استراتژی های پساکُرونایی جنبش های اسلامی

استراتژی های پساکُرونایی جنبش های اسلامی

نویسنده: أحمد عبد الله المغربی/ ترجمه: رسول رسولی کیا

گزافه نگفته ایم اگر بگوییم فرصتی که هم اکنون – و در این روزهای کرونایی – برای جنبش های اسلامی فراهم شده، به ذهن هیچ یک از نظریه پردازان آن جنبش ها خطور نکرده است!

همچنین مبالغه نکرده ایم اگر بگوییم: چنانچه این جنبش ها از این فرصت پیش آمده استفاده نکنند، کماکان درجا خواهند زد؛ در حالی که دیگران – غیر اسلام گرایان – به تثبیت جایگاه خود در سیستم جهانی که امروز شاهد زایمان آن هستیم، می پردازند و ساختار آن بر حضور مؤثر و تعامل حکیمانه با فلسفه سیستم نوین که در آینده متولد خواهد شد، استوار است.

جنگ کرونا اختلال بزرگی در ساختار سیستم جهانی موجود به وجود آورد. فلسفه اش را چنان دچار اختلال کرده که آن را ناچار کرد به مربع نخست آن که عبارت است از؛ برابری انسان ها در حقوق و وظایف اولیه، برگردد و سبب این اختلال چیزی نیست جز فروریختن هاله های قدرت و ستمگری قائم بر مادیگرایی محض که قادر به مهار بلای کرونا نشد؛ آن دانش و قدرتی – که این روزها – زبونی و سستی آن بر همگان کشف شد.

جنبش های اسلامی به عنوان یکی از تشکیل دهندگان جوامع، که ظالمانه و تنها به منظور پاسخ دادن به قدرت طلبی حاکمان و پیاده سازی پروژه های سکولاری و الحادیِ مورد حمایت صهیونیزم به حاشیه رانده شده اند، به دلیل شدت حمله و کثرت و تنوع دشمنان در انزوا به سر می برند و – بدین منظور – برخی از کشورهایی که به سختی در چنگال کرونا افتاده اند، از فعالیت ها و همکاری جنبش های اسلامی و بخش های گوناگون آن، از جمله بهداشتی و اجتماعی و دعوی محروم گشته اند؛ در حالی که – اگر شرایط این گونه نبود – این جنبش ها می توانستند به نمایندگی از دولت، خلاهای بزرگی را پُر کنند و پیام جاودانه شان را که عبارت است از: خدمت به بشریت ادا نمایند.

و اکنون – و در شرایطی که جنبش های اسلامی به حاشیه رانده شده اند – این دولت ها و جوامع، معنای گرسنگی را فهمیده اند و از نزدیک می بینند که کرونا چگونه چنگال هایش را در حلقوم آن ها فرو برده و عده ای را به کام مرگ فرو می برد و جامعه را تضعیف می نماید و در نتیجه ترس و بی نظمی بر جامعه حکمفرما می شود.

در بارە آثار سلبی عدم حضور جنبش های اسلامی در جامعه به طور عام، بیش از این سخن طولانی نمی کنم؛ بلکه به میان نظریه پردازان آن رخنه می کنم تا بدانم چه چاره ای برای این ایام در چانته دارند؛ چرا که الآن زمان برنامه ریزی استراتژیک و محکم مبتنی بر عبرت گرفتن از اتفاقات گذشته و نگاه به آینده است؛ البته مشروط به اینکه این برنامه ریزی ـ در وهله نخست ـ موضوعیت داشته باشد و به مثابه فتح بابی باشد جهت پذیرفتن تغییر و کنارگذاشتن تکروی مطابق ضوابط شرعی.

همچنین برنامه ریزی یادشده باید توام باشد با دور انداختن عینک تقلید و استمداد از همه؛ نه گروه مشخصی و بررسی سریع قوانین “ماندگاری و تغییر” در سایه تحولاتی که برای مفهوم علوم مادی و روحی به وجود آمده است. شایسته است این تغییرات با شیبی ملایم که متناسب با وضعیت موجود و نتایج قابل دست یابی در اندیشه جهانی و فلسفه پس از این مرحله، باشد.

به نظر این جانب، چند گام استراتژیک وجود دارد که شایسته است در برنامه ریزی ها لحاظ شود و برای تحلیل و واکاوی همه جانبه آن ها، با نگرشی متناسب با تغییرات پیش آمده و آینده مورد انتظار؛ آن هم با استناد به تاریخ نزدیک تلاش صورت پذیرد.

برخی از این استراتژی ها عبارتند از:

۱- خارج شدن از سیاست مخفی کاری – و خودسانسوری – به فضای علنی: این استراتژی پایه و اساس همه استراتژی ها به شمار می آید؛ زیرا جهان نه تنها به ناشناخته ارج نمی نهد؛ بلکه از آن دوری می ورزد و در مقابل از چیز معلومی که زیر نور خورشید انجام می شود، نزدیک شده و حمایت می کند. امکان ندارد تو جزئی از سیستم جهانی بوده و در آن نقش داشته باشی؛ ولی کسی تو را نشناخته و ناشناخته باشی! علاوه بر این جنبش اسلامی چیزی برای مخفی کردن ندارد و مخفی کاری و فعالیت محرمانه بدترین زندان برای آن به شمار می رود.

