظامی و اسلحه به دوش در کنار مردان، از شهر حفاظت کردند کوبانی بیش از هرچیز با تصاویر منتشرشده از زنان مبارز خود شناخته شد؛ تصاویری که هرروز در رسانه های بین المللی و حتی شبکه های اجتماعی به وفور منتشر می شد. برجسته شدن نقش و تصویر زن کوبانی نه به دلیل جنبش فمینیستی با چهره عبوس، بی آرایش، موهای کوتاه مردانه، انکار هرگونه علایم زنانه در چهره، عدم استفاده از زیورآلات و… بود؛ بلکه به دلیل به نمایش گذاشتن چهره ای کاملازنانه، خندان، پر امید، بدون خشم و نفرت حتی نسبت به دشمن و گاهی همراه با اندکی آرایش که زیبایی چهره اش را دوچندان می کند، بود. نماد زن کوبانی موهای بلند و بافته است که زن بودن او را بیشتر پررنگ و برجسته می کند.
زن بودن، مادربودن و جنگاوربودن از ویژگی های زنان کوبانی به شمار می آید. در حقیقت نوعی الگوی زنانه و زن بودن که نه تنها در دیگر کشورهای خاورمیانه، بلکه حتی در دیگر سرزمین های کردنشین خاورمیانه نیز دیده نمی شود. چهره ای متفاوت از زن که در بسیاری از جوامع اروپایی نیز تاکنون دیده نشده است. همین متفاوت بودن، باعث شد تا در کوتاه ترین زمان ممکن پوشش سبزتیره نظامی زنان کوبانی، الهام بخش طراحان مد اروپا شود و گونه های مختلف این لباس ساده نظامی بر تن مدل های اروپایی، در برابر دیدگان دوستداران مد قرار بگیرد.
دلیل دیگر برجستگی کوبانی، انتشار این خبر بود که فرماندهی نظامیان مدافع شهر برعهده یک زن نظامی است. البته باید گفت در این مورد آنچه نادیده گرفته می شود، نقش مرد کوبانی است، احترام و اطاعتی که مردان کوبانی برای فرمانده نظامی قایل هستند و دستورات این فرمانده زن را گردن نهاده و ارج می نهند.
مایسا عبدو فرمانده نظامی کوبانی با نام نظامی«نارین آفرین» در یکی از گفت وگوهای خبری اش که در روزنامه الشرق الاوسط منتشر شد، چنین گفت: همه زنانی که امروز عضو نیروهای نظامی هستند پیش از این هیچ کدام نظامی نبوده اند بلکه برخی از آنها شاغل، دانشجو و حتی زنان خانه دار بوده اند… این نبرد به ما تحمیل شده است ولی ما دست بسته نایستاده ایم و در خانه ها ننشسته ایم تا برادران و همسرانمان از ما دفاع کنند… وی در بخش دیگری از این گفت وگو گفت: من مشکلی برای تعامل و آموزش دوستان مبارز خود در گروه های مردان نمی بینم؛ همه ما در یک جبهه و برای یک هدف می جنگیم.

آینده زنان کوبانی
برابری زنان و مردان در دفاع از شهر کوبانی باعث شد تا ۱۰آبان۱۳۹۳ (اول نوامبر۲۰۱۴) «نهاد رهبری اداره دموکراتیک، نهاد خودمدیریت کانتون جزیره» از کانتون های سه گانه کردستان
– سوریه، قوانین اساسی ویژه حق و حقوق زنان را در نشست خود به تصویب برساند که برخی از این قوانین به قرار زیر است:
– برابری زن و مرد در تمام حوزه های زندگی شخصی و عمومی.
– حق اجرا و انتخاب در تمامی مناصب برای زنان.
– التزام به اصل مدیریت مشارکتی در تمامی نهادها.
– حق زنان برای تشکیل سازمان های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و سازمان دفاع مشروع و هر سازمان ویژه دیگری که قرارداد اجتماعی را نقض نکند.
– حضور یک نماینده از نهاد زنان و نهاد حقوق بشر به عنوان ناظر بر بحث قوانین صادره در شرایط ویژه در شورای قانون گذاری، با دعوت قبلی از سوی شورا.
– صدور قوانین ویژه زنان در شورای قانون گذاری خواست زنان را عینیت می بخشد.
– برابری زن و مرد در دستمزد و پرداخت حقوق.
– ممنوعیت ازدواج دختر بدون رضایت شخصی اش.
– قانونمندکردن ازدواج شهروندان
– ممنوعیت چندهمسری
– برابری زن و مرد در تمامی مسایل ارثی
– قتل ناموسی جرم قلمداد می شود و جزای کامل بر ارکان مادی و معنوی و قانونی برای آن در نظر گرفته شده و مرتکب آن با مجازات های درنظرگرفته شده برای قتل عمد در قانون جزایی مجازات خواهد شد.
– اعمال مجازات شدید و برابر برای مرتکب خیانت در ازدواج برای طرفین.
– خرید و فروش زنان و کودکان در تمامی اشکالش جرم محسوب شده و مجازات بسیار شدید برای مجرم در پی خواهد داشت؛ تمامی اشکال خریدوفروش مشمول قانون خواهند بود (استثمار جنسی- کارکودکان- قاچاق اعضای بدن)
– ممنوعیت خشونت و تبعیض علیه زنان به عنوان عمل خلاف قانون تحت پیگرد قرار می گیرد و مبارزه با همه اشکال خشونت و تبعیض از طریق توسعه سازوکارهای قانونی و خدمات حفاظت از برابری و پیشگیری از خشونت و درمان قربانیان خشونت وظیفه اداره خودمدیریتی دموکراتیک است.
– تضمین حقوق کودکان و حمایت از آنها در برابر تمامی اشکال خشونت و استثمار، وظیفه اداره خودمدیریتی دموکراتیک است.
– ازدواج دختران زیر ۱۸سال ممنوع است.
– زنان حق سرپرستی کودک (حق حضانت کودکان) را تا ۱۵سالگی دارند، صرف نظر از اینکه مادر ازدواج مجدد کرده باشد یا نه. بعد از ۱۵سالگی حق انتخاب با فرزند است. والدین موظف به تامین زندگی کودکانشان هستند، تا زمانی که آنان توان و امکان اداره زندگی خود را به طور مستقل داشته باشند.
– کودکان سن ۱۵سال هنگام سفر، باید اجازه والدین را داشته باشند.
– هنگام بررسی پرونده ویژه زنان و خانواده در دادگاه، باید نماینده نهاد مرکز زنان، حضور داشته باشد. اظهار نظر وی مشورتی است و اجرای آن الزامی نیست.
– زنان حق برخورداری از حقوق ماهانه در زمان بارداری را دارند. این حق شامل سه بار بارداری (سه فرزند) خواهد بود.
مجموعه این قوانین نشانگر آن است که خاورمیانه، تصویری تازه از زن را پیش روی خود دارد که با چهره قدیمی آن در این دیار بسیار متفاوت است. آیا خاورمیانه آبستن جهانی زنانه است؟