اینگونه نفس خودت را بر قرآن عرضه کن!
اینگونه نفس خودت را بر قرآن عرضه کن!
نوشته: دکتر عبدالرحمن البر*
برگردان: جهاندار امینی
ابو نعیم اصفهانی در کتاب حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیا از مُطرَّف بن عبدالله چنین روایت می‌کند:
«من شب‌ها که به رخت و خواب می روم در آیات قرآن می اندیشم و تدبر می‌کنم. سپس اعمال خودم را با اعمال اهل بهشت مقایسه می‌کنم. آن‌گاه متوجه می شوم که آنان کردارهای بسیار بزرگی دارند.
قرآن کریم این چنین وصفشان می‌کند:
«کانُوا قَلِیلاً مِنَ اللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ»(ذاریات،۱۷)
«[آنان] اندکی از شب را می‌خفتند.»
«وَ الَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً»(فرقان،۶۴)
«و کسانی‌اند که برای پرورگارشان در حال سجده و قیام شب را به روز می‌رسانند.»
«أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ الْآخِرَهَ وَ یَرْجُوا رَحْمَهَ رَبِّهِ»(زمر،۹)
«آن‌کس که در ساعات شب در حالت سجده و قیام به عبادت [خدا] مشغول است، از [عذاب] آخرت می‌هراسد و به رحمت پروردگارش امید میبرد»این در حالی است که چنین اعمالی را در خود نمی‌بینم.
سپس خودم را بر این آیه عرضه می‌کنم که می‌فرماید:
«ما سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ»(مدثر،۴۲) «که چه چیز شما را به سقردرآورد.»
می‌بینم که این قوم هدایت خداوند را تکذیب کردند دچار عذاب الهی شدند و یا زمانی که بر این آیه گذر می‌کنم که می‌فرماید:
«وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللَّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ»(توبه،۱۰۲)
«و گروهی دیگر هستند که به گناهان خود اعتراف کردند [و] اعمال پسندیده‌ای را با اعمال ناپسند دیگری درآمیختند، باشد که خدا توبه‌ی آنها را بپذیرد، چرا که خدا آمرزنده و مهربان است.»
امید دارم که من و شما حداقل از این مجموعه باشیم شاید مورد لطف و خداوند قرار گیریم.
برادران و خواهران ایمانیم! بنگریدچند بار این چنین خودمان، شرایط روحی و معنویمان را بر میزان کتاب خدا عرضه کرده‌ایم تا مشخص شود کدام مجموعه اوصاف شامل حال ما خواهد شد؟
و جزو کدام گروه خواهیم بود؟ پیشنهاد می‌کنم که هرکس خود را بر آیات خداوند عرضه کند و همگی تلاش کنیم آیات مربوط به صفات مومنان را جمع آوری کنیم، سپس از خود بپرسیم چه تعداد از این صفات در ما وجود دارد؟ و چه تعداد نیز لازم است تا آنها را در وجود خود تحقق ببخشیم؟ و چگونه بر صفات نیکو دوام و استقامت داشته باشیم؟ و چگونه نهال صفات نیکوی دیگر را در وجومان بکاریم؟ با این کار موافقید؟
************************************
اگر در انجام کار خیر سست و ضعیف هستی، در انجام کار شر و ناپسند نیز سست و ضعیف باش
ابو نعیم اصفهانی در حلیه‌الاولیاء و طبقات الاصفیاء نقل می‌کند:
شخصی به مُوَرِّق عجلی گفت: از سنگدلی خودم به ستوه آمده‌ام، نمی توانم روزه بگیرم و نه می‌توانم نماز بخوانم، چکار کنم، چاره چیست؟
مورِّق نیز در پاسخ گفت: اگر در انجام کارخیر سست وضعیف شده‌ای در انجام کار شر و ناپسند هم ضعیف باش.
احوال انسان بسیار تعجب برانگیز است، انجام طاعات و عبادات برای انسان همانند کوهی سنگینی می‌کند، زمانیکه فرد به عبادت می ایستد، احساس خستگی و جان‌کندن می کند. اما اگر جرقه‌ای از شهوت در دل او راه یابد با رغبت فروان به سوی آن می رود. چه می شود اگر نصیحت این مرد صالح را گوش می‌کردیم و هرگاه در انجام کار خیر احساس ضعف داشتیم در انجام کار شر نیز این گونه باشیم. چراکه حداقل آن این است که اگر اجری کسب نمی‌کنیم از گناه نیز در امان باشیم.
چه می‌شد اگر این تجربه را به کار می‌گرفتیم تا خود را ارزیابی کنیم!
—————————-
* (استاد علوم حدیث دانشگاه الازهر، عضو مکتب ارشاد جماعت اخوان المسلمین، عضو اتحادیه علمای جهان اسلام)