جنبش های اسلامی بنا به شرایط زمانی خاصی، مدت های زیادی خود را در زندان فعالیت محرمانه اسیر نموده اند، ولی اکنون زمان آن رسیده که نسیم فعالیت در فضایی آزاد را استنشاق نموده و با اعتماد به نفس با طرف مقابل که سخت نیازمند حضورش در جامعه می باشد، رابطه برقرار کنند؛ پس شایسته است هر چه سریع تر جنبش اسلامی این تصمیم را گرفته و رو به پیش حرکت کرده و صندلی اش را در درامای نظم نوین جهانی تثبیت و محکم نماید.

۲- بازسازی سیستم قانونی (قوانین و دستگاه های پیاده سازی)؛ آن هم با تکیه بر دانش قانون نه انتظار از آن.
این استراتژی باعث می شود که جنبش اسلامی برای تشخیص و دستیابی به منابع قانون گذاری و همچنین دسترسی به مقررات مناسب برای آن به عنوان یک جنبش؛ نه دولت و مطابق استانداردها و الزامات ورود به نظم نوین جهانی ، به روش های علمی نوین اعتماد کند.

۳- ایجاد و طراحی منشور جهانی برای نهضت اسلامی که نمایندگی همه یا اغلب جنبش های اسلامی در سطح جهان را بنماید و ایجاد منشور اسلامی بین المللی بر اساس مبانی قانونی ذکر شده در کنوانسیون های بین المللی.
این استراتژی می طلبد که اسلام گرایان جهت توافق بر منشور یادشده گردهم آمده و اختلافاتشان را به حداقل برسانندش؛ علاوه بر اینکه باید از سازمان ها، دولت ها و شخصیت های مسلمانِ دارای گرایش های اسلامی که در قانون و عرف توانایی دارند دعوت به همکاری نماید.
ناگفته پیداست که طراحی منشور باید بر اساس استانداردهای معتبر حقوقی بین المللی صورت پذیرد.

۴- طراحی منشور مقاومت جهانی که دربرگیرنده همه یا اغلب جنبش های مقاومت در سطح جهان باشد و تبدیل جنبش های آزادیبخش ملی به یک جنبش انقلابی که مشروعیتش را – علاوه بر مبانی دین مبین – از کنوانسیون های بین المللی؛ بویژه کنوانسیون های ژنو و پیوست های آنها بگیرد و همچنین ارسال منشور برای تصویب به سازمان ملل و ترجمه و ارسال آن به فدراسیون های منطقه ای و پارلمان های ملی در کشورهای جهان.

۵- از این به بعد اسلام گرایان باید هرآنچه در توان دارند از خدمت به بشریت ؛ چه در زمینه مادی و چه در زمینه معنوی رو کنند؛ آن هم با روشی منطقی و به دور از هرگونه تخیل و اغراق و با رعایت تنوع سطح گفتار به منظور رسیدن به انسان ها در همه سطوح و درک سنگینی صداقت تعامل با همه و تقدیم یک نمونه زنده و الگوی خالص از دعوت اسلامی در عرصه نظری و رفتاری.

شایسته است جنبش اسلامی در این شرایط افراد متخصص و کاربلد را برای سخن گفتن از دانش خود و خدمت آموزش داده و به جامعه تقدیم کند و از شخصیت هایی که ادعا می ورزند همه چیز را می دانند دوری نماید.

۶- گشودن دروازه ارتباط بین تمام ساختارهای نهضت اسلامی، اعضا و مسئولین و همچنین خارج از ساختار و بویژه در بخش مربوط به پیشنهادات. نباید جنبش اسلامی هیچ پیشنهادی را دست کم گرفته و حتما باید به پیشنهاد دهنده گوش فرا دهد.

۷- همچنین استراتژی انتقال مشکلی که برای آن راه حل پیدا نکرده ایم، به دیگران. در این گونه شرایط باید به این قانون باور داشت که هر مشکلی که من نتوانسته ام برای آن راه حل ارائه دهم به این معنا نیست که دیگر آن مشکل غیر قابل حل است؛ بلکه شاید راه حل آن نزد دیگران باشد.

خوب می دانم که این یادداشت بیشتر کارشناسی به نظر می رسد، ولی می دانم که عملی ساختن آن محال نمی باشد؛ زیرا آن دیدگاه هایی که برای مقابله با کرونا ارائه می شود، در وهله‌ی نخست کارشناسی به نظر می رسند و با اندکی دقت بیشتر، درخواهیم یافت که رسیدن به آن ها نه تنها دشوار نیست، بلکه در واقع استقرار پلنی است برای آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد.

نمی توانم از این دیدگاه چشمپوشی نمایم که اغلب کسانی که در این زمینه سخن می گویند، برای آینده زمینه سازی و مقدمه چینی می کنند؛ بنابراین نظریه هایی که نماینده تمام طیف های جامعه بین الملل است، گسترش پیدا کرده‌ و در جستجوی مکان مناسبی برای ریشه دوانی در آینده می باشد.
برای جنبش اسلامی که باید نماینده تعدادی نزدیک به دو میلیارد نفر باشد، دشوار نیست که مانند دیگرانی که از این محوریت هم برخوردار نیستند بکوشد و تلاش هایش را بر این متمرکز نماید که در زیر نور خورشید و بدون کوچک ترین پنهان کاری فعالیت نموده، جایگاه و پایگاه خود را تثبیت نماید